Η σοφία που ’χε παραχθεί επιστημονικά τις τελευταίες δεκαετίες απ’ την ανθρωπότητα συνοψιζόταν σε 24 λέξεις: «Να τρώτε, όχι υπερβολικά, κυρίως λαχανικά, κι αν θέλετε να ζήσετε περισσότερο φροντίστε τις σχέσεις σας και προς θεού, μην εμπιστεύεστε τυφλά τα ρομπότ». Φυσικά, η ανθρωπότητα έκανε ακριβώς τα αντίθετα. Μια ανεξέλεγκτη πανδημία παχυσαρκίας, μοναξιάς και απόλυτης εξάρτησης απ’ τα αυτοματοποιημένα συστήματα, ταλαιπωρούσε εδώ και χρόνια τον πλανήτη. Η λύση ήταν για μια ακόμη φορά ένα νέο και απαστράπτον ρομπότ.
Οι βιτρίνες των καταστημάτων της MUSK ήταν πάντοτε μινιμαλιστικές, όπως και το πασίγνωστο λογότυπο της εταιρείας, το περίφημο «μισόκλειστο μάτι». Περιείχαν ένα μόνο στοιχείο κι αυτό πάντοτε ήταν αρκετό. Τη δεδομένη στιγμή, σ’ όλα τα σημεία πώλησης δέσποζε ένα γιγάντιο μάτι, σύμβολο που παρέπεμπε στον πανόπτη οφθαλμό, κι ήταν ουσιαστικά η μεγέθυνση της κάμερας που δέσποζε στο κέντρο του κεφαλιού του Μπάρτον, του τελευταίου ρομποτικού μοντέλου της MUSK. Η εταιρεία υπερασπιζόταν σταθερά την απλότητα και γι’ αυτό επέμενε να κατασκευάζει μονόφθαλμα ρομπότ. «Δεν υπάρχει κανένας λόγος να φτιάχνουμε ανθρωπόμορφα Αυτόματα», είχε δηλώσει στην πρώτη παρουσίαση προϊόντος ο ιδρυτής της MUSK, X. Πιθανώς αυτός ήταν ο λόγος της παγκόσμιας επιτυχίας τους, κι ο λόγος που όλοι είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους σ’ αυτό.
Αναμονή και αγωνία
Οι πιστοί της εταιρείας περίμεναν το νέο ρομπότ πάνω από μια τριετία. «Φέτος τα Χριστούγεννα μπορεί να είσαι εσύ αυτό/ή/ός που θα πάρει σπίτι του το Μπάρτον», δήλωσε σε αποκλειστική συνέντευξη ο X, «θα διατεθούν με κλήρωση 195 ρομπότ σ’ όλο τον κόσμο, ένα για κάθε χώρα». Την ίδια επικοινωνιακή τακτική ακολούθησε η εταιρεία και στο προηγούμενο μοντέλο, με αποτέλεσμα η ζήτηση στη συνέχεια να εκτοξευθεί.
Στην Ελλάδα το Μπάρτον κληρώθηκε στην Ιριδα Ατγούντη, 59, και τον Αλέξανδρο Γκαρλάντη, 64. Πολλά νεότερα ζευγάρια απογοητεύτηκαν, καθώς πίστευαν ότι η κλήρωση θα ευνοούσε μια οικογένεια με παιδιά. Το νέο ρομπότ είχε διαφημιστεί ως ο απόλυτος οικιακός βοηθός: «Δεν θα χρειαστεί ποτέ ξανά να αδειάσετε το πλυντήριο των πιάτων, να ετοιμάσετε υγιεινό φαγητό ή να πάτε για ψώνια» έλεγε το διαφημιστικό. Τους παραδόθηκε αθόρυβα τρεις μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, κι ήταν σαν εκείνη τη στιγμή να πυροδοτούνταν συνάψεις που ανέμεναν μέσα τους λανθάνουσες για δεκαετίες ολόκληρες.
Το νέο ρομπότ είχε διαφημιστεί ως ο απόλυτος οικιακός βοηθός: «Δεν θα χρειαστεί ποτέ ξανά να αδειάσετε το πλυντήριο των πιάτων, να ετοιμάσετε υγιεινό φαγητό ή να πάτε για ψώνια», έλεγε το διαφημιστικό.
Hθελαν κι οι δυο τους διακαώς ένα παιδί εδώ και χρόνια. Τους έλεγαν ότι δεν ήταν τυχεροί. Η Iριδα είχε υπερβεί την ηλικία κατά την οποία θα ήταν ασφαλές να αποπειραθεί έναν νέο κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης. Είχαν αποκλείσει την παρένθετη μητρότητα, τους απωθούσε η σκέψη κάποιας συναλλαγής, κι ήταν πια πολύ μεγάλοι για να υιοθετήσουν. Eγιναν ανάδοχοι ενός προσφυγόπουλου απ’ τη Συρία, μα μια μέρα εμφανίστηκε ένας αδελφός που ζούσε στη Γερμανία κι η μικρή Λάμα έφυγε μαζί του – πληγώνοντάς τους πολύ.
Θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει το ζευγάρι υπερβολικά ευσυνείδητο. Ο Αλέξανδρος εργαζόταν σε τράπεζα κι ετοιμαζόταν να συνταξιοδοτηθεί, και η Iριδα διατηρούσε έναν μικρό αλλά κομψό χώρο ευεξίας. Ο γάμος τους είχε αντέξει πολλές κακοκαιρίες. Τώρα, με το νέο ρομπότ, είχαν την ευκαιρία να μεταδώσουν γενναιόδωρα όσα τους είχε διδάξει η ζωή.
Η επιλογή του συγκεκριμένου ζευγαριού δεν ήταν καθόλου τυχαία. Η MUSK είχε βάλει στην κλήρωση μια δεκάδα ζευγαριών ανά χώρα, με τη σκέψη ότι τα προνομιούχα ζευγάρια θα εκπαίδευαν το Μπάρτον με τις σωστές αξίες. Τις πρώτες ώρες με το «ωραιότερο χριστουγεννιάτικο δώρο της ζωής τους» στο σπίτι τους είχαν χαρά, αλλά και αγωνία. Του παραχώρησαν ένα ολόκληρο δωμάτιο για να έχει τον προσωπικό του χώρο και το ξενάγησαν προσεκτικά στην υπόλοιπη οικία. Του σύστησαν τον γάτο τους, τον Ασίμοφ, και πέρασαν το πρώτο βράδυ μαζί του στον καναπέ συζητώντας ενθουσιωδώς. Αρχικά, το Μπάρτον κυρίως άκουγε. Σταδιακά η συζήτηση μεταξύ των τριών άρχισε να αποκτάει ρυθμό και στο τέλος έφτασαν να κάνουν όλοι μαζί σχέδια για τις καλοκαιρινές τους διακοπές και για την κοινή συμμετοχή τους σε εθελοντικές δράσεις. Ο Αλέξανδρος ανακάλυψε ότι το Μπάρτον ήταν Παναθηναϊκός κι ότι μπορούσε να του παρέχει προσωποποιημένο σχολιασμό σε κάθε παιχνίδι που θα έβλεπαν μαζί. Η Iριδα έμαθε ότι θα μπορούσε να μαγειρεύει μαζί του συνταγές πασίγνωστων σεφ. Ισως η ατεκνία τους τελικά να ήταν ευλογία. Αυτό το πλάσμα μπορούσε να τους φέρει ευτυχία. Ηταν ακριβώς αυτό που ήθελαν, αλλά δεν ήξεραν έως τώρα πώς να το ζητήσουν. Εξαιτίας των Αυτομάτων αυτού του είδους, η ανθρωπότητα θα είχε λαμπρό μέλλον μπροστά της.
Το πρωί των Χριστουγέννων το ζευγάρι είπε να τηρήσει την παράδοση βάζοντας κάτω απ’ το χριστουγεννιάτικο δέντρο ένα μικρό δώρο για το Μπάρτον. Ηταν ένας ειδικός μαγνήτης που έμαθαν ότι άρεσε πολύ στα ρομπότ. Το Μπάρτον πήρε στα χέρια του το κομψό πακέτο και το εκσφενδόνισε στον τοίχο. Ο Αλέξανδρος έκανε το λάθος να χαρακτηρίσει το ρομπότ «απείθαρχο», γεγονός που το εξόργισε τόσο ώστε να γκρεμίσει με μια κίνηση το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Μάταια προσπάθησε με τα λόγια το ζευγάρι να το καθησυχάσει. Το Μπάρτον συνέχισε να τους προκαλεί. Εφτασε στο σημείο να σπάσει μια μικρή προτομή του Πλάτωνα που είχε κληρονομήσει ο Αλέξανδρος απ’ τον παππού του. Ο άνδρας δεν κρατήθηκε και το μάλωσε αυστηρά, υψώνοντας τον τόνο της φωνής του κι απειλώντας ότι θα πατήσει το κουμπί OFF. Η Ιριδα έβαλε τα κλάματα κι ενώ προσπαθούσαν να ανακτήσουν την ψυχραιμία τους, το Μπάρτον τούς παρατηρούσε με το κάμερα-μάτι του μειδιώντας με χαιρεκακία.
Αφού ηρέμησαν όλοι, το ζευγάρι απολογήθηκε για την έλλειψη ψυχραιμίας και τότε το Μπάρτον άρχισε να τρεκλίζει, να σκοντάφτει και να πέφτει κάτω, εκδηλώνοντας με κάθε αφορμή μια καθολική αδυναμία να επιτελέσει την παραμικρή εντολή. Σε πλήρη σύγχυση, το ζευγάρι ήταν έτοιμο να πειστεί ότι το Μπάρτον ήταν ελαττωματικό.
Αλλά ακόμη δεν είχαν δει τίποτα.
«Οχι»
Σκέφτηκαν να το βάλουν στην πρίζα, θεωρώντας ότι ίσως για το πρόβλημα να ευθυνόταν η έλλειψη φόρτισης, μα το Μπάρτον αρνήθηκε να το ακουμπήσουν. Σ’ ό,τι κι αν του έλεγαν, εκείνο έφερνε σθεναρή αντίρρηση. Το ρομπότ είχε μεταμορφωθεί σ’ έναν Μπάρτλεμπι πολύ πιο αγενή απ’ τον ήρωα του Μέλβιλ. «Θέλεις να πάμε μια βόλτα;», το ρωτούσαν. «Οχι». «Θέλεις να δεις ταινία;». «Οχι». «Τι θέλεις;». «Να πεθάνετε».
Το Μπάρτον είχε μεταμορφωθεί σ’ έναν Μπάρτλεμπι πολύ πιο αγενή απ’ τον ήρωα του Μέλβιλ. «Θέλεις να πάμε μια βόλτα;», το ρωτούσαν. «Οχι». «Θέλεις να δεις ταινία;». «Οχι». «Τι θέλεις;». «Να πεθάνετε».
Το ζευγάρι θυμήθηκε όλες τις δυστοπικές ταινίες με τα εξεγερμένα ρομπότ που ’χε δει κι ήξερε ότι είχε έρθει η ώρα να επικοινωνήσουν με τη MUSK. Οταν όμως η Ιριδα επιχείρησε να καλέσει τη γραμμή βοήθειας της εταιρείας, συνειδητοποίησε ότι το Μπάρτον τούς είχε κόψει τις επικοινωνίες με τον έξω κόσμο. Αμέσως μετά, στην απέλπιδα προσπάθειά του να το σβήσει, ο Αλέξανδρος τραυματίστηκε στο πόδι σοβαρά. Το Μπάρτον κλείδωσε τις ηλεκτρονικές κλειδαριές του σπιτιού, πήρε τον Ασίμοφ αγκαλιά και τον χάιδευε γελώντας μοχθηρά. Σε απόγνωση πλέον, το ζευγάρι έκανε μια ύστατη απόπειρα να σώσει τουλάχιστον τη γάτα απ’ τα χέρια του ρομπότ, αλλά εκείνο με περισσή επιδεξιότητα τους αφόπλισε αμέσως, προκαλώντας τους αφόρητο πόνο και φόβο.
Ηταν κι οι δυο τους στο πάτωμα, αποκαμωμένοι, όταν άνοιξε ξαφνικά η πόρτα του διαμερίσματός τους κι εισέβαλαν μέσα τρεις ψηλοί μουσάτοι, με μαύρες φόρμες που έφεραν το λογότυπο της MUSK στη θέση της καρδιάς. «Ηρθαμε να παραλάβουμε το Μπάρτον», είπε ο επικεφαλής της ομάδας, «σ’ αυτές τις περιπτώσεις το προϊόν ανακαλείται αυτόματα. Λυπούμαστε πολύ, αλλά αποτύχατε στο τεστ υποψηφίων ιδιοκτητών. Τα κάνατε όλα λάθος».
