ΧΑΡΟΥΚΙ ΜΟΥΡΑΚΑΜΙ
Σε πρώτο ενικό
μτφρ.: Βασίλης Κιμούλης
εκδ. Ψυχογιός, σελ. 224
Ξεχωριστή περίπτωση συγγραφέα-ειδώλου ο Χαρούκι Μουρακάμι, έχει πάψει από καιρό να τοποθετείται μόνο εντός των λογοτεχνικών πλαισίων. Με τις πωλήσεις των βιβλίων του να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο και τη δημοφιλία του να αγγίζει τα μέτρα ενός ποπ τραγουδιστή, βιώνει τον εκτυφλωτικό μύθο του εν ζωή. Οι μεγάλες συνθέσεις του, όπως το «Κουρδιστό πουλί», το «1Q84», το «Νορβηγικό δάσος» και το πρόσφατο «Σκοτώνοντας τον Κομεντατόρε», του έχουν προσφέρει τον χαρακτηρισμό του μετρ του παράδοξου ρεαλισμού. Οτιδήποτε συμβαίνει στα βιβλία του Ιάπωνα συγγραφέα μοιάζει να άρχεται από μια αμιγώς ρεαλιστική βάση για να εκτιναχθεί ξαφνικά σε παράδρομους που θυμίζουν τον μαγικό ρεαλισμό ή, έστω, τη λογοτεχνία του υπερφυσικού.
Μια ιστορία επαναφέρει τον Τσάρλι Πάρκερ στη ζωή, να παίζει με το διά- σημο σαξόφωνό του μπόσα νόβα κι όχι τζαζ.
Αν και οι βασικές θεματικές του είναι πάντα ίδιες, επαναλαμβανόμενες μάλιστα με εμμονική ακρίβεια, όταν αποφασίζει να γράψει διηγήματα (όχι σπάνια) μπορεί να παρατηρήσει κανείς μια μικρή, αλλά ευδιάκριτη, μετατόπιση στον τρόπο που αντιμετωπίζει το υλικό του. Σαφώς, το παράδοξο πάντα βρίσκει τρόπο να εισχωρήσει στις ιστορίες του. Το απόκοσμο λάμπει εκεί που δεν το περιμένεις και το μυστήριο, που σχεδόν σπάνια εξηγείται, δημιουργεί μια νεφελώδη κατάσταση από την οποία δεν ξεφεύγεις εύκολα.
Η παρούσα συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» (εκδ. Ψυχογιός) περιλαμβάνει οκτώ διηγήματα και, όπως αναφέρει εύγλωττα και ο τίτλος, όλα τους είναι γραμμένα σε πρώτο πρόσωπο. Κεντρικοί ήρωες είναι άνδρες, κυρίως μέσης ηλικίας, συγγραφείς ως επί το πλείστον, που μέσα τους πυροδοτείται η ανάγκη να εξομολογηθούν κάποια ιστορία από το παρελθόν τους. Ανάγκη που προκαλείται στο παρόν τους από τυχαίες συναντήσεις, συγκυριακές αφορμές ή δική τους εξομολογητική ανάγκη. Σε μια ιστορία, δε, ο Μουρακάμι κατονομάζει ευθέως τον εαυτό του, αφηγούμενος πώς έγινε οπαδός της ομάδας μπέιζμπολ Γιάκουλτ Σουολόουζ, τότε που ακόμη ήταν νιόβγαλτος συγγραφέας και δοκίμαζε την τύχη του ακόμη και στην ποίηση.
Οι φανατικοί αναγνώστες του Μουρακάμι θα βρουν πολλές από τις κοινές θεματικές των βιβλίων του και σε αυτά τα διηγήματα. Η μου-σική και ιδιαίτερα η τζαζ, οι μπερδεμένες αναμνήσεις από νεανικές αγάπες, το υπαρξιακό στροβίλισμα, η σημασία της μνήμης, οι διαθλάσεις της αντίληψης του κόσμου και το πεπερασμένο νόημα που προσλαμβάνουμε από τον κόσμο που μας περιβάλλει. Oλα τούτα ακουμπούν αυτές τις οκτώ ιστορίες, ωστόσο όχι στο βάθος και στον δημιουργικό οίστρο που τα βρίσκουμε στα πολυσέλιδα μυθιστορήματά του.
Αυτά τα διηγήματα περιορίζονται στο να είναι τα απαραίτητα γυμνάσματα του Μουρακάμι τόσο στην τέχνη της γραφής όσο και σε αυτή της ανάμνησης. Είναι περισσότερο κείμενα-γέφυρες, παρά σκοποί που πρέπει να επιτελεστούν κειμενικά με έναν καθαρογραμμένο τρόπο. Εντούτοις, αυτό δεν σημαίνει πως χάνουν σε ενδιαφέρον και εστίαση. Γινόμαστε μέτοχοι τυχαίων συναντήσεων σε μπαρ που καταλήγουν σε εξομολογήσεις ή ηχηρές διαφωνίες. Μαθαίνουμε για παλιές σχέσεις με κορίτσια που συνδέονται με τους Beatles και τον Σούμαν. Μια ιστορία επαναφέρει τον Τσάρλι Πάρκερ στη ζωή να παίζει με το διάσημο σαξόφωνό του μπόσα νόβα κι όχι τζαζ, ενώ μια άλλη προκαλεί εντύπωση για την επινοητικότητά της, καθώς ο ήρωας συνομιλεί με έναν περίεργο ηλικιωμένο, ο οποίος του λέει πόσο σημασία έχει για τον άνθρωπο να αντιμετωπίζει καταστάσεις που μέχρι πρόσφατα δεν ήταν ικανός να τις δει. Μόνο που ο άνθρωπος αυτός στη συνέχεια εξαφανίζεται μυστηριωδώς.
Το πιο κλασικό «μουρακαμικό» διήγημα είναι εκείνο όπου ήρωας είναι μια μαϊμού που μιλάει άπταιστα την ανθρώπινη γλώσσα και εργάζεται σε ένα παρακμιακό ξενοδοχείο. Το φετίχ της είναι να κλέβει τα ονόματα των γυναικών που ερωτεύεται, έτσι ώστε να μπορεί, με κάποιο τρόπο, να ζει μαζί τους για πάντα. Διόλου παράξενα όλα τούτα, αν σκεφτεί κανείς πως ο Μουρακάμι έχει βάλει ουκ ολίγες φορές τις αγαπημένες του γάτες να μιλούν με φιλοσοφική διάθεση.
Μπορεί αυτή η συλλογή να μη φτάνει σε αξία το «Μετά το σεισμό» ή το «Aντρες χωρίς γυναίκες», ωστόσο συμπληρώνει μια ακόμη ψηφίδα στο παζλ του Ιάπωνα συγγραφέα. Η μετάφραση ανήκει στον Βασίλη Κιμούλη.