Την περασμένη εβδομάδα η ARCOmadrid, μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές εκθέσεις για την τέχνη στην Ευρώπη, άνοιξε τις θύρες της στον εκθεσιακό και συνεδριακό χώρο IFEMA MADRID. Η 42η διοργάνωση στην οποία συμμετείχαν 211 γκαλερί από 36 χώρες, συγκέντρωσε πάνω από 95.000 επισκέπτες από 40 χώρες. Ενα αισθητό κλίμα αισιοδοξίας μεταφράστηκε σε αγορές από συλλέκτες και διάφορους δημόσιους φορείς που ενσωμάτωσαν νέα έργα σε μουσεία και συλλογές.
Η κεντρική έκθεση, υπό τον τίτλο «Μεσόγειος: Μία στρογγυλή θάλασσα», διερευνά ζητήματα χώρου, κίνησης και συμβίωσης, αναδεικνύοντας την πλούσια και σύνθετη πολιτισμική γεωγραφία της Μεσογείου από διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Η επιμελήτρια της έκθεσης, Μαρίνα Φωκίδη (Kunsthalle Athena, μέλος της βασικής ομάδας της documenta 14 και ιδρύτρια του περιοδικού South is a state of mind), με συνεργάτες τη Γαλλομαροκινή καλλιτέχνιδα και ακτιβίστρια Μπούχρα Χαλίλι, τον καλλιτέχνη Πέδρο Ρομέρο από την Ανδαλουσία και την Ισραηλινή επιμελήτρια Χίλα Πελέγκ (Haus der Kulturen der Welt, Berlin), ανέπτυξαν τις κατευθύνσεις της έκθεσης και του πλούσιου προγράμματος δημόσιων συζητήσεων, προβολών ταινιών και μουσικών εκδηλώσεων. Ανάμεσά τους οι παρεμβάσεις μέσω μεγαφώνου, που διακόπτουν την καθημερινή ροή της φουάρ, με τη φωνή του διάσημου τραγουδιστή του φλαμέγκο Νίνιο ντ’ Ελτσε, σε ευθεία αναφορά με τα pregón, ένα παλιό είδος επικοινωνίας και πληροφόρησης στα παζάρια της Ιβηρικής, αλλά και ως έκφραση του φλαμέγκο.
Πρόκειται για εναλλακτική ανάγνωση που υποστηρίζει τη συμπερίληψη, τη συνύπαρξη και την αλληλεγγύη στον γεωγραφικό χώρο της Μεσογείου, που έχει αποτελέσει πεδίο εξερεύνησης, πολέμων, εμπορικών συναλλαγών και πολιτιστικής αλληλεπίδρασης. «Η Μεσόγειος Θάλασσα είναι στρογγυλή, το ίδιο και η φούστα ενός δερβίση που στροβιλίζεται, η επαναλαμβανόμενη χειρονομία ενός χορευτή φλαμέγκο, το σχήμα ενός παραδοσιακού ελληνικού χορού, μια σωσίβια λέμβος στη μέση της θάλασσας. Στην πραγματικότητα ό,τι υπάρχει στον κόσμο λειτουργεί με κυκλικές κινήσεις και μοτίβα. Ενας κύκλος δεν έχει γραμμή βάσης. Δεν έχει δεξιά ή αριστερά, κάτω ή πάνω», επισημαίνει η κ. Φωκίδη.
Ο εκθεσιακός χώρος, σχεδιασμένος από τον Αντρέ Ζακ (πρύτανη αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια), συντελεί στη δημιουργία μιας οπτικής γλώσσας του κυκλικού μοτίβου και φέρνει κοντά 19 καλλιτέχνες από χώρες της Μεσογείου, στην πλειοψηφία τους γυναίκες.
Η έκθεση, αν και φορτωμένη, παρουσιάζει μια ενότητα αξιόλογων έργων που πραγματεύονται πολύμορφες κοινωνικοπολιτικές πραγματικότητες. Οι γυναίκες-ακτιβίστριες της Σάνζα Ιβέκοβιτς από την Κροατία (1 Mira Madrid) έχουν αφανιστεί από τη συλλογική μνήμη και τα έργα της Νιλμπάρ Γκιουρές από την Τουρκία (Martin Janda) δείχνουν τη ζοφερή πραγματικότητα της LGBTQAI κοινότητας ως θύματα εγκλημάτων μίσους.
Μειονότητες
Μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές εκθέσεις για την τέχνη στην Ευρώπη άνοιξε τις θύρες της στην ισπανική πρωτεύουσα την περασμένη εβδομάδα.
Θέματα όπως η ταυτότητα, η μετανάστευση και ο πολιτισμικός ρόλος των μειονοτήτων διερευνά και το έργο της αρμενικής καταγωγής Σιλβίνα Ντερ Μεγκουερντιτσιάν (Γκαλερί Καλφαγιάν) που εγείρει ερωτήματα για θέματα μετατόπισης, ιστορίας και μνήμης με το έργο της «Treasures» (κέρδισε το Βραβείο Golden Lion για Εθνική Συμμετοχή στην 56η Μπιενάλε της Βενετίας, 2015). Παραδίπλα, τα διφορούμενα κείμενα που συνοδεύουν τα γλυπτά της Αιγύπτιας Ιμάν Ισα (Γκαλερί Ροντέο) αμφισβητούν και αποσταθεροποιούν τη μορφή και το νόημα των ιστορικών πολιτιστικών αντικειμένων.
Στο πλαίσιο της συνέργειας και της πολυφωνίας, οι καλλιτέχνες εξερευνούν τους ιστορικούς και μεταφορικούς δεσμούς μεταξύ των διαφόρων περιοχών και πληθυσμών. Τα υδάτινα ρεύματα του εντυπωσιακού υφασμάτινου έργου της Στεφανίας Στρούζα (α.αntonopoulou.αrt) εξετάζουν τους διαπολιτισμικούς συγκερασμούς που προκύπτουν από την ανταλλαγή αγαθών και ιδεών, ενώ τα σωληνοειδή κεραμικά γλυπτά της Παλαιστίνιας Χουμάνα Μάνα (Hollybush Gardens) εμφανίζονται ως αγωγοί που παρομοιάζουν τόσο μέρη του σώματος όσο και αρχαιολογικά αντικείμενα.
Μουσικές εκπομπές
Η πολιτιστική κληρονομιά της Μεσογείου ενώνεται με τη σύγχρονη τέχνη με μουσικές εκπομπές από επτά πόλεις που παρουσιάζει ο ραδιοφωνικός σταθμός Movement Radio της Στέγης, και εκτός της φουάρ με την προβολή του φιλμ «Launching Ceremony» της Μαρίνας Γιώτη και ένα DJ set του Bill Kouligas με ήχους από τις διαφορετικές μουσικές σκηνές.
Στο ίδιο πνεύμα περιήγησης σε τόπους της μη δυτικής τέχνης κινούνται και τα άλλα δύο επιμελητικά κομμάτια της φουάρ. Πρόκειται για το «Opening» που συγκεντρώνει δεκαεπτά προτάσεις από νεαρές γκαλερί της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής. Η γκαλερί HOA από το Σάο Πάολο, που εξειδικεύεται σε Αφροβραζιλιάνους και queer καλλιτέχνες, είναι η νικήτρια του βραβείου Allianz με μια παρουσίαση των καλλιτεχνών Λαΐς Αμαράλ και Αϊρσον Χεράκλιτο που συνδυάζουν την πνευματικότητα με τη διαφορετικότητα.
Η ενότητα «Never the Same» εστιάζει στη σύγχρονη τέχνη της Λατινικής Αμερικής. Εντεκα γκαλερί παρουσιάζουν ατομικές εκθέσεις σε μια μεγάλη ποικιλία μορφών και πρακτικών. Η μεξικάνικη γκαλερί Karen Huber, που κάνει την παρθενική της εμφάνιση στη φουάρ, παρουσιάζει τη νεαρή queer ζωγράφο Ανα Σεγκόβια (30 ετών) που εξερευνά την τοξική αρρενωπότητα με κινηματογραφικό και τρυφερό τρόπο.
Η φετινή διοργάνωση συμπεριλαμβάνει φρέσκες εικαστικές φωνές και καταφέρνει να διατηρήσει τη φήμη της ως πλατφόρμα για νέες ανακαλύψεις. Χάρη στις σχετικά χαμηλές χρεώσεις της, επιτρέπει στις γκαλερί να είναι πιο φιλόδοξες και να προβάλλουν πιο πειραματικές δουλειές καλλιτεχνών, υποστηρίζοντας την τέχνη ως πεδίο διαλόγου και ανάπτυξης ιδεών όπου μπορούμε να συναντηθούμε και να συνομιλήσουμε.