ΤΖΟΝ ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ
«Μόνο η νύχτα»
Μτφρ.: Ορφέας Απέργης
Εκδ. Gutenberg (2023), σελ. 168
Σπάνια ένας συγγραφέας ζει μια δεύτερη ζωή, καίτοι ο ίδιος έχει αποχωρήσει από τον μάταιο τούτο κόσμο, με αποτέλεσμα το έργο του να γίνεται αντικείμενο βαθιάς μελέτης, τα βιβλία του να σκαρφαλώνουν στις λίστες των ευπώλητων και να θεωρείται μια εξαιρετική ανακάλυψη από το βάθος του παρελθόντος. Ο Τζον Γουίλιαμς ανήκει σε αυτή την κατηγορία, καθώς δεν σταματάει να μας εκπλήσσει.
Ο «Στόουνερ» είναι η επιτομή του αλησμόνητου ήρωα. Ο «Αύγουστος» είναι ένας επιδέξιος συνδυασμός Ιστορίας και μυθοπλασίας. Το «Πέρασμα του μακελάρη», ένα αντισυμβατικό γουέστερν με έντονο οικολογικό προβληματισμό. Τώρα, με την έκδοση του πρώτου μυθιστορήματός του, «Μόνο η νύχτα» (εκδ. Gutenberg, μτφρ.: Ορφέας Απέργης), έχουμε μια πλήρη εικόνα του συγγραφέα και του έργου του. Κρίμα που τούτος ο τόσο ιδιαίτερος συγγραφέας δεν θέλησε να γράψει περισσότερα βιβλία.
Το χαρακτηριστικό του είναι ότι αυτά τα τέσσερα βιβλία είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους. Λες και έχουν γραφτεί από άλλον άνθρωπο. Ωστόσο, αυτό που τα ενώνει είναι ότι ακολουθούν ένα παρόμοιο αφηγηματικό τόξο: οι ήρωες του Γουίλιαμς είναι κυρίως νεαροί που βρίσκονται σε κατάσταση μύησης. Συχνά ανταγωνίζονται άλλους άνδρες, ενώ οι σχέσεις που συνάπτουν με γυναίκες διακατέχονται από λεπταίσθητες εντάσεις. Παρόμοια είναι η λύση του δράματος σε όλα του τα βιβλία: μια βαθιά αίσθηση απογοήτευσης έως και ματαιότητας κατατρύχει τους ήρωές του. Λες και δεν υπάρχει γι’ αυτούς μια μορφή λύτρωσης.
Κάπως έτσι συμβαίνει με τον ήρωα του «Μόνο η νύχτα», τον φοιτητή Aρθουρ Μάξλεϊ, ο οποίος ζει μόνος και έρημος σε μια πόλη που δεν κατονομάζεται. Oλο το βιβλίο είναι ένα 24ωρο της ζωής του, με τις απαραίτητες καταβυθίσεις στο παρελθόν που επεξηγούν την κατάσταση βαθιάς κατάθλιψης στην οποία έχει περιέλθει.
Η μοναξιά γίνεται η μόνη διέξοδος για τον ήρωα, που βυθίζεται στο αλκοόλ και στην κατάθλιψη.
Ο Aρθουρ έχει παρατήσει τις σπουδές του, ζει σε ένα ξενοδοχείο, πίνει σαν να μην υπάρχει αύριο, βουλιάζει σε ένα ψυχολογικό τέναγος που τον καταπίνει σαν βάλτος, ενώ η σχέση με τον πατέρα του είναι τραυματισμένη από ένα καθοριστικό συμβάν που άλλαξε τη μοίρα της οικογένειας.
Το μυθιστόρημα κινείται μεταξύ πληγωτικού φωτός και άγριου σκοταδιού, κάτι που έχει ευθεία αναφορά στην ψυχοσύνθεση του Αρθουρ, ο οποίος ταράζεται συνεχώς από σκιές που θυμίζουν τη μορφή της πεθαμένης μητέρας του. Ακόμη και μια μακρινή ενθύμηση μετατρέπεται μέσα του σε ανησυχία, φόβο και ψυχολογικό μαρτύριο.
Μέσα σε αυτό το 24ωρο ο Αρθουρ θα έχει τρεις συναντήσεις, που καθεμία θα τον οδηγήσει σε μια μορφή συνειδητοποίησης της ζωής του. Πρώτα θα βρεθεί με τον γκέι φίλο του, τον Στάφορντ, και του αρνείται με σκληρό τρόπο την οικονομική βοήθεια που του ζητάει.
Στη συνέχεια συναντάει τον πατέρα του που μόλις έχει επιστρέψει από δουλειές στο εξωτερικό και ο συγχρωτισμός τους θα ανασύρει από το παρελθόν όλο το βάρος ενός ανείπωτου και σκληρού γεγονότος που έχει καθορίσει τη σχέση τους και έχει μετατρέψει τον Αρθουρ σε άνθρωπο που πενθεί διαρκώς.
Η άγνωστη
Το τρίτο πρόσωπο που θα συναντήσει ο Αρθουρ είναι μια άγνωστη γυναίκα, η Κλερ, σε ένα νυχτερινό κέντρο. Θα ενώσουν τις μοναξιές τους κάτω από τα σκληρά φώτα της νύχτας, πίνοντας ακατάπαυστα. Θα καταλήξουν στο διαμέρισμά της, αλλά η ερωτική επαφή που προσδοκούσαν και οι δύο (ή μήπως όχι;) θα οδηγηθεί σε μια κατάσταση δεινής και βίαιης αποκάλυψης για τον Αρθουρ. Είναι η στιγμή που ο ήρωας περνάει τον ψυχολογικό του Ρουβίκωνα βιώνοντας ξανά το παιδικό τραύμα που κουβαλάει βαθιά μέσα του. Από αυτό το σημείο κι ύστερα, η μόνη διέξοδος είναι η μοναξιά του. Η πλήρης διάβρωσή του έχει επέλθει.
Ο Γουίλιαμς δημιουργεί ένα ψυχολογικό νουάρ με μελοδραματικούς τόνους και ένα στυλιζάρισμα στη γραφή που δεν θα το βρούμε με τόσο έντονο τρόπο στα κατοπινά βιβλία του.
Κρίνοντας εκ των υστέρων, είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε πώς προέκυψε ο Στόουνερ και οι άλλοι ήρωές του. Στον Αρθουρ υπάρχει το πρόπλασμά τους, από αυτόν άρχεται η τέχνη της ψυχολογικής προσωπογραφίας, στην οποία ο Γουίλιαμς αποδείχθηκε οξυδερκής και ικανός συγγραφέας.