Μπορεί να το κατοίκησαν για μικρά διαστήματα οι Beatles, η Σοράγια, ο Αντονιόνι. Μπορεί να γυρίστηκαν εκεί το δικό του «Vortex» αλλά και η «Νεράιδα και το παλικάρι» του Ντίνου Δημόπουλου (με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ), στη δεκαετία του ’60. Oμως, δεν είναι αυτός ο λόγος που μνημονεύουμε το «καστρομονάστηρο», όπως ο ίδιος αποκαλούσε το σπίτι του έξω από τον Aγιο Νικόλαο, στον δρόμο προς Ελούντα. Εκεί, κρεμασμένη σε ένα βράχο, ήταν η κατοικία που κτίστηκε με πολύ προσωπική εργασία του ιδιοκτήτη της, Νίκου Κούνδουρου, σε σχέδια δικά του και του σημαντικού αρχιτέκτονα Γιώργου Θεοδοσόπουλου, το 1963-64, πάνω σε ένα απομεινάρι πέτρινο, βυζαντινό. Την περίοδο της αυτοεξορίας του (1967-1974), την ευθύνη είχε διαχειριστής που το ενοικίαζε σε διάσημους επισκέπτες.
Το 2007, ο σκηνοθέτης, για οικονομικούς λόγους, αναγκάστηκε να το πουλήσει. Ο Ρώσος αγοραστής του σκοπεύει φέτος να το αποκαταστήσει, να το ανακαινίσει και να το εκσυγχρονίσει. Η βίλα στη νέα της μορφή θα διατηρηθεί ως ενιαία εγκατάσταση φιλοξενίας «one key hotel resort». Το πρότζεκτ μεγάλης εταιρείας real estate που δραστηριοποιείται στην ευρύτερη περιοχή, είναι να μετονομαστεί σε «Villa Cap des Arts», να αποκτήσει έναν μικρό προσήνεμο μώλο που θα επιτρέπει την ασφαλή πρόσδεση σκάφους για τον ένοικο που θα μισθώνει τη βίλα (όπως αναφέρουν πρόσφατα δημοσιεύματα της τοπικής εφημερίδας «Ανατολή»). Οριστική αλλαγή εποχής, λοιπόν, για ένα τοπόσημο της περιοχής, με την οποία ο Eλληνας δημιουργός, που πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου του 2017, είχε πολύ στενούς δεσμούς. Οι γονείς του Νίκου Κούνδουρου, μάλιστα, τον είχαν γράψει στο δημοτολόγιο του Αγίου Νικολάου, αν και είχε γεννηθεί στην Αθήνα, το 1926. Το πάθος του για την Κρήτη αλλά και η προσωπική, εμμονική σχεδόν, σχέση του με τα σπίτια, ο τρόπος που παρέμβαινε ο ίδιος στην κατασκευή τους, είναι και ο λόγος που μνημονεύουμε το «καστρομονάστηρο», με τα δικά του λόγια, από την αυτοβιογραφία του («Ονειρεύτηκα πως πέθανα», εκδ. Iκαρος, 2009).
Στο «καστρομονάστηρο» του Αγίου Νικολάου έμειναν οι Beatles, η Σοράγια και γυρίστηκαν οι ταινίες «Vortex» και η «Νεράιδα και το παλικάρι».
«…Βρήκα τη θέση στην πλαγιά ενός λόφου που έβγαζε στη θάλασσα. Απέναντι τα βουνά έκλειναν τον ορίζοντα και ανάμεσα στα βουνά και στο κτήμα απλωνόταν μια απέραντη θάλασσα. Η ιδέα ενός σπιτιού που θα το έχτιζα εγώ έτσι όπως θα το ήθελα με ενθουσίαζε. Eτσι άρχισα το χτίσιμο και μια περίεργη ελευθερία στο μυαλό όριζε τα πάντα. Δεν είχα μέτρο, οι τοίχοι από μόνοι τους ορίζανε το σχέδιο, και ο ένας τοίχος ακούμπαγε πάνω στον άλλον και η μια γωνία συμπλήρωνε την άλλη και το κέφι διαμόρφωνε τους όγκους χωρίς μέτρο. Σιγά σιγά η μορφή ενός τεράστιου χώρου κυριαρχούσε στην κορυφή ενός βράχου. (…) Oλα έπαιρναν μια μορφή σαν να πρωτογεννήθηκαν εκεί. Το σπίτι έγινε και δεν έμοιαζε με σπίτι, με κάτι άλλο έμοιαζε, κάτι σαν μοναστήρι, έτοιμο να υποδεχτεί τη μυστική ζωή κάποιων ανθρώπων που το κατοίκησαν στη διάρκεια των χρόνων (…) Η Σοράγια, οι Μπητλς, ο Αντονιόνι και ο Ινδός δάσκαλος Ράνζις και τόσοι άλλοι περαστικοί συντηρούσαν και αυτοί τον εξόριστο ιδιοκτήτη στα κατοπινά χρόνια, στη μεγάλη περιπέτεια που ξεκίνησε από ένα δωμάτιο στη Ρώμη και έπειτα στο Παρίσι, στο Λονδίνο και πάλι στη Ρώμη και πάλι στο Παρίσι».
Αντί επιλόγου
Πριν από 14 χρόνια σε ένα «Γεύμα» του με την «Κ» (24/1/2010), ο Aγγελος Δεληβορριάς είχε μιλήσει για το σπίτι-μουσείο του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, στην Κριεζώτου, το οποίο τότε ετοίμαζε: «Διατηρείται το εργαστήριο του Γκίκα, όπως ήταν ακριβώς, τα έπιπλά του, τα έργα του, τα πινέλα του… Θα επισκέπτεται κανείς αυτό το μουσείο, όχι για να εκτιμήσει τη ζωγραφική του, αλλά για να συνειδητοποιήσει το επίπεδο της ποιότητας που χαρακτήριζε κάποιες άλλες εποχές, κάποιες άλλες τάξεις. Γιατί, ξέρετε τι κινδυνεύουμε να πάθουμε; Να νομίζουμε ότι τα σπίτια τα καλά είναι του “νέου χρήματος”».
