THORNTON WILDER
Η γυναίκα από την Aνδρο
μτφρ.: Αννυ Σπυράκου
εκδ. Αλεξάνδρεια, 2023, σελ. 112
Διακεκριμένος Αμερικανός μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας, ο Θόρντον Γουάιλντερ (1897-1975) τιμήθηκε συνολικά τρεις φορές με το βραβείο Πούλιτζερ και ήταν κάτοχος του Εθνικού Μεταλλίου Λογοτεχνίας των ΗΠΑ. Το πρώτο του έργο εκδόθηκε το 1926, όντας ο ίδιος σε πολύ νεαρή ηλικία. «Η Γυναίκα της Ανδρου» είναι το τρίτο μυθιστόρημα του Θόρντον Γουάιλντερ. Εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Albert & Charles Boni τον Φεβρουάριο του 1930, όταν ο συγγραφέας του ήταν ήδη βραβευμένος μία φορά με το Βραβείο Πούλιτζερ, σε ηλικία μόλις 33 ετών. Το βιβλίο γνώρισε εμπορική επιτυχία, διθυραμβικές κριτικές αλλά και επικρίσεις, καθώς με την κυκλοφορία του κατάφερε να δημιουργήσει εκ διαμέτρου αντίθετες εντυπώσεις και απορρέουσες διαμάχες.
Επικεντρωμένο στην αρχαιότητα και στην πάλη ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, ανάμεσα στην αγάπη και στο μίσος, τον έρωτα και το καθήκον, ανάμεσα στη νεωτερικότητα και στο παρελθόν, κατάφερε να δημιουργήσει μια μεγάλη λογοτεχνική διένεξη. Οι επικριτές του, με πρωτεργάτη τον Μάικλ Γκολντ, τον κατηγορούσαν για έλλειψη κοινωνικής ενσυναίσθησης σε μια εποχή ιδιαιτέρως ταραχώδη για την κοινωνία, αντιμετωπίζοντας τη θεματολογία του ως παρωχημένη, καθώς δεν καταπιανόταν με τα καυτά κοινωνικά θέματα που ταλάνιζαν τη σύγχρονη Αμερική. Αν και οι συγγραφείς τάχθηκαν υπέρ του, τονίζοντας την τρυφερότητα και την αμεσότητα της γραφής του, ο ίδιος δεν απάντησε παρά μόνο τον Νοέμβριο του 1933 όταν ρωτήθηκε επ’ αυτού σε κάποια συνέντευξη. Είπε τότε πως ήταν άδικο να τον κατηγορούν. Οι άνθρωποι δεν είναι αποτέλεσμα της οικονομικής τάξης στην οποία ανήκουν αλλά υπάρχουν ουσιαστικά θέματα που τους απασχολούν, όπως είναι «η αγάπη, το μίσος, ο φόβος, ο θυμός και η έκπληξη», θέματα κοινά σε κάθε εποχή.
«Η γυναίκα από την Ανδρο» είναι μια νουβέλα, βασισμένη στο έργο του Λατίνου κωμικού ποιητή Τερέντιου με τίτλο «Ανδρία», η οποία είναι επίσης βασισμένη σε δύο κωμωδίες του Μενάνδρου. Η ιστορία εξελίσσεται τον 2ο αιώνα π.Χ., στην παρακμή της Ελλάδας και επιφανειακά μοιάζει να είναι μια απλή ερωτική ιστορία. Μια γυναίκα με καταγωγή από την Ανδρο φτάνει στο φανταστικό νησί της Βρύνου. Είναι εταίρα, πνευματικά καλλιεργημένη και διοργανώνει μια σειρά συμποσίων, με καλεσμένους τους νέους της περιοχής αναστατώνοντας την κοινωνία της Βρύνου, καθώς φέρνει μαζί της έναν νέο αέρα, μια άλλη αντίληψη για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία όταν στην πραγματικότητα η γυναίκα ζούσε στο παρασκήνιο, αθέατη, σχεδόν ανυπόστατη. Απέναντι λοιπόν στις αόρατες γυναίκες της αρχαιότητας ο Θόρντον Γουάιλντερ αντιτάσσει τη γυναίκα από την Ανδρο, μια γυναίκα που διοργανώνει συμπόσια και συμμετέχει σε αυτά, φιλοσοφεί και βλέπει με διαφορετικά μάτια τον κόσμο αναδεικνύοντας την άνοιξη που ζυγώνει μέσα από τη σωκρατική αντίληψη για τον κόσμο. Η σχέση της με την κοινωνία εγκαινιάζει ουσιαστικά την πάλη ανάμεσα στον νεωτερισμό του μέλλοντος που θα αλλάξει τις έμφυλες και όχι μόνο νοοτροπίες σταδιακά και εξετάζει τη συγκρουσιακή φύση που υφίσταται στη σχέση της νέας τάξης πραγμάτων, η οποία απειλεί να ανατρέψει τα δεδομένα οριοθετώντας ένα νέο, ολότελα διαφορετικό κόσμο. Οταν η Χρυσηίς, η περιώνυμη εταίρα, μάθει ότι το αντικείμενο του ερωτικού της πόθου, ο Πάμφιλος, έχει αφήσει έγκυο την αδελφή της τότε θα βρεθούν όλοι αντιμέτωποι με τις αποφάσεις που πρέπει να πάρουν για να προσδιορίσουν το μέλλον.
Με αυτόν τον τρόπο ο Θόρντον Γουάιλντερ καταφέρνει να σχολιάσει την ηθική και τα ήθη, τη νομιμότητα και τη νομιμοφροσύνη της εποχής και να τονίσει τις διαφορές αλλά και τις ομοιότητες των κοινωνικών προκαταλήψεων που υφίσταντο έως τη στιγμή που γράφει τη «Γυναίκα από την Aνδρο» και σε κάποιον βαθμό ίσως να ισχύουν και στις μέρες μας. Βουτώντας στη θεματολογική δεξαμενή της αρχαιότητας, μια ανεξάντλητη πηγή που γοητεύει κατά καιρούς συγγραφείς και αναγνώστες, ο συγγραφέας ανασύρει το υλικό του και ανασυστήνει το αρχαίο περιβάλλον, για να εξιστορήσει μια ερωτική ιστορία διάστικτη από αναφορές που στοχεύουν στην ανάδειξη προβλημάτων και προβληματισμών, όσων απασχολούν διαχρονικά τον άνθρωπο.
Τη μετάφραση της μικρής σε έκταση νουβέλας υπογράφει η Αννυ Σπυράκου.