«Στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει στα πυροτεχνήματα. Και μετά, όταν σβήνουν τα φώτα, όλα χάνονται στο σκοτάδι. Συνήθως συμφωνούμε ότι αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει, αλλά στην πράξη τα πράγματα είναι πιο σύνθετα», λέει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, γενικός καλλιτεχνικός διευθυντής του οργανισμού «2023 Ελευσίς – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», εκφράζοντας εμμέσως έναν φόβο που σχετίζεται με την απαξίωση κάθε κληρονομιάς, κάτι που συχνά συμβαίνει στη χώρα μας.
Βρισκόμαστε στις αρχές Δεκεμβρίου, ενός μήνα σημαντικού για την Ελευσίνα, αφού στο τέλος του ο τίτλος της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης αλλάζει πόλη. Επίσης, μέσα στον Δεκέμβριο ορκίζεται η νέα δημοτική αρχή της Ελευσίνας, η οποία όλοι ελπίζουν ότι θα κλείσει το κενό που προκάλεσε η αιφνίδια παραίτηση του απερχόμενου δημάρχου Αργύρη Οικονόμου, δημιουργώντας ανησυχίες στην εφαρμογή των προγραμμάτων της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.
Οπως είπε στην «Κ» ο νέος δήμαρχος Γιώργος Γεωργόπουλος, σκοπεύει να έχει μια επίσημη συνάντηση με τον οργανισμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και εκπροσώπους από το υπουργείο Πολιτισμού μόλις αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου. Το ερώτημα για τον οργανισμό είναι εάν η λειτουργία του θα παραταθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2024, για να συνεχιστούν προγράμματα που έχουν ήδη ξεκινήσει.
«Σκοπός μας είναι η συνέχιση της δραστηριότητας και η διαχείριση των δράσεων που θα κρατήσουν την πόλη στο κέντρο του ενδιαφέροντος», λέει ο Μ. Μαρμαρινός.
Πάντως, τα φώτα της γιορτής δεν έχουν ακόμη σβήσει για τον οργανισμό «2023 Ελευσίς», αφού και τυπικά οι συμβάσεις του λήγουν τον προσεχή Απρίλιο. Το καλλιτεχνικό έργο συνεχίζεται και παράλληλα εξελίσσεται η προσπάθεια για τη δημιουργία μιας υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, που θα μείνει στην πόλη. «Σκοπός μας», λέει ο κ. Μαρμαρινός, «είναι η συνέχιση της δραστηριότητας και η διαχείριση των δράσεων που θα κρατήσουν την Ελευσίνα στο κέντρο του ενδιαφέροντος, έναν ενεργό θύλακο παραγωγής πολιτισμού. Οπως και κάθε πολιτιστική πρωτεύουσα, η Ελευσίνα αποτελεί ένα εργαστήριο διαχείρισης προκλήσεων, μια από τις πόλεις-μοντέλα που επιλέγονται από την Ευρώπη για να προικιστούν με μια παρακαταθήκη υποδομών και δυνατοτήτων».
Εχοντας λοιπόν στον νου τη συνέχεια, ο οργανισμός κάνει τους απολογισμούς του και ετοιμάζεται για μια τελετή λήξης που θα σηματοδοτήσει ταυτόχρονα μια έναρξη: τα εγκαίνια του «Σινέ Ελευσίς», που έμεινε κλειστό εδώ και 35 χρόνια. Αυτό το κτίριο, που επί πολλά χρόνια υπήρξε ο κινηματογράφος της πόλης, χτισμένο στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, αγοράστηκε από τον Δήμο Ελευσίνας έναντι 1,25 εκατ. ευρώ και χρειάστηκε επιπλέον πάνω από 1 εκατ. ευρώ ώστε να αποκατασταθεί.
Η καθολική ανακαίνισή του υλοποιήθηκε μέσω πολιτιστικής χορηγίας από τα ΕΛΠΕ, υπό την επίβλεψη της «2023 Ελευσίς» για να λειτουργήσει στο μέλλον ως πολυδύναμος χώρος τέχνης, φιλοξενώντας μάλιστα έναν καινούργιο θεσμό, το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ «In situ realities» (15-19.12) σε συνεργασία με τα φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και Πελοποννήσου.
Το «Σινέ Ελευσίς» είναι ένα από τα βασικά έργα υποδομής που αλλάζει την Ελευσίνα, σε συνδυασμό με εναλλακτικούς υπαίθριους χώρους, όπως το «ARKopolis» ή το πρώην κάμπινγκ «Οασις», χώροι που ενεργοποιήθηκαν στο πλαίσιο της αστικής αναζωογόνησης.
Αυτοί οι χώροι, μαζί με έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη και θα ολοκληρωθούν έως τον Απρίλιο από την «Ελευσίς 2023», δημιουργούν ένα δίκτυο στο οποίο «ξεναγεί» την «Κ» η Νανά Σπυροπούλου, πολιτικός μηχανικός και διευθύνουσα σύμβουλος του οργανισμού. Ξεκινώντας από το παραλιακό μέτωπο, η πρώτη στάση είναι στο Παλαιό Ελαιουργείο – Σαπωνοποιείο, που περιλαμβάνει τρεις ανακαινισμένες πλέον πέτρινες αποθήκες, δείγματα της βιομηχανικής ιστορίας του τόπου. Οι εργασίες αποκατάστασης και ανακαίνισης των αποθηκών κόστισαν 900.000 ευρώ, που καλύφθηκαν από πολιτιστική χορηγία (ΕΤΕ) και στον ίδιο χώρο προγραμματίζεται η μεταστέγαση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ελευσίνας.
Κοντά στη θάλασσα και πάλι, αλλά ακριβώς στο αντίθετο άκρο της πόλης βρίσκεται μία ακόμη σημαντική κτιριακή εγκατάσταση που διασώθηκε, σημαντικό δείγμα εγχώριας βιομηχανικής αρχιτεκτονικής. Η πρώην βιομηχανία βερνικιών και χρωμάτων «Ιρις» ιδρύθηκε το 1925 και έκλεισε στα τέλη του 1970. Η καμινάδα και τα δύο παλαιότερα κτίσματα του εργοστασίου χαρακτηρίζονται ως διατηρητέα νεότερα μνημεία, ενώ στο πλαίσιο ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, η «2023 Ελευσίς» θα φιλοξενήσει την έκθεση «Ο πήλινος στρατός της Ελευσίνας» του Χουάν Σαντοβάλ και αργότερα συνέδρια, παραστάσεις θεάτρου, μουσικής και χορού. Το κόστος αποκατάστασης και ανακαίνισης πλησίασε τα 2 εκατ. ευρώ.