Παρακολουθώντας κανείς μερικές από τις ταινίες που φιγουράρουν σε πολλές κατηγορίες των φετινών Οσκαρ θα παρατηρήσει ότι μια κρίσιμη καλλιτεχνική παράμετρος αυτών των ταινιών αφορά τη δουλειά του εκάστοτε χορογράφου.
Δεν χρειάζεται να σκεφτεί κανείς πολύ. Η viral χορογραφία της Εμα Στόουν με τον Μαρκ Ράφαλο που εμπνεύστηκε η Κοστάντζα Μάκρας στο «Poor Things» του Γιώργου Λάνθιμου είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αντίστοιχα, στην «Barbie», στο «Maestro», ακόμη και στους «Δολοφόνους του Ανθισμένου Φεγγαριού» οι χορογραφίες αποτελούν ξεχωριστό, επιδραστικό και αξιομνημόνευτο «συστατικό» του τελικού καλλιτεχνικού αποτελέσματος.
Ενα αναπάντητο «γιατί»
Γιατί, λοιπόν, δεν υπάρχει κατηγορία στα βραβεία Οσκαρ που να αναγνωρίζει και να τιμά τη δουλειά των χορογράφων;
Δημοσίευμα των New York Times το οποίο προσπαθεί να δώσει απαντήσεις στο παραπάνω ερώτημα σχολιάζει ότι δεν υπάρχει κάποια ικανοποιητική απάντηση για αυτή την «αβλεψία» της Ακαδημίας.
Μια ματιά στην Ιστορία του Χόλιγουντ αρκεί για να κατανοήσει κανείς πόσο σημαντικός ήταν ο χορός στην ανάπτυξη και την εκτίναξη της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Δεκάδες κλασικές ταινίες έχουν μείνει στην Ιστορία για τις εμβληματικές τους χορογραφίες, ενώ στη νέα εποχή των κοινωνικών δικτύων και του TikTok πολύ συχνά μια σκηνή χορού διακινείται με τεράστιες ταχύτητες.
Ο λόγος δεν εντοπίζεται μόνο στο γεγονός ότι μια χορογραφία μπορεί να είναι καλαίσθητη ή να προσφέρει υλικό για διαδικτυακό «χαβαλέ», αλλά κυρίως στο ότι μια καλά εκτελεσμένη χορογραφία μπορεί να αποκαλύψει πολλά για τον χαρακτήρα, τα συναισθήματα και την ψυχική κατάσταση ενός κινηματογραφικού ήρωα.
Η Κάθριν Μπερνς αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «μια καλή χορογραφία σε ένα φιλμ μπορεί να αφήσει τεράστιο αποτύπωμα». Κι όμως, ενώ στα βραβεία Emmy, Tony και στα βραβεία του MTV υπάρχει η ανάλογη κατηγορία, στα Οσκαρ απουσιάζει. Μάλιστα, είναι ενδιαφέρον ότι η Ακαδημία είχε συμπεριλάβει την κατηγορία της καλύτερης χορογραφίας από το 1936 έως το 1938, ενώ έκτοτε την αγνοεί.
Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει ανά τα χρόνια ώστε να αποκατασταθεί αυτή η «αδικία». Οπως, όμως, αναφέρουν οι NYT, υπήρχε μέχρι πρόσφατα ένα αντικειμενικό εμπόδιο το οποίο αφορούσε τη σχεδόν ανύπαρκτη εκπροσώπηση του κλάδου των χορογράφων στην Ακαδημία.
Οι χορογράφοι οργανώνονται
Αυτό άλλαξε πέρυσι, όταν η Ακαδημία ανακοίνωσε τη δημιουργία τμήματος που θα περιλαμβάνει τους χορογράφους. Αυτή η αλλαγή ενδεχομένως να δώσει την ευκαιρία στους χορογράφους να οργανωθούν έτσι ώστε δυνητικά να διεκδικήσουν τη θέσπιση κατηγορίας για Οσκαρ καλύτερης χορογραφίας. Σημειώνεται ότι πρόσφατα οργανώθηκε και σωματείο το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει συζητήσεις με την Ακαδημία.
Οπως αναφέρει πάντως το δημοσίευμα των NYT, φαίνεται πως απέχουμε πολύ από τη δημιουργία μιας οσκαρικής κατηγορίας. Αλλωστε, αυτή τη στιγμή ο κλάδος των χορογράφων αντιμετωπίζει πολύ σοβαρότερα προβλήματα που έχουν και οικονομικό αντίκτυπο στη δουλειά τους. Παρ’ όλα αυτά, όπως αναφέρει η Μπερνς, μια οσκαρική αναγνώριση θα προκαλούσε στον κλάδο θετικό σοκ και θα έδινε τη δυνατότητα στους χορογράφους να διεκδικούν τα επαγγελματικά τους δικαιώματα από πιο πλεονεκτική θέση.
Η κινηματογραφική χορογραφία αναδύθηκε ως ξεχωριστή τέχνη τη δεκαετία του 1930, όταν το Χόλιγουντ άρχισε να παράγει μιούζικαλ. Οι θεαματικές χορευτικές φιγούρες έγιναν σημαντικό σημείο αναφοράς για το κοινό, και τα στούντιο έδιναν μάχη για να κλείσουν τους πιο προβεβλημένους χορευτές-σκηνοθέτες.
Η επιτυχία των μουσικών ταινιών με χορευτικό προσανατολισμό ώθησε τη νεοσύστατη Ακαδημία να εισαγάγει μια κατηγορία καλύτερης χορευτικής σκηνοθεσίας, ξεκινώντας από τις ταινίες που κυκλοφόρησαν το 1935. Το πρώτο βραβείο πήγε στον Ντέιβ Γκουλντ (1936) και τα επόμενα στον Σέιμουρ Φέλιξ (1937) και στον Χέρμες Παν (1938). Ομως η κατηγορία καταργήθηκε και το γιατί δεν έχει ξεκαθαριστεί μέχρι σήμερα.
Από την κατάργηση της κατηγορίας στο σήμερα
Στο βιβλίο του «Film Choreographers and Dance Directors» (1997), ο συγγραφέας Λάρι Μπίλμαν εξέφρασε την άποψη ότι το πανίσχυρο σωματείο των σκηνοθετών αντιδρούσε στον όρο «σκηνοθέτης χορού», καθώς έβλεπε αυτούς τους καλλιτέχνες με την αυξανόμενη επιρροή ως δυνητική απειλή για τον κλάδο των σκηνοθετών.
Χωρίς δικό τους σωματείο, οι διευθυντές χορού δεν ήταν σε θέση να αντισταθούν στην «ακύρωση» της οσκαρικής κατηγορίας που τους αφορούσε. Η κατηγορία της σκηνοθεσίας χορού ανεστάλη την ώρα που το Χόλιγουντ εισήλθε στην πιο παραγωγική εποχή των μιούζικαλ. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, η Ακαδημία προσέφερε τέσσερα τιμητικά βραβεία για τη χορογραφία, στους Τζιν Κέλι (1952), Τζερόμ Ρόμπινς (1962), Ονα Γούαιτ (1969) και Μάικλ Κιντ (1997).
Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη χορού, αλλά η έλλειψη ευαισθητοποίησης, υποστηρίζει η χορογράφος Κλερ Ρος. «Δεδομένου ότι δεν χρειάζεται χορογράφος σε κάθε ταινία, οι χορογράφοι δεν επιλέγονται με όρους σταθερούς στο καστ μιας ταινίας», αναφέρει. «Ετσι, η βιομηχανία δεν έχει μια συνεπή στάση σχετικά με το ποια είναι η δουλειά μας και πώς κάνουμε τη δουλειά μας. Αυτό είναι ιδιαίτερα απογοητευτικό, επειδή οι χορογράφοι ταινιών μπορούν να επιδράσουν σε τόσο πολλές πτυχές της παραγωγής», εξηγεί η ίδια.
Στην παρούσα φάση, πάντως, η πλειονότητα αναγνωρίζει ότι είναι δύσκολο να επαναθεσπιστεί το βραβείο της καλύτερης χορογραφίας. Αυτό, όμως, που ο κλάδος προτείνει, όσο συντονίζεται και οργανώνεται, είναι ως πρώτο βήμα να αυξηθούν τα τιμητικά βραβεία της Ακαδημίας σε χορογράφους.
Με πληροφορίες από New York Times