Μετίν Αρντιτί
Φονικό καρναβάλι
μτφρ.: Ρίτα Κολαΐτη
εκδ. Πατάκη, 2023, σελ. 384
Θρησκευτικός φανατισμός, μεσσιανικές αυταπάτες, μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα, φονταμενταλισμός, ρατσισμός, βία, αλληλοεξόντωση. Η ομιχλώδης Βενετία. Οι μηχανορραφίες και τα παιχνίδια εξουσίας στο Βατικανό. Οι μάρτυρες που ονειρεύονται να κατακτήσουν τον Παράδεισο θυσιάζοντας τη ζωή τους μαζί με αυτή των «απίστων». Μια σειρά φόνων.
Ο κόσμος που ο Μετίν Αρντιτί τοποθετεί τους ήρωές του στο βιβλίο του «Φονικό καρναβάλι» μάς είναι ανησυχητικά γνώριμος. Η καχυποψία και η εχθρότητα της Δύσης απέναντι στους εξ Ανατολής κατατρεγμένους, η πάλη ανάμεσα σε προοδευτικές και σκοταδιστικές θέσεις στους εκκλησιαστικούς κύκλους, οι αυτόκλητοι σωτήρες του δυτικού πολιτισμού και οι τυφλωμένοι φανατικοί του Ισλαμικού Κράτους, τα αθώα και τα εξιλαστήρια θύματα. «Το καθήκον μας, το καθήκον σας, φίλοι μου, είναι ιερό: να σώσουμε τον ελεύθερο κόσμο από την επερχόμενη εισβολή […] Οι τόποι μας μεταμορφώνονται, κάθε μέρα και πιο πολύ, σε αραβο-μουσουλμανικό έδαφος», προειδοποιεί ο αυτόκλητος Μεσσίας. «Και δεν υπάρχουν μόνο οι εισβολείς», συνεχίζει, «υπάρχει και η δική μας δειλία. Σε τι κόσμο ζούμε; Aνδρες παντρεύονται άνδρες. Γυναίκες συνευρίσκονται με γυναίκες. Κοιλιές μισθώνονται για να κατασκευάζουν παιδιά όπως κατασκευάζουμε παιχνίδια», καταλήγει. Σας ακούγεται γνώριμη αυτή η ρητορική του μίσους;
Γύρω από αυτόν τον αφηγηματικό σκελετό, ο Αρντιτί τοποθετεί τους ήρωές του, κληρικούς, λαϊκούς, μάρτυρες, διεφθαρμένους τραπεζίτες, παραπλανημένους μαικήνες, συνωμότες σωτήρες, και τη δράση, που λαμβάνει χώρα παράλληλα σε δύο χρονικές περιόδους, το παρόν και τη Βενετία του 16ου αιώνα που ζωντανεύει μέσα από κείμενα και αφηγήσεις.
Hταν τότε, στο Φονικό Καρναβάλι, όπως έμεινε στην ιστορία, που συνέβησαν μια σειρά από ανεξήγητες δολοφονίες, οι οποίες δεν εξιχνιάστηκαν ποτέ, και στις κρυφές διαδρομές των συνωμοτών στους αιώνες που ακολούθησαν λειτούργησαν τροχιοδεικτικά ώστε να αναγνωρίζονται πάντα οι εχθροί και οι σύμμαχοι και να επιλέγονται οι επόμενοι στόχοι. Πώς άραγε συνδέονται οι ανακαλύψεις του Κοπέρνικου, ένας σχεδόν άγνωστος ζωγράφος και ο πίνακάς του που απεικόνιζε έναν δωδεκαδάχτυλο Χριστό, μια προφητεία που προέβλεπε ότι ένας απεσταλμένος του Ιησού που θα είχε δώδεκα δάχτυλα θα έσωζε την Εκκλησία από τη Μεταρρύθμιση και η πυρκαγιά που κατέκαψε την εμβληματική Σκουόλα Γκράντε ντελ Σαν Σεπόλκρο το 1575; Και ποια σχέση έχουν με τη σύγχρονη αδελφότητα Iδρυμα Ιβήρων Προσκυνητών, έναν φιλόδοξο καρδινάλιο που θεωρεί εαυτόν θεματοφύλακα της αληθινής Εκκλησίας, έναν σύγχρονο Ρασπούτιν με δώδεκα δάχτυλα και μια ομάδα μεταναστών;
Ο ιστός των δολοπλόκων εξαπλώνεται από τη Βενετία του 16ου αιώνα έως το Βατικανό του 2012.
Eνας καθηγητής Λατινικών μετατρέπεται σε ντετέκτιβ και βρίσκεται να ξετυλίγει τον μίτο της Αριάδνης, για να βρει τον δρόμο του από τη Βενετία του 16ου αιώνα έως τη Ρώμη, το Βατικανό, τη Γενεύη και τη Βενετία του 2012. Ο αναγνώστης παρακολουθεί τη δράση να μετακινείται σαν μέσα από ένα καλειδοσκόπιο, το οποίο τον μεταφέρει σε διαφορετικές περιοχές, που διαδέχονται η μία την άλλη, με άλλους πρωταγωνιστές. Δυστυχώς, αυτό κατακερματίζει την αφήγηση, η οποία σε κάποια σημεία χάνει τη δυναμική της. Παρ’ όλα αυτά, αυτό το πινγκ πονγκ μεταξύ παρόντος και παρελθόντος συντηρεί μια ατμόσφαιρα κυνηγιού του χαμένου θησαυρού που ανατροφοδοτεί το ενδιαφέρον για την εξέλιξη της ιστορίας.
Τέχνη και μυστήριο
Ο Αρντιτί, που γεννήθηκε και έζησε έως τα επτά του χρόνια στην Aγκυρα και σήμερα κατοικεί στη Γενεύη, συνδυάζει σε αυτό το noir μυθιστόρημα θεματικές που βρίσκει κανείς συχνά στα έργα του, όπως η τέχνη, η σχέση γονιού και παιδιού, η μοναχικότητα. Απόφοιτος του Πολυτεχνείου της Λωζάννης και του Στάνφορντ, έχει εργαστεί στο πανεπιστήμιο διδάσκοντας οικονομικά, μάνατζμεντ και δημιουργική γραφή, ενώ έχει στο βιογραφικό του μια επιτυχημένη καριέρα στην αγορά του real estate.
Στράφηκε στη συγγραφή στα 50 του και από τότε έχει δημοσιεύσει δοκίμια και μυθιστορήματα, έχει τιμηθεί με βραβεία όπως τα Prix Lipp Suisse και Prix Mediterranee και το 2012 ανακηρύχθηκε πρέσβης Καλής Θελήσεως της UNESCO. Λάτρης των τεχνών από μικρή ηλικία, έχει εξελιχθεί σε μαικήνα, υποστηρίζοντας νέους καλλιτέχνες μέσα από οργανισμούς, μουσεία και ιδρύματα όπως το Iδρυμα Αρντιτί, που χορηγεί υποτροφίες σε φοιτητές, και το Iδρυμα Μουσικά όργανα της Ειρήνης, που προσφέρει μουσική εκπαίδευση σε παιδιά στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ. Eχει δραστηριοποιηθεί επίσης, μέσω της UNESCO, σε θέματα διαπολιτισμικού διαλόγου, έχοντας και ο ίδιος μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον πολιτιστικής πολυφωνίας.
O Μετίν Αρντιτί παρουσιάζει το νέο βιβλίο του, «Φονικό καρναβάλι», στο Μουσείο Μπενάκη (Τρίτη 6/2, 19.00). Με τον συγγραφέα θα συνομιλήσουν ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης, συγγραφέας, δημιουργός ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών τέχνης και πολιτισμού, και η Ρίτα Κολαΐτη, μεταφράστρια του βιβλίου.