CORMAC McCARTHY
Τέκνο του Θεού
Μτφρ.: Παναγιώτης Κεχαγιάς
Εκδ. Gutenberg, σελ. 223
To τρίτο βιβλίο του Κόρμακ Μακάρθι, μετά τα «Orchard Keeper» (1965) και «Outer Dark» (1968), το «Τέκνο του Θεού» (1973), είναι μια βουτιά στην Κόλαση – με το κεφάλι, και με τα μάτια ανοιχτά. Μόνο που το κυριότερο μέλημά σου όταν το διαβάζεις δεν είναι ότι βρίσκεσαι στην Κόλαση, πράγμα που αν μη τι άλλο θα έφτανε. Είναι ότι ο Βιργίλιός σου, αυτός ο σχεδόν βαριεστημένος ξεναγός, τα βρίσκει φυσιολογικά όλα αυτά. Είναι πράγματα, λέει, που γίνονται· που έχουν γίνει· και που θα γίνουν, βέβαια, ξανά. Aπαξ και μπορείς να βάλεις κάποιου είδους κακό στον νου σου, οποιοδήποτε κακό, έχει ήδη χαραχτεί ο δρόμος για να το κάνει κάποιος πράξη· κάποια στιγμή.
Aπαξ και μπορείς να βάλεις οποιοδήποτε κακό στον νου σου, έχει ήδη χαραχτεί ο δρόμος για να το κάνει κάποιος πράξη· Κάποια στιγμή.
Αυτός που κάνει πράξη μία αδιανόητη σειρά από μεγάλα, ζοφερά, ποταπά εγκλήματα, του τύπου που κάνουν, λες, τον Θεό να αποστρέφει το βλέμμα από τη δημιουργία Του, είναι ο Λέστερ Μπάλαρντ, ένας φτωχοδιάβολος, ένας λερός, χαμερπής, πέρα για πέρα απαίδευτος αγρότης σε μια επαρχία του Νότου κάπου στη δεκαετία τού ’60, που από τη μια μέρα στην άλλη –η ιστορία μας ξεκινάει in media res, και δεν αφήνεται ποτέ να κοιτάξει προς τα πίσω: δεν έχει σημασία, άλλωστε, να μπει σε τέτοιο κόπο– βρίσκεται χωρίς κανένα στήριγμα, κανενός είδους. Μόνος, εγκαταλελειμμένος από τη μητέρα του αφότου ήταν παιδί, χάνει και το σπίτι του μετά την αυτοκτονία του πατέρα του και αφήνεται να γκρεμιστεί έξω από τα όρια της κοινωνίας, αποσυνάγωγος σχεδόν από βούληση.
Η κατάβαση
Φτωχός, ανέστιος, θα φτιάξει την πρώτη του φωλιά (κυριολεκτικά φωλιά: θα ακολουθήσουν πολύ χειρότερες, «οριστικές» μονιές) σε ένα ξύλινο εγκαταλελειμμένο αγροτόσπιτο. Eνας άστεγος των ορέων που θα γεμίσει το καταφύγιό του με λογής σκουπίδια, θα παραμιλάει διαβάζοντας αρχαίες εφημερίδες μασουλώντας μισοψημένες πατάτες και σπόρια από καλαμπόκι, όταν τα βρει. Θα τριγυρνάει με την καραμπίνα του κυνηγώντας σκίουρους για να τους φάει, θα κερδίσει, σαν δεινός σκοπευτής που είναι, δυο-τρεις λούτρινες κούκλες στο πανηγύρι –η μόνη του αληθινή παρέα, μέχρις ενός σημείου–, θα περιπλανιέται πάντα εκτός πόλεως, στους λόφους, στα φαράγγια, στο βουνό, στη χωματερή, στο δάσος, θα ανταλλάσσει μια καλημέρα με άλλους σαν κι αυτόν (ή περίπου σαν κι αυτόν: τα άλλα τέρατα του βιβλίου δεν μπορούν να τον φτάσουν), θα κατηγορηθεί για βιασμό, θα παρενοχλεί ζευγάρια που κάνουν σεξ στις καβάντζες της εξοχής, και όλα αυτά μέχρι να πέσει πάνω στον θάνατο – στον θάνατο από ατύχημα ενός ζευγαριού. Από εκεί, ο δρόμος –μια κατωφερική ανηφοριά– για τη νεκροφιλία και τη νεκροφιλική παρενδυσία ανοίγει ορθάνοιχτος μπροστά του. Ο Μπάλαρντ θα μεταμορφωθεί σε ένα ζώο που δεν θα ανήκει σε καμιά συνομοταξία, παρά μόνο στον εαυτό του. Αλλά αυτός ο εαυτός δεν θα υπάρχει: είναι πολύ σκοτεινά εκεί μέσα για να συντηρηθεί κάποιας μορφής συνείδηση ή ψυχή.
Η γλώσσα του Μακάρθι –που, κατά τους μελετητές του, άντλησε υλικό από τον διαβόητο σίριαλ κίλερ Εντ Γκέιν, τον «χασάπη του Ουισκόνσιν» (τον ίδιο που στάθηκε πηγή έμπνευσης για τον Νόρμαν Μπέιτς τού «Ψυχώ» αλλά και για τον Λέδερφεϊς του «Σχιζοφρενούς δολοφόνου με το πριόνι»), και από τα εγκλήματα του Τζέιμς Μπλέβινς στην Τσατανούγκα του Τενεσί– είναι εξαίσια: αφηγείται τη διαμονή του ήρωά του στη Γέεννα με τον κρυστάλλινα πεποικιλμένο, αριστοτεχνικά αρχιτεκτονημένο λόγο του, με την κάθε λέξη του να είναι ταυτόχρονα αναπάντεχη και ακριβής. Είναι τόσο απόλυτη η κυριαρχική ματιά του στον κόσμο, είναι τόσο καλός παρατηρητής, που μπορεί να περιγράψει τον αέρα, μια σκιά ή ένα βλέμμα με έναν τρόπο οριστικό, που αντηχεί για ώρα μέσα σου σαν μόμπιλο φτιαγμένο από κρύσταλλα όταν το κουνάει μια αύρα το πρωί.
Στην οθόνη
Το «Τέκνο του Θεού» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 2013, σε σκηνοθεσία Τζέιμς Φράνκο και με τον Σκοτ Χέιζ στον κεντρικό ρόλο. Πρόκειται για μια πιστή μεταφορά του βιβλίου, αλλά για μια ολέθρια καλλιτεχνική αποτυχία: σαν μια κατά λέξη μετάφραση. Στα δικά μας, ο Παναγιώτης Κεχαγιάς δεν μας προσφέρει μόνο μια εξαίσια μετάφραση, αλλά και μια χορταστική εισαγωγή στο έργο και τον βίο του Κόρμακ Μακάρθι, του μεγάλου χαρτογράφου της σκοτεινής πλευράς του ανθρώπου. Συνολικά, ένα επικίνδυνα αριστουργηματικό βιβλίο.