«Επειδή ακριβώς έχω μεγάλη αγάπη στον Βάγκνερ και έχω απόλυτη επίγνωση των μουσικών και σκηνικών του απαιτήσεων, ήθελα να παρουσιάσουμε ένα έργο του μόνον όταν οι καλλιτεχνικές δυνάμεις του οργανισμού μας θα ήταν απολύτως έτοιμες, και όταν οι συνθήκες θα ήταν ώριμες», λέει στην «Κ» ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ), Γιώργος Κουμεντάκης.
Η συνομιλία μας γίνεται με αφορμή την ανακοίνωση του προγράμματος της ΕΛΣ για την καλλιτεχνική περίοδο 2023-24, που φέρει την υπογραφή του. Σε αυτό διαβάζουμε ότι τον προσεχή Μάρτιο το πρώτο έργο του Ρίχαρντ Βάγκνερ στις νέες εγκαταστάσεις της ΕΛΣ θα είναι γεγονός. «Με την ορχήστρα μας να έχει δοκιμαστεί σε ιδιαιτέρως απαιτητικά έργα του ρεπερτορίου, έναν αρχιμουσικό όπως ο Φιλίπ Ωγκέν, που έχει ειδικευτεί στο έργο του Βάγκνερ, αλλά και με μια σπουδαία συμπαραγωγή με την Κοπεγχάγη στην εξαιρετική σκηνοθεσία του Τζον Φουλτζέιμς, θεωρώ πως είμαστε πλέον στην καλύτερη στιγμή μας για να αναμετρηθούμε με μεγάλες αξιώσεις με τον σπουδαίο συνθέτη», σχολιάζει ο κ. Κουμεντάκης απαντώντας στην ερώτηση για την απόφασή του να συμπεριλάβει στο πρόγραμμα τη «Βαλκυρία», ένα έργο που μάλιστα θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην 84χρονη ιστορία του οργανισμού.
Ρίχαρντ Βάγκνερ, λοιπόν, αλλά και Μπέρτολτ Μπρεχτ – Κουρτ Βάιλ στην πολιτική όπερα «Η άνοδος και η πτώση της πόλης Μαχαγκόννυ». Πώς αποφάσισε μια τέτοια σύνθεση; «Εχει μεγάλο ενδιαφέρον ότι στη φετινή μας σεζόν συνυπάρχουν δύο τόσο σπουδαίοι δημιουργοί, το έργο των οποίων θα μπορούσαμε να πούμε ότι συνδιαλέγεται μόνο μέσω των αντιθέσεών τους», απαντά ο κ. Κουμεντάκης. «Ο Βάγκνερ οραματίστηκε μια τέχνη που καταβυθίζει τον θεατή/ακροατή σε μια σχεδόν υπνωτιστική ενοποίηση του δράματος, της μουσικής και της οπτικής αναπαράστασης, ενώ αντιθέτως ο Μπρεχτ είχε πάντα ως προτεραιότητα την αφύπνιση της κοινωνίας μέσω του αυστηρού σκηνικού διαχωρισμού αυτών των στοιχείων και της έμφασης στη μαρξιστική θεωρία της πάλης των τάξεων».
Τη σκηνοθεσία αναλαμβάνει ο Γιάννης Χουβαρδάς, ήδη δοκιμασμένος στην «Υπόθεση Μακρόπουλου» του Γιάνατσεκ το 2018, που επιστρέφει στην ΕΛΣ με μια νέα παραγωγή σύγχρονης όπερας. Το σατιρικό έργο παρουσιάστηκε στη Λειψία το 1930, αλλά λίγα χρόνια αργότερα απαγορεύτηκε από τους ναζί, και μιλάει για τη «χρυσή πόλη των ονείρων μας που γίνεται σκόνη και αφανίζεται μπροστά στα μάτια μας» .
Με ενδιαφέρον περιμένουμε επίσης τη συνέχεια του προγράμματος εικαστικών εγκαταστάσεων The Artist on the Composer, σε συμπαραγωγή με τον Οργανισμό ΝΕΟΝ. Μετά τον Νίκο Ναυρίδη και τον Γιώργο Λάνθιμο η τρίτη παραγωγή ανατέθηκε στην εικαστικό Ιωάννα Πανταζοπούλου και θα παρουσιαστεί τον Σεπτέμβριο. Πρόκειται για μια Ελληνίδα καλλιτέχνιδα της νέας γενιάς η οποία ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Δημιουργεί εφήμερα γλυπτικά μνημεία χρησιμοποιώντας ασυνήθιστα υλικά, που αφηγούνται μια ιστορία, και τα έργα της ακολουθούν τις αρχές της αρχιτεκτονικής χωρίς να εγκλωβίζονται από αυτές.
Τόσο η νέα παραγωγή του The Artist on the Composer όσο και η όπερα «Les Éclairs», η τρίτη του πολυβραβευμένου Γάλλου συνθέτη Φιλίπ Ερσάν σε λιμπρέτο του σημαντικού Γάλλου συγγραφέα Ζαν Εσνόζ, βασισμένο στη μυθιστορηματική βιογραφία του Νίκολα Τέσλα, κάνουν πράξη την επιθυμία του καλλιτεχνικού διευθυντή της ΕΛΣ για ένα ευρύ, πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα που βασίζεται σε ελληνικές δυνάμεις, αλλά ταυτόχρονα στρέφεται στον διεθνή κόσμο της όπερας με έντονη εξωστρέφεια. Το «Les Éclairs» είναι ένα μουσικό ταξίδι στη Νέα Υόρκη της Βιομηχανικής Επανάστασης, που ακολουθεί την πολυτάραχη ζωή του σερβικής καταγωγής κοσμοπολίτη δανδή και πρωτοπόρου επιστήμονα Τέσλα.
Τέλος, το επόμενο εξάμηνο ολοκληρώνονται οι εκδηλώσεις που ήταν αφιερωμένες στη μνήμη της Μαρίας Κάλλας, «όχι φοβούμενοι τον μύθο της, αλλά παίρνοντας δύναμη και έμπνευση από αυτόν», λέει ο κ. Κουμεντάκης: γκαλά όπερας στο Ηρώδειο (16/9), η έκθεση «Unboxing Callas» από 26/11 και η προβολή του νέου ντοκιμαντέρ για την ελληνική περίοδο της ντίβας στις 2 Δεκεμβρίου, ημέρα των γενεθλίων της.