Παρά τις αντιδράσεις του πατέρα του, ο 16χρονος Αναστάσιος Αλεβίζος από τη Λευκοχώρα Μεσσήνης δίνει εξετάσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και γίνεται δεκτός. Είναι από τους πρώτους που εγγράφονται στο εργαστήριο χαρακτικής του Γιάννη Κεφαλληνού – το εργαστήριο είχε σταματήσει να λειτουργεί για 17 χρόνια και άνοιξε ξανά αρχές του ’30. Συμφοιτητές του είναι η Βάσω Κατράκη, η Λουκία Μαγγιώρου, σύντροφος της ζωής του, ο Γιάννης Μόραλης. Ενα από τα πρώτα έργα που φιλοτέχνησε, ενώ ήταν ακόμη στο τελευταίο έτος σπουδών, είναι ο «Τρελός με το κόκκινο λουλούδι».
Την ανδρική μορφή με τον επίδεσμο στο κεφάλι την είχε χαράξει το ’39. Οταν όμως κλήθηκε να συμμετάσχει με άλλους Ελληνες καλλιτέχνες σε μια έκθεση που θα φιλοξενούνταν στις ερειπωμένες αίθουσες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου το ’42, έκρινε πως έπρεπε να συμπληρώσει την ξυλογραφία. Η προσθήκη αυτή οδήγησε στη σύλληψη και φυλάκισή του από τις κατοχικές δυνάμεις. Το λουλούδι συμβόλιζε, σύμφωνα με τους κατακτητές, όλα τα δεινά του ελληνικού λαού εκείνη την περίοδο. Αυτό είναι και το έργο που μας καλωσορίζει στην αναδρομική έκθεση «Α. Τάσσος Χαρακτική», που εγκαινιάζεται αύριο στην Πινακοθήκη Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων, σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Γιάννη Μπόλη.
«Η έκθεση έρχεται ως συνέχεια της αναδρομικής, αφιερωμένης στη Βάσω Κατράκη – Πρόκειται για τους δύο πόλους της χαρακτικής», τονίζει ο Γ. Μπόλης.
«Η έκθεση αυτή έρχεται ως φυσική συνέχεια της αναδρομικής έκθεσης, αφιερωμένης στη Βάσω Κατράκη, το 2022», σημειώνει ο επιμελητής. «Πρόκειται για τους δύο πόλους της χαρακτικής, ρόλους που κρατούσαν ο Γιάννης Κεφαλληνός και ο Δημήτρης Γαλάνης προπολεμικά. Σπούδασαν μαζί την ίδια ταραγμένη περίοδο για την Ελλάδα, ασπάζονταν τα ίδια πιστεύω, μετείχαν και οι δύο στην ομάδα ΕΑΜ καλλιτεχνών, ενώ και η θεματογραφία τους συνέκλινε. Ο καθένας, με το υλικό και το ύφος του, μιλάει για τον άνθρωπο, την ομάδα, την κοινή μοίρα τους, τις αγωνίες και τις ελπίδες και αναφέρεται σε βασικές αρχές: ζωή, θάνατος, αλληλεγγύη, ελευθερία, δημοκρατία».
Οι γραφικές τέχνες
Η έκθεση παρακολουθεί με χρονολογική σειρά όλους τους σταθμούς της πλούσιας πορείας του χαράκτη: από τα φοιτητικά του χρόνια, τις έγχρωμες ξυλογραφίες της δεκαετίας του ’50 έως τα έργα-καταγγελίες στη φίμωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών και τα έργα της δεκαετίας του ’80. Παράλληλα, φωτίζει μέσα από εικονογραφήσεις και εξώφυλλα τη δραστηριότητά του στις γραφικές τέχνες. «Ηταν πρωτοπόρος. Τη γραφιστική τη θεωρούσε ισότιμη με τη χαρακτική», υποστηρίζει ο Γιάννης Μπόλης. Τα 46 έργα –ξυλογραφίες, 3 ξύλινες πλάκες, αλλά και βιβλία– προέρχονται από την Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών «Α. Τάσσος». Η Εταιρεία, που ιδρύθηκε ένα χρόνο μετά τον θάνατό του, το 1985, με πρωτοβουλία της Λουκίας Μαγγιώρου, είχε διπλό στόχο: να διαφυλάξει το αρχείο, να προωθήσει το έργο του, αλλά και να δώσει βήμα σε νέους χαράκτες.
«Η έκθεση παρουσιάζει οκτώ έργα που δεν έχουν εκτεθεί άλλη φορά και τρεις ξύλινες, μελανωμένες πλάκες που μας εισάγουν στον τρόπο δουλειάς του», αναφέρει η πρόεδρος της Εταιρείας, Ειρήνη Οράτη. Για εκείνη το τέλος της δεκαετίας του ’50 είναι η πιο σημαντική και αναγνωρίσιμη περίοδος του έργου του. Είναι τότε που ο Τάσσος αποφασίζει ότι ο πειραματισμός με το χρώμα έχει ολοκληρωθεί και πρέπει να στραφεί στη σχέση του λευκού με το μαύρο. Ο Γιάννης Μπόλης συμφωνεί. «Αντιλαμβάνεται ότι το άσπρο – μαύρο θα πρέπει να είναι ο πυρήνας της τέχνης του». Εκμεταλλεύεται μεγάλα κομμάτια χαρτιού για τύπωμα, οι μορφές απλοποιούνται, σχηματοποιούνται. Αρχίζει να δουλεύει με χοντρά εργαλεία πάνω στο ξύλο και οι χαράξεις γίνονται πιο αδρές. Οι περιοχές μαύρου χρώματος πάνω στην εκτύπωση είναι επίσης μεγάλες, δίνοντας χώρο για να συνομιλήσουν τα δύο αντίθετα. «Οι φιγούρες του στριμώχνονται μέσα στα στενά περιγράμματα· τα πρόσωπά τους χαρακτηρίζονται από σκληρότητα αλλά και καρτερία», σχολιάζει η Ειρήνη Οράτη. Ακόμη και αυτή του η επιλογή κρύβει από πίσω ένα συμβολισμό. Στη διάρκεια της χούντας δουλεύει αθόρυβα και αυτό το σώμα δουλειάς με τα μεγάλα πολιτικά θέματα και τις μνημειακές συνθέσεις αποτυπώνεται σε μια μεγάλη έκθεση τον Νοέμβριο του 1975 στην Εθνική Πινακοθήκη, η οποία κατέχει σήμερα και το μεγαλύτερο μέρος του έργου του, συνολικά 150 ξυλογραφίες που δώρισε ο ίδιος τον Μάρτιο του ’85, λίγο πριν φύγει από τη ζωή.
Η έκθεση «Α. Τάσσος Χαρακτική» διαρκεί έως τις 9 Ιουλίου.
