Νέες στρατηγικές ανάπτυξης με βασικό άξονα τον πολιτισμό, οι οποίες θα αφορούν περιφερειακές περιοχές της χώρας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και με συγκεκριμένες αναπτυξιακές προκλήσεις, σκοπεύει να παρουσιάσει ένα νέο ερευνητικό έργο με τίτλο «Σχεδιασμός πολιτιστικού masterplan, πολιτιστικής αναπτυξιακής πολιτικής και πολιτιστικής ταυτότητας (brand) για επιλεγμένες περιοχές της χώρας», το οποίο ξεκίνησε πρόσφατα στο πλαίσιο προγραμματικής σύμβασης του υπουργείου Πολιτισμού με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πάντειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Το ερευνητικό έργο αφορά τη Θεσσαλονίκη (που αναπτύχθηκε εν μέρει στη σκιά της Αθήνας), την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (Δράμα, Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη και Σουφλί, περιοχές που χαρακτηρίζονται από «συνοριακότητα» και διαθέτουν σύνθετη πολιτισμική ταυτότητα), καθώς και τα νησιά του ανατολικού θαλάσσιου τόξου (Λέσβος, Λήμνος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Λέρος, Κως και Ρόδος, που εκτός από τη «νησιωτικότητα» και τη γειτνίαση με την Τουρκία δεν διαθέτουν ενιαία ταυτότητα, ενώ κάποια παρουσιάζουν και μικρή εξάρτηση από τον τουρισμό). Με την ολοκλήρωση του δεκάμηνου έργου θα προκύψουν 15 «πολιτιστικά masterplans», τα οποία θα μπορούν να αποτελέσουν βάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη τοπικών πολιτιστικών πολιτικών.
«Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει διατυπωμένη πολιτιστική στρατηγική τοπικής ανάπτυξης για τις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας», λέει στην «Κ» ο οικονομικός γεωγράφος Θανάσης Καλογερέσης, αναπληρωτής καθηγητής Χωρικής Ανάπτυξης και Διεθνών Στρατηγικών Χωροθέτησης του Αριστοτελείου και συντονιστής της ερευνητικής ομάδας του ιδρύματος που συμμετέχει στο έργο μαζί με τις αντίστοιχες του Παντείου και του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Οπως εξηγεί ο κ. Καλογερέσης, το έργο φιλοδοξεί να προσφέρει στις υπό μελέτη περιοχές μερικές νέες «εργαλειοθήκες», αξιοποιήσιμες από φορείς χάραξης και υλοποίησης πολιτιστικής πολιτικής σε τοπική κλίμακα (περιφέρειες, δήμους κ.ά.), προκειμένου να αντιμετωπίσουν προβλήματα οργάνωσης και διαχείρισης των τοπικών πολιτιστικών προϊόντων.
«Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει διατυπωμένη πολιτιστική στρατηγική τοπικής ανάπτυξης για τις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας».
Το έργο εστιάζει κυρίως στον σύγχρονο πολιτισμό, ενώ διαθέτει και χαρακτηριστικά πολιτιστικού «place branding», καθώς το υλικό που θα προκύψει «θα έχει στοιχεία περιγραφής της εικόνας των τόπων, έτσι όπως θα θέλαμε να δίνεται προς τα έξω», διευκρινίζει ο κ. Καλογερέσης. Ειδικά για τις έρευνες που θα πραγματοποιηθούν, ο καθηγητής σημειώνει ότι θα περιλαμβάνουν συλλογή δευτερογενών αλλά και πρωτογενών στοιχείων (μέσω ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων), προκειμένου να χαρτογραφηθεί η τοπική πολιτιστική οικονομία (από εκδόσεις, τέχνες και αρχιτεκτονική μέχρι pc gaming), οι τοπικοί πολιτιστικοί φορείς και υποδομές, αλλά και οι τάσεις πολιτιστικής κατανάλωσης και πολιτιστικών ταυτοτήτων. «Η συμμετοχικότητα είναι σημαντική», υπογραμμίζει ο κ. Καλογερέσης, «όχι μόνο γιατί είναι μέρος μιας σύγχρονης προσέγγισης στη διαμόρφωση πολιτιστικών στρατηγικών, αλλά και γιατί συνιστά τον μόνο τρόπο ώστε τα νέα εργαλεία να αποτελέσουν ιδιοκτησία των ίδιων των τοπικών κοινωνιών».
Ενδεικτικά, τα πολιτιστικά masterplans θα περιλαμβάνουν προτάσεις για κατασκευές υποδομών, για μέτρα τόνωσης της προσφοράς και της ζήτησης πολιτιστικών προϊόντων, για τις κατευθύνσεις της εκπαίδευσης όσον αφορά τον πολιτισμό κ.ά. Θα πραγματοποιηθούν επίσης τρεις διακριτές μελέτες σχετικά με στρατηγικές επανάχρησης υποδομών πολιτιστικής κληρονομιάς που μπορούν να αποτελέσουν κόμβους πολιτισμού και ποικίλων οικονομικών δραστηριοτήτων και οι οποίες θα αφορούν τον Πολυχώρο Τέχνης και Σκέψης «Οικία Μάνου Χατζιδάκι» στην Ξάνθη και το Αρχοντικό Μπρίκα και το μεταξουργείο Τζίβρε στο Σουφλί. Το συνολικό έργο αναμένεται να λειτουργήσει ως πιλότος για άλλες περιοχές, ενώ ο προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 526.000 ευρώ και έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης.