Δεν θα μπορούσε να βρεθεί καλύτερη στιγμή για τη διημερίδα που διοργανώνει σήμερα (18.00-19.00) και αύριο (11.00-15.30) το Ωδείο Αθηνών με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Schwarz: δύο ημέρες μετά την επίσημη παρουσίαση των σχεδίων για την αναμόρφωση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου επώνυμοι αρχιτέκτονες, βασικοί συντελεστές του έργου της πρόσφατης αποπεράτωσης και εκσυγχρονισμού των κτιριακών εγκαταστάσεων του Ωδείου Αθηνών αλλά και ξένοι καλεσμένοι θα συζητήσουν στην αίθουσα «Αρης Γαρουφαλής» για τους «Χώρους πολιτισμού στον αστικό ιστό». Η αφορμή είναι φυσικά η νέα εποχή στην οποία πέρασε από το φθινόπωρο το Ωδείο Αθηνών με την παράδοση μιας σειράς νέων, πολύτιμων πολιτιστικών και εκπαιδευτικών υποδομών αλλά και τα όσα δρομολογούνται στο μεγαλύτερο μουσείο της χώρας προσδίδουν επιπλέον momentum στην πρωτοβουλία.
Και δεν είναι αυτή η μοναδική σύμπτωση. Καθώς ένα σημαντικό μέρος της διημερίδας θα εξερευνήσει, ανάμεσα σε άλλα, και τη σχέση του αρχιτέκτονα του Ωδείου Ιωάννη Δεσποτόπουλου (1903-1992) με το γερμανικό πολιτιστικό περιβάλλον του 20ού αιώνα, ας θυμίσουμε και τους ισχυρούς δεσμούς του νικητή του κλειστού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ με την πόλη του Βερολίνου όπου διατηρεί το ένα από τα τέσσερα γραφεία του.
Από αυτή την άποψη ο αρχιτέκτονας και επιμελητής Λουκάς Μπαρτατίλας, υποψήφιος διδάκτωρ στο Bauhaus-Universität Weimar με θέμα τη ζωή και το έργο του Ιωάννη Δεσποτόπουλου, είχε πολύ ενεργό ρόλο στην προετοιμασία της διημερίδας. Τον ρωτάω αμέσως για τη σχέση του Ελληνα αρχιτέκτονα με τη Γερμανία και μου λέει ότι αυτή χωρίζεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη είναι η οκταετία 1922-1930, η οποία περιλαμβάνει την άφιξη του Δεσποτόπουλου στη Βαϊμάρη και την επαφή του με το Μπαουχάους, τις σπουδές στο Αννόβερο (1924-1928) και τη μετέπειτα διαμονή στο Βερολίνο. «Τότε γνώρισε το πνεύμα της εποχής της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, το οποίο τον καθόρισε και τον διαμόρφωσε», επισημαίνει ο κ. Λουκάς Μπαρτατίλας. «Επισκέφθηκε τα διασημότερα έργα αρχιτεκτονικής της Γερμανίας εκείνης της περιόδου, ενώ κατανόησε τον κοινωνικό χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής και τη σχέση της με την πολιτική, στοιχεία που επέδρασαν στην αρχιτεκτονική του παραγωγή κατά τη δεκαετία του 1930 στην Ελλάδα».
«Συνδέθηκε φιλικά με την αφρόκρεμα της δυτικογερμανικής αρχιτεκτονικής και συμμετείχε στον διάλογο για τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση των πόλεων της Δυτικής Ευρώπης», λέει για τον Δεσποτόπουλο ο Λουκάς Μπαρτατίλας.
Η δεύτερη φάση ξεκινάει μετά τον πόλεμο, όταν από τη Σουηδία όπου ζούσε, ο Δεσποτόπουλος άρχισε να επισκέπτεται τη Δυτική Γερμανία. «Τότε συνδέθηκε φιλικά με την αφρόκρεμα της δυτικογερμανικής αρχιτεκτονικής και συμμετείχε στον διάλογο για τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση των πόλεων της Δυτικής Ευρώπης και τον ρόλο των πνευματικών κέντρων σε αυτές». Το 1960 εξελέγη καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου και το 1964 μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Βερολίνου. «Η μελέτη του για το Πνευματικό Κέντρο της Αθήνας γνώρισε την αποδοχή και τον θαυμασμό από τους εκεί συναδέλφους του, οι οποίοι έβλεπαν σε αυτή τη σύνθεση τις χωρικές αρχές της αρχαίας Αγοράς μέσα από έναν κατεξοχήν μοντέρνο τρόπο», υπογραμμίζει ο κ. Λουκάς Μπαρτατίλας, ο οποίος σπεύδει να προσθέσει ότι ως μέλος της Ακαδημίας ο Ελληνας αρχιτέκτονας οργάνωσε την επίσκεψη των μελών της στην Αθήνα το 1967. Ανάμεσα στους επισκέπτες ήταν ο φιλόσοφος Μάρτιν Χάιντεγκερ και ο αρχιτέκτονας Χανς Σαρούν, τεράστια πνεύματα της εποχής. Μάλιστα, στη συνεδρία του Σαββάτου θα μιλήσει για το περίφημο κτίριο της Φιλαρμονικής του Βερολίνου που σχεδίασε ο Σαρούν. Ολοκληρώθηκε το 1963, λίγο μετά την ανέγερση του Τείχους και σε λίγα μέτρα απόσταση από αυτό πρόσφατα δημιουργήθηκε το Digital Concert Hall, η δυνατότητα δηλαδή να παρακολουθεί κανείς από όλο τον κόσμο και μέσα από την οθόνη του τις συναυλίες της Φιλαρμονικής. Τελικά ο Δεσποτόπουλος υπήρξε ένας περισσότερο «Γερμανός» αρχιτέκτονας, ρωτάω τον μελετητή του έργου του. «Ηταν σίγουρα ένας οραματιστής αρχιτέκτονας, ο οποίος ενσωμάτωσε στο έργο του τόσο τις κοινωνικές αρχές της μοντέρνας αρχιτεκτονικής του γερμανικού μεσοπολέμου, όσο και το οικουμενικό αρχαιοελληνικό και ελληνοχριστιανικό πνεύμα, σχεδιάζοντας κτίρια με στόχο την πολιτική και κοινωνική διαμόρφωση κάθε ατόμου στη βάση της αριστοτελικής ιδέας για την πόλη, τον πολιτισμό και την πολιτική. Το Ωδείο Αθηνών αποτελεί το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα αυτών των ιδεών».
Η διημερίδα είναι ανοιχτή στο κοινό, με σειρά προτεραιότητας (διεύθυνση: Ρηγίλλης και Βασ. Γεωργίου Β΄ 17-19) και θα μεταδοθεί ζωντανά στο κανάλι YouTube του Ωδείου Αθηνών.