SELVA ALMADA
Ο άνεμος που σαρώνει
μτφρ. Αγγελική Βασιλάκου
εκδ. Κλειδάριθμος, 2023, σελ. 152
Θα μπορούσε να αναπτύσσεται στον μουχλιασμένο αμερικανικό Νότο. Θα μπορούσε να ξετυλίγεται σε έναν ερημότοπο του Τέξας. Είναι η βόρεια Αργεντινή ο επιλεγμένος τόπος του μυθιστορήματος «Ο άνεμος που σαρώνει». Τόσο άχρονος που κάνει το βιβλίο της Αργεντινής συγγραφέως Σέλβα Αλμάδα να αποκτά τον χαρακτήρα ενός αναλλοίωτου μύθου ανάμεσα στη λύτρωση και την καταστροφή ή μιας εμπύρετης παραβολής από αυτές που έγραφε ο Γουίλιαμ Φόκνερ.
Σε αυτό το στατικό on the road μυθιστόρημα συναντάμε τον διαπρύσιο αιδεσιμότατο Πίρσον, που είναι ταγμένος να κηρύττει τον λόγο του Θεού, και την απρόθυμη κόρη του Λένι, η οποία αισθάνεται έντονη δυσθυμία για τον πλάνητα βίο που ζει με τον πατέρα της.
Κάπου στο πουθενά της βόρειας Αργεντινής το αυτοκίνητό τους χαλάει με αποτέλεσμα να καταλήξουν στο ρημαγμένο συνεργείο του Γκρίγκο Μπάουερ και του νεαρού βοηθού του, Ταπιόκα.
Μόνο η καταιγίδα μπορεί να λύσει τον γόρδιο δεσμό που κουβαλούν, ο κόμπος του οποίου έχει δημιουργηθεί κάπου στο βάθος του ταραγμένου παρελθόντος τους.
Αν και στην αρχή αυτούς τους τέσσερις διαφορετικούς ανθρώπους τους ενώνει η ανάγκη (να διορθωθεί η βλάβη και να συνεχίσουν τον δρόμο τους), σταδιακά μεταξύ τους αναπτύσσονται δυναμικές σχέσεις ανά ζεύγη, με αποτέλεσμα οι αποφάσεις και οι ενέργειές τους να μπλεχτούν αξεδιάλυτα.
Ενόσω ο ένας προσπαθεί να προσεγγίσει τον άλλον (όχι πάντα με ευκταία αποτελέσματα), η ζέστη τους ποτίζει έως το κόκαλο. Ο τρόπος που η φύση επενεργεί πάνω στους ήρωες του μυθιστορήματος θυμίζει αρκετά τον τρόπο που οι νατουραλιστές έδιναν σημασία στον άνεμο, στα σύννεφα ή στην κάψα του ήλιου για την ανέλιξη της πλοκής.
Μαύρα σύννεφα
Τούτο θα φανεί έντονα όταν ξαφνικά ο τόπος θα γεμίσει μαύρα σύννεφα και μια σφοδρή καταιγίδα θα αναγκάσει τους τέσσερις αυτούς ανθρώπους να συμβιώσουν μέσα σε μια φτενή καλύβα. Μόνο που δεν ανταλλάσσουν παρηγορητικούς λόγους και κουβέντες για να περάσει η ώρα, αλλά το βάθος της μοναξιάς τους που δεν είναι τίποτε άλλο από φόβος και εγκατάλειψη. Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι τους έχουν βιώσει παλαιότερα και τα δύο αυτά συναισθήματα με έντονο τρόπο, με αποτέλεσμα η ψυχοσύνθεσή τους να κουβαλάει ανεπούλωτα τραύματα.
Ο Πίρσον βλέπει στον μικρό Ταπιόκα έναν αυθεντικό θησαυρό αγνότητας που του αξίζει να ακολουθήσει τα βήματα του Θεού. Η Λένι βιώνει για πρώτη φορά στη ζωή της τι θα πει να ρίχνεις άγκυρα σε ένα μέρος, έστω κι αν αυτό είναι μια λερή παράγκα. Ο Γκρίγκο, από την άλλη, ένας τραχύς και συνάμα σακατεμένος άνδρας, αντιδρά στο να χάσει τον Ταπιόκα που είναι γιος του δίχως να του το έχει αποκαλύψει. Η τελική μάχη ανάμεσα στους δύο άνδρες θα δοθεί υπό βροχήν, μέσα στη λάσπη, με τα σώματά τους να συγκρούονται μανιασμένα. Πάνω από όλα, όμως, αυτό που παλεύει μέσα τους είναι το άφευκτο ριζικό τους. Είναι ολοφάνερο πως μόνο η καταιγίδα, ένας εξωγενής παράγοντας, θα μπορούσε να λύσει τον γόρδιο δεσμό που κουβαλούν αυτοί οι άνθρωποι, ο κόμπος του οποίου έχει δημιουργηθεί κάπου στο βάθος του ταραγμένου παρελθόντος τους.
Η Αλμάδα δεν παίζει με τις έννοιες «καλό», «κακό», «μολυσμένο» και «καθαρό». Δεν τους προσδίδει αρχετυπικές σημασίες, αλλά τις αφήνει να κυκλοφορήσουν ανεμπόδιστες μέσα στους ήρωες. Κανένας τους δεν είναι αυτό που φαίνεται. Κάπως έτσι ο ιδεαλισμός του ενός δεν αντιπαρατίθεται a priori με την τραχύτητα του άλλου, αλλά αποτελούν τις δύο όψεις κάθε προσωπικότητας.
Τούτο το μυθιστόρημα κουβαλάει χρωματισμούς και τροπισμούς από ιστορίες της Φλάνερι Ο’Κόνορ και της Κάρσον Μακάλερς. Είναι η λιτότητα της γραφής της Αλμάδα, ο μεταφορικός λόγος της και η αυθεντικότητα των μοναχικών χαρακτήρων της που θυμίζουν έντονα τις δύο εμβληματικές συγγραφείς της αμερικανικής λογοτεχνίας.
Διθυραμβικές κριτικές
Το ντεμπούτο της Αλμάδα αποδείχθηκε άκρως επιτυχημένο, καθώς το βιβλίο της έγινε μπεστ σέλερ, ενώ οι κριτικές που έλαβε ήταν διθυραμβικές. Διόλου τυχαίο που μπήκε σε μικρές λίστες πολλών σημαντικών βραβείων και τελικά, το 2019, τιμήθηκε με το First Book Award Festival of Edinburgh. Το βιβλίο της μεταφέρθηκε στο θέατρο και στον κινηματογράφο, ενώ έγινε ακόμη και όπερα στο Ρίο ντε λα Πλάτα. Η άκρως λειτουργική μετάφραση ανήκει στην Αγγελική Βασιλάκου.