Μετά τη μετατροπή των πέντε μεγάλων μουσείων της χώρας (Εθνικό Αρχαιολογικό, Βυζαντινό και Χριστιανικό, Αρχαιολογικό Θεσσαλονίκης, Βυζαντινού Πολιτισμού και Αρχαιολογικό Ηρακλείου) σε ΝΠΔΔ εποπτευόμενα από το ΥΠΠΟΑ, μου προτάθηκε και αποδέχτηκα να συμμετάσχω στο διοικητικό συμβούλιο του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού.
Την 5η Μαΐου συμμετείχα στο ετήσιο συμπόσιο της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, στο οποίο συμμετέχω από το 2010. Το συμπόσιο πραγματοποιήθηκε σε αμφιθέατρο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών. Την παρουσίαση της εργασίας μου ακολούθησε επιστημονική συζήτηση.
Στην έξοδο με σταμάτησε με βίαιο τρόπο ομάδα περίπου 10 ατόμων (μέλη της «Επιτροπής Αγώνα ΒΧΜ») με την αξίωση να παραιτηθώ από το Δ.Σ. του ΜΒΠ. Προηγήθηκαν δημοσιεύματα στον Τύπο και στο Διαδίκτυο σχετικά με το πρόσωπό μου και την επιλογή μου. Ρωτήθηκα πώς τολμώ να αντιτίθεμαι στο ψήφισμα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ στο οποίο υπηρετώ, το οποίο καταδικάζει τον νόμο 5021/2023. Απάντησα ότι είχα διατυπώσει γραπτώς τις απόψεις μου επί της ουσίας του νόμου 5021/2023 για τη μετατροπή των μουσείων σε ΝΠΔΔ και ότι, σε κάθε περίπτωση, έχω το δικαίωμα να διατηρώ τις απόψεις μου.
Προσπάθησα να εξηγήσω τις θέσεις μου, όπως επίμονα μου ζητούσαν, αλλά αντί διαλόγου έλαβα προσβολές σε προσωπικό επίπεδο για τα ουσιαστικά προσόντα μου, σε σχέση με τη θέση που κατέχω στο πανεπιστήμιο και το γνωστικό μου αντικείμενο. Οι επιθέσεις επαναλήφθηκαν γραπτώς σε ψήφισμα, το οποίο κυκλοφόρησε ευρέως και αναπαράχθηκε στο Διαδίκτυο, και αποτελούν προσβολή της προσωπικότητάς μου και της επιστημονικής μου συγκρότησης. Στρέφονται ενάντια και στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το οποίο υπηρετώ από το 2013, σε αυτή τη θέση και με αυτό το αντικείμενο, για τα οποία έχω κριθεί, σε διάφορα στάδια, τρεις φορές. Διδάσκω δε ανελλιπώς μαθήματα πολιτιστικής διαχείρισης σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στο τμήμα μου, αλλά και σε διατμηματικά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.
Η προσβολή της επιστημονικής μου αξίας απομακρύνει τη συζήτηση από την ουσία της, την αλλαγή στον τρόπο διοίκησης των πέντε μουσείων: αν κάλυπτα τις επιστημονικές απαιτήσεις τους θα ήταν όλα εντάξει;
Ποιο είναι, εντέλει, το πρόβλημα με τον νόμο 5021; Κατά τη γνώμη μου, είναι καθαρά ένα ζήτημα διοικητικής οργάνωσης των μουσείων που μετατρέπεται σε κομματική αντιπαράθεση. Δεν έχω μπει ποτέ σε τέτοια λογική και δεν σκοπεύω να το κάνω τώρα επειδή μέλη του ΣΕΑ και άλλοι σύλλογοι προσπαθούν να εκφοβίσουν οποιονδήποτε δεν υιοθετεί αυτολεξεί τις θέσεις του. Μπορώ να κριθώ για τη δράση μου, αλλά όχι για τη συμμετοχή μου σε δραστηριότητες τις οποίες κρίνω θετικά, όχι με κομματικά, αλλά με καθαρά επιστημονικά κριτήρια, για τα οποία έχω επιχειρηματολογήσει δημοσίως αλλά δεν έλαβα πειστική απάντηση.
Πιστεύω ότι τα μουσεία της χώρας χρειάζονται μια νέα πνοή μέσα σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, που δημιουργείται για τα μουσεία συνολικά, δημόσια και ιδιωτικά. Τα ελληνικά μουσεία (τα κρατικά διοικούμενα, σύμφωνα με το Σύνταγμα, μουσεία) οφείλουν να γίνουν περισσότερο ενδιαφέροντα, προκλητικά και προσιτά σε ένα ολοένα μεγαλύτερο και όλο και πιο πολυσυλλεκτικό κοινό: την ελληνική κοινωνία και την παγκόσμια κοινότητα. Αν για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται μια αλλαγή στον τρόπο διοίκησής τους, τότε το εγχείρημα αξίζει μια προσπάθεια. Αλλωστε το εγχείρημα, όπως όλα στη λειτουργία των μουσείων, θα κριθεί από το αποτέλεσμά του.
* Ο κ. Αναστάσιος Τάντσης είναι επίκουρος καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης στο ΑΠΘ, με έμφαση στην αξιοποίηση και διαχείριση του πολιτιστικού αγαθού.