Η στιγμή που ο Τζόνι Ντεπ κατέβηκε από το αυτοκίνητο και πάτησε το πόδι του στο κόκκινο χαλί της Κρουαζέτ πριν από μερικούς μήνες, στο Φεστιβάλ Καννών, μπορεί να χαρακτηριστεί και ιστορική. Ενας χολιγουντιανός αστέρας, «εξορισμένος» επί μια τετραετία περίπου από τους κόλπους της κινηματογραφικής βιομηχανίας, επέστρεψε με δόξα και τιμές· η νέα ταινία του, το σχετικά μέτριο «Ζαν ντι Μπαρί» της Γαλλίδας Μαϊγουέν, επιλέχθηκε όχι απλώς να συμμετάσχει αλλά να ανοίξει το Φεστιβάλ Καννών, σε μια κίνηση ξεκάθαρα συμβολική από μέρους του προέδρου, Τιερί Φρεμό. Δεν θα άφηνε κανέναν άλλο να του στερήσει το καλωσόρισμα του «ασώτου» πίσω στην κινηματογραφική οικογένεια.
Ο ίδιος ο Ντεπ, αν και ελαφρώς αμήχανος, έδειχνε ευτυχής. Υπέγραψε αμέτρητα αυτόγραφα και στάθηκε υπομονετικά ξανά και ξανά για σέλφι με τους θαυμαστές του που κρέμονταν από τα διαχωριστικά κάγκελα και τον αποθέωναν φωνάζοντας ρυθμικά το όνομά του. Οσοι σχεδίαζαν διαμαρτυρίες και αποδοκιμασίες –γιατί σίγουρα υπήρχαν και αυτοί– μάλλον αποθαρρύνθηκαν από τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας και τις (όχι και τόσο) διακριτικές προειδοποιήσεις των ανθρώπων του φεστιβάλ. Ο ήρωας ήταν ξανά στο βάθρο του. Πλέον μένει να δούμε αν η βιομηχανία, τα μεγάλα στούντιο δηλαδή, είναι από την πλευρά της έτοιμη να του δώσει λαμπερούς ρόλους σαν αυτούς που εκτόξευσαν τη φήμη και τους τραπεζικούς λογαριασμούς του σε δυσθεώρητα ύψη. Ο ίδιος πάντως, ξανά στις Κάννες, δεν έδειξε ανυπόμονος για μια τέτοια προοπτική μιας και «(το Χόλιγουντ) βρίσκεται σε μια παράξενη, αστεία εποχή που όλοι λατρεύουν να είναι ο εαυτός τους, όμως δεν μπορούν να το κάνουν. Πρέπει να στοιχηθούν πίσω από τον μπροστινό τους», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά.
Λέτε του χρόνου στις Κάννες το… τιμώμενο πρόσωπο να είναι ο Κέβιν Σπέισι; Ως γνωστόν, ο βραβευμένος με δύο Οσκαρ ηθοποιός, που βρίσκεται επίσης σε επαγγελματική «καραντίνα» από το 2017, κρίθηκε πρόσφατα αθώος από βρετανικό δικαστήριο σχετικά με εννέα κατηγορίες σεξουαλικής επίθεσης, ανάμεσα στις οποίες και δύο για απόπειρα βιασμού. Η συγκεκριμένη δίκη, που αφορούσε περιστατικά που φέρεται να έλαβαν χώρα ανάμεσα στο 2001 και στο 2013 στη Βρετανία, ήταν η τελευταία και έως τώρα η πιο κρίσιμη σε μια σειρά δικαστικών και μη αντιπαραθέσεων που ξεκίνησαν εις βάρος του Αμερικανού ηθοποιού, με πρώτη την υπόθεση του ηθοποιού Αντονι Ραπ. Ο άλλοτε συνοδοιπόρος του Σπέισι στο τηλεοπτικό «House of Cards» τον είχε κατηγορήσει για περιστατικό σεξουαλικής επίθεσης το οποίο φέρεται να έλαβε χώρα το 1986, όταν εκείνος ήταν μόλις 14 χρόνων. Η υπόθεση τελεσιδίκησε τον Οκτώβριο του 2022, με το δικαστήριο να αποφαίνεται ότι η επίθεση δεν τεκμηριώνεται από πουθενά και επομένως οι κατηγορίες απορρίπτονται.
Στο μεταξύ, ωστόσο, είχε ανοίξει ο ασκός του Αιόλου. Περισσότεροι από 30 ακόμη άνδρες, επώνυμα ή ανώνυμα, αποκάλυψαν διάφορες σεξουαλικού περιεχομένου απρεπείς συμπεριφορές του Κέβιν Σπέισι εναντίον τους. Οι πιο πολλοί ανέφεραν ότι ο ηθοποιός άγγιξε τα γεννητικά τους όργανα ή τους έκανε πιεστικές σεξουαλικές προσεγγίσεις, ωστόσο σχεδόν καμία από αυτές τις υποθέσεις δεν έχει καταλήξει μέχρι στιγμής σε δικαστήριο και όσες ελάχιστες έφθασαν έως εκεί κατέπεσαν. Φυσικά, το γεγονός ότι τόσο πολλοί άνθρωποι, σε Αμερική και Ευρώπη, κατήγγειλαν τον Σπέισι δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο, ακόμη κι αν εκείνος προσώρας δεν έχει σοβαρές δικαστικές εκκρεμότητες.
«Το Χόλιγουντ βρίσκεται σε μια παράξενη, αστεία εποχή», έχει πει ο πρωταγωνιστής των δημοφιλέστατων «Πειρατών της Καραϊβικής».
Σε συνέντευξή του στο γερμανικό περιοδικό Zeit στα μέσα Ιουνίου, ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι έχει ήδη επαγγελματικές προτάσεις, οι οποίες πρόκειται να δημοσιοποιηθούν «τη στιγμή που θα βγει η αθωωτική απόφαση». Είναι αμφίβολο όμως κατά πόσον αυτές οι προτάσεις θα είναι αντίστοιχες ενός «Ζαν ντι Μπαρί», κι αυτό διότι η δική του περίπτωση είναι αρκετά διαφορετική από εκείνη του Τζόνι Ντεπ. Θυμίζουμε ότι ο τελευταίος αντιμετώπισε κατηγορίες ενδοοικογενειακής βίας από την πρώην σύζυγό του Αμπερ Χερντ, οι οποίες τελικά κατέπεσαν στην πιο πρόσφατη αμερικανική δίκη –είχε προηγηθεί άλλη μία στη Βρετανία, την οποία είχε χάσει–, για να ακολουθήσει η καλλιτεχνική «αποκατάσταση» στις Κάννες. Μέχρι στιγμής το κοινό μόνο θα «ακούσει» τον Σπέισι στη low budget ταινία «Control» του Τζιν Φαλέζ, στην οποία ο άλλοτε Φράνσις Αντεργουντ θα ερμηνεύσει τη φωνή ενός μοχθηρού συστήματος τεχνητής νοημοσύνης. Η ηχογράφηση του Σπέισι έγινε στο Λονδίνο, όσο η δίκη του ήταν σε εξέλιξη, και η ταινία θα βγει στις αίθουσες στις 15 Δεκεμβρίου.
Μια τέτοια επανόρθωση επίσης σε ευρωπαϊκό έδαφος ίσως αναζητάει και ο Γούντι Αλεν, ο οποίος θα παρουσιάσει στο επερχόμενο Φεστιβάλ Βενετίας το «Coup de Chance», τη νέα εξ ολοκλήρου γαλλική ταινία του. Ο 88χρονος σκηνοθέτης των τεσσάρων Οσκαρ αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο σκεπτικισμό, αν όχι εχθρότητα, στην πατρίδα του λόγω της παλιάς υπόθεσης της φερόμενης σεξουαλικής κακοποίησης της θετής κόρης του, Ντίλαν Φάροου, όταν εκείνη ήταν μόλις επτά ετών, η οποία ήρθε ξανά το τελευταίο διάστημα στο προσκήνιο με ένα σχετικό ντοκιμαντέρ. Παρεμπιπτόντως στη Μόστρα φέτος θα βρεθεί ένας ακόμη «παρίας», ο Ρόμαν Πολάνσκι, με το σατιρικό «The Palace», το οποίο θα κάνει πρεμιέρα εκτός συναγωνισμού.
Η Ευρώπη λοιπόν μοιάζει πολύ πιο φιλόξενη για τους «ασώτους» του Χόλιγουντ –ίσως και για τον Κέβιν Σπέισι–, αφού η κεντρική βιομηχανία μάλλον διστάζει προς το παρόν να τους προσεγγίσει, ακόμη και στην περίπτωση του δημοφιλέστατου Τζέιμς Φράνκο. Οι ανάλογου περιεχομένου κατηγορίες ενάντια στον τελευταίο έχουν εδώ και καιρό αποσυρθεί, ωστόσο ο ίδιος έχει να παρουσιαστεί σε νέα ταινία από το 2019, ενώ τα πρότζεκτ που έχει αυτό τον καιρό στα σκαριά («Kill the Czar», «The Long Home») αποτελούν ανεξάρτητες παραγωγές μικρού βεληνεκούς.
ΑΠΟΨΗ
Ριγμένοι από το βάθρο. Και τώρα τι;
Της Βίβιαν Στεργίου
Τις κατηγορίες εις βάρος του Γούντι Αλεν (του αρέσει όντως ν’ αγγίζει παιδιά;) ελάχιστα τις έχω παρακολουθήσει. Βαριέμαι να βλέπω ισχυρούς άνδρες μπροστά από μικρόφωνα που τα κρατούν άλλοι άνδρες, σε εκπομπές με άνδρες ή σε φεστιβάλ ταινιών με διευθυντές, επιμελητές και βασικό σώμα κριτών άνδρες να λένε πόσο λυπούνται και πόσο έχουν αδικηθεί. Δεν ήθελα ν’ ακούσω την εκδοχή του, μου αρκούσε ότι είχε πέσει από το κοινωνικό βάθρο (από το καλλιτεχνικό βάθρο είχε γλιστρήσει από καιρό κάνοντας τη μία προβλέψιμη ταινία μετά την άλλη) κι αρκούμουν στη χαρά των δικαστικών και δικηγορικών εξόδων μιας τόσο μακροχρόνιας ιστορίας. Θα διαγράψω το «Βίκι Κριστίνα Μπαρτσελόνα»; Το «Μανχάταν»; Οχι. Ποτέ. Αλλά μόνο στις πρώτες μου επαφές με την τέχνη και το πώς παράγεται είχα σοκαριστεί που οι καλλιτέχνες είναι άνθρωποι και επομένως ικανοί για όλα τα ανθρώπινα, ψυχική βία, κακοποίηση, σεξουαλικές επιθέσεις σε παιδιά, σιχαμένα πάρτι κ.λπ. Ξέρουμε πια ότι η δεξιότητα, το ταλέντο και η φιλοπονία στο γράψιμο ενός σεναρίου ή στο θεατρικό παίξιμο δεν συνδέονται με το να κάνεις το σωστό ή το καλό. Δεν χρειάζεται να συναναστρέφεται κανείς καλλιτέχνες για να πειστεί. Το κίνημα #MeToo πέτυχε σε αυτό, μείωσε την απόσταση μεταξύ της εικόνας που έχουν οι από μέσα με αυτήν των απέξω, θόλωσε τη λαμπερή αναπαράσταση του βραβευμένου ανδρός που τιμάται για τη συμβολή του στο «Χ» πράγμα από το οποίο οι γυναίκες ήταν αποκλεισμένες για μερικούς αιώνες, με αποτέλεσμα να μην είναι εξίσου πλούσιες, δικτυωμένες, καλές και αναγνωρισμένες. Γνωστά όλ’ αυτά.
Οι δικαστικές αίθουσες, άλλωστε, δεν λειτουργούν στο κενό, αλλά εντός ενός συστήματος οικονομικών ιεραρχήσεων, προσβάσεων, προκαταλήψεων και αποκλεισμών. Εκεί μέσα κρίνονται συγκεκριμένες πράξεις, δεν δικαιούται κανένα δικαστήριο να κάνει συνολική αποτίμηση της ζωής, της προσφοράς και της μοχθηρίας του προσώπου.
Ωστόσο, ο όρος κουλτούρα της ακύρωσης είναι παραπλανητικός. Δεν βλέπω πόσο ακυρωμένοι είναι τέλος πάντων όλοι αυτοί οι ισχυροί άνδρες του σινεμά, όπως ο Ντεπ ή ο Σπέισι. Είναι στη θέση τους, συνεχίζουν παγκόσμιες περιοδείες, γυρίσματα, συνεργασίες κι έχουν πρόσβαση σε χρήμα και δημοσιότητα. Αν έχουν πάθει κάτι, αυτό είναι ένας μικρός εκθρονισμός, άλλωστε η εποχή δεν ευνοεί τα είδωλα. Δεν είναι αποκλεισμένοι, απλώς καλούνται να αποδείξουν την αξία τους, να κερδίσουν το έδαφος πάνω στο οποίο μπορούν να σταθούν και να μας μιλήσουν. Οι γυναίκες στον εμετικά ανδροκρατούμενο χώρο του σινεμά κάθε μέρα το κάνουν αυτό.
Αν έχουν πάθει κάτι, αυτό είναι ένας μικρός εκθρονισμός, απλώς καλούνται να αποδείξουν την αξία τους. Οι γυναίκες στον εμετικά ανδροκρατούμενο χώρο του σινεμά κάθε μέρα το κάνουν αυτό.
Οσα συμβαίνουν και θα συμβούν από ‘δω και πέρα τα έχει δείξει εκπληκτικά η σειρά «Μπότζακ Χόρσμαν» (2014). Ο αρκετά σιχαμένος και ξοφλημένος σταρ της αμερικανικής τηλεόρασης Μπότζακ βγάζει τα απομνημονεύματά του, φλυαρεί στην τηλεόραση, λέει την εκδοχή του σε περιβάλλοντα οικεία, που τον καλοδέχονται και τον εξυμνούν, αρκεί να δείξει λίγη ευαλωτότητα και πολλή μεταμέλεια. Οι προβολείς που τον φώτιζαν έχουν σβήσει, αλλά εκτός από το τεράστιο πλήγμα στον τεράστιο εγωισμό του, πόσο κακό μπορεί να είναι κάτι τέτοιο πραγματικά; Με λίγη βοήθεια από ισχυρούς φίλους σε κρίσιμες θέσεις θα επανακάμψει, θα χειροκροτηθεί, θα λάμψει, όχι στην κεντρική σκηνή, αλλά κάπου παραδίπλα.
* Η κ. Βίβιαν Στεργίου είναι συγγραφέας.
