ΑΝΤΟΝΙ ΚΟΥΙΝ
Λονδίνο στις φλόγες
μτφρ.: Ολγα Γκαρτζονίκα
εκδ. Κλειδάριθμος, 2023, σελ. 472
Λονδίνο, τέλη της δεκαετίας του ’70: η κυβέρνηση του Τζέιμς Κάλαχαν βρίσκεται σε κατάσταση αποδρομής, οι απεργίες αυξάνονται καθημερινά, ο ΙRA καταφέρνει το ένα χτύπημα μετά το άλλο και η Μάργκαρετ Θάτσερ βαδίζει αργά αλλά σταθερά στον προθάλαμο της Ντάουνινγκ Στριτ.
Το τελευταίο μυθιστόρημα του Αντονι Κουίν «Λονδίνο στις φλόγες» ακολουθεί την ίδια πορεία με τα προηγούμενά του. Η βρετανική πρωτεύουσα βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του. Κατά καιρούς μάς την έχει παρουσιάσει με ρομαντικές πινελιές, άλλοτε με μια ισχυρή δόση μυστηρίου και, φυσικά, κατά την περίοδο των δύο παγκοσμίων πολέμων.
Τώρα επιλέγει μια χρονική περίοδο κατά την οποία συνέβησαν πολλά γεγονότα, τα οποία άλλαξαν το πολιτικό σκηνικό της χώρας και όρισαν τις τύχες των Αγγλων τα κατοπινά χρόνια.
Το μυθιστόρημά του εμπλέκει τέσσερις ανθρώπους που είναι άγνωστοι μεταξύ τους: μια φιλόδοξη ρεπόρτερ αριστερής εφημερίδας (Χάνα), μια ανεπίληπτη αστυνομικό της μητροπολιτικής αστυνομίας (Βίκι), έναν μοναχικό λέκτορα λογοτεχνίας (Κάλουμ) και έναν βαρυσήμαντο σκηνοθέτη θεάτρου και διευθυντή του Εθνικού Μεγάρου Μουσικής (Φρέντι).
Ενα νευρώδες πολιτικό μυθιστόρημα που εξηγεί πώς η Αγγλία πέρασε από τη στενωπό της δεκαετίας του ’70 έως το αβέβαιο σήμερα.
Ο σκιώδης υπουργός
Τριγύρω από αυτούς βρίσκεται ο σκιώδης υπουργός Εσωτερικών της Μάργκαρετ Θάτσερ, Αντονι Μίντλτον. Ενας πρώην κατάσκοπος και αιχμάλωτος πολέμου που έχει θέσει ως στόχο να συντρίψει τα συνδικάτα και τον IRA όταν οι Συντηρητικοί θα αναλάβουν τα ηνία της χώρας.
Καταλύτης για τα γεγονότα και την εμπλοκή των τεσσάρων προσώπων είναι η δολοφονία Μίντλτον (φέρνει στον νου την πραγματική δολοφονία του πολιτικού Εϊρι Νιβ από τους Πρόβος του IRA το 1979).
Προηγουμένως, όμως, ο Κουίν, χρησιμοποιώντας με σύνεση τη δύναμη της σύμπτωσης, έχει φέρει σε επαφή όλους τους εμπλεκόμενους πρωταγωνιστές. Ισως διότι αποτελούν τυπικά δείγματα μιας εποχής και μιας χώρας. Μέσω αυτών το μυθιστόρημα σχολιάζει με δηκτικό αλλά και συνάμα χιουμοριστικό τρόπο πώς η Αγγλία έφτασε στο σημείο να βρίσκεται υπό γενική αποσάθρωση.
Επίορκοι αστυνομικοί, στημένα ρεπορτάζ, μοναξιά σε μια μεγαλούπολη που βοούσε, εργατοπατέρες που ενδιαφέρονταν μόνο για τα οφέλη της συντεχνίας τους, πολιτικοί που δεν ήταν σε θέση να αναχαιτίσουν την ολοφάνερη πτώση, παραλυτικός φόβος από τα συνεχόμενα χτυπήματα των τρομοκρατών και μια στρατιά αριβιστών που τυφλώνονταν από τα φώτα της δημοσιότητας σαν μεθυσμένες νυχτοπεταλούδες.
Ο Κουίν γράφει στην πραγματικότητα το δικό του «Τι ωραίο πλιάτσικο!» (εκδ. Πόλις), ένα από τα εμβληματικότερα μυθιστορήματα που μας έδωσε τα τελευταία χρόνια η Γηραιά Αλβιώνα κι αυτό που έκανε ευρύτερα γνωστό τον Τζόναθαν Κόου.
Το «Λονδίνο στις φλόγες» είναι κι ένας φόρος τιμής στην πανκ ροκ μουσική που εκείνα τα χρόνια άρχισε να αποκτάει δύναμη και επιρροή στους νέους. Ο Κουίν κάνει ιδιαίτερη μνεία στο συγκρότημα The Clash, άλλωστε ο τίτλος του μυθιστορήματός του είναι στην ουσία η παραφθορά του γνωστού τραγουδιού «London Calling» του συγκροτήματος.
Πάνω από όλα είναι νευρώδες πολιτικό μυθιστόρημα, κι αν το εξετάσει κανείς με τη γνώση τού σήμερα (φτάνοντας ακόμη και έως το Brexit) αντιλαμβάνεται πώς η Αγγλία πέρασε από τη στενωπό της δεκαετίας του ’70 έως το αβέβαιο σήμερα.
Η επιτυχία του Κουίν δεν βρίσκεται μόνο στο σημείο της κοινωνικής και πολιτικής ανάλυσης της εποχής, αλλά και στο απαραίτητο βάθος που δίνει στους τέσσερις πρωταγωνιστές του. Καθένας από αυτούς θα μπορούσε κάλλιστα να «κουβαλήσει» την πλοκή στις πλάτες του, ωστόσο είναι φανερό πως η πρόθεση του Κουίν ήταν να καταδείξει το πλέγμα της τυχαιότητας και της συγκυρίας που ένωσε καταλυτικά αυτούς τους ανθρώπους.
Αποφεύγει, δε, με πειστικό τρόπο να μετατρέψει το μυθιστόρημά του σε μανιφέστο ή να καταφύγει σε μια μορφή απροσχημάτιστης ρητορείας για τα πολιτικά ζητήματα της χώρας και να κατακεραυνώσει πρόσωπα και καταστάσεις. Καίτοι δεν έγραψε ένα μυθιστόρημα που χαρακτηρίζεται από την απάθειά του (μια μορφή φλεγματικής απόστασης), σε καμία περίπτωση δεν πατάει κόκκινες γραμμές έτσι ώστε να φανεί η δική του εμπλοκή ή τυχόν προδιάθεση. Αυτή η θαυμαστή ισορροπία καταφέρνει να κάνει ακόμη πιο πειστικές τις ιστορίες και τα πάθη των ηρώων του, αλλά και τις αληθινές αιτίες που οδήγησαν την Αγγλία σε κατάσταση επαπειλούμενης διάλυσης. Το μυθιστόρημα κλείνει με την επικράτηση της Θάτσερ, γεγονός που άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στη χώρα. Θα μπορούσε να είναι και το επόμενο κεφάλαιο στο νέο βιβλίο του Κουίν. Θα άξιζε τον κόπο να δούμε πώς συνέχισαν τη ζωή τους οι ήρωες που επέλεξε.