«Ποιον αριθμό καλώ όταν κάποιος έχει πεθάνει; Οχι, δεν είναι επείγον.»
Ρουθ Γουλφ
Ωρα θανάτου: 8.11 π.μ.
Αιτία θανάτου: Σήψη ως συνέπεια ατελούς αυτοσχέδιας άμβλωσης.
Ονομα ασθενούς: Εμιλι Ρόναν.
Ηλικία: 14 ετών.
Η υπόθεση του έργου της ζωής τελειώνει για τον γιατρό μόνο όταν ο ασθενής του είναι πια νεκρός. Μέχρι τότε οφείλει να παλέψει με όλες του τις δυνάμεις για να τον διατηρήσει στη ζωή. Αυτή είναι διαχρονικά η βασική αρχή της ιατρικής επιστήμης. Στην περίπτωση της 14χρονης Εμιλι Ρόναν, η Ρουθ Γουλφ, διευθύντρια ενός ερευνητικού ινστιτούτου για τη μελέτη της άνοιας, θέλει πάση θυσία να εξασφαλίσει στην έφηβη ασθενή της έναν ήρεμο θάνατο και να την προστατέψει έως το τέλος από οποιαδήποτε συνθήκη μπορεί να διαταράξει αυτήν τη γαλήνη. Ετσι η Ρουθ αρνείται την είσοδο στον καθολικό ιερέα Τζέικομπ Ράις, παρόλο που η θεία μετάληψη θα εξασφάλιζε στο κορίτσι το πέρασμα στον παράδεισο. Αν δει τον παπά «θα πεθάνει από τον φόβο της η Εμιλι», αναφωνεί η Ρουθ και αυτό δεν μπορεί να το επιτρέψει. Για τους καθολικούς γονείς, όμως, η απόφαση της γιατρού οδήγησε την κοπέλα κατευθείαν στην κόλαση. Βέβαια, αν οι αμβλώσεις ήταν νόμιμες, η Εμιλι δεν θα είχε πεθάνει. Η ίδια, ωστόσο, δεν είχε ζητήσει υποστήριξη θρησκευτικής φύσης. Η μικρή ήταν άραγε θρησκευόμενη ή μήπως η τελευταία φορά που πήγε στην εκκλησία ήταν στη βάπτισή της; Οι χριστιανοί ασθενείς χρειάζονται χριστιανούς γιατρούς; Η ελπίδα είναι αποτελεσματική; Αν ένα ψέμα γεννάει την ελπίδα, τότε το ψέμα μπορεί να σώσει την ανθρώπινη ζωή;
Το έργο «The Doctor» του Ρόμπερτ Αϊκ, σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου, στο Αμφιθέατρο.
Ισως για τα μέλη της ιατρικής κοινότητας, όλα αυτά να είναι κοινοτοπίες γιατί απλούστατα είναι αυτά που ζουν στην καθημερινότητά τους. Για το ευρύτερο κοινό, η σύγκρουση επιστήμης και θρησκείας είναι ενδιαφέρουσα και ορίζει το πλαίσιο στο οποίο θα αναδυθούν όλα τα επιμέρους θέματα της δραματουργίας του «The Doctor» (2019). Ο συγγραφέας Ρόμπερτ Aϊκ αντλεί το θέμα της ηθικής ευθύνης της ιατρικής επιστήμης από το θεατρικό του Αρθουρ Σνίτσλερ «Professor Bernhardi» (1912) και το εμπλουτίζει, εστιάζοντας στη νόσο της ψυχής στο εσωτερικό των σύγχρονων κοινωνιών και της δυτικής κουλτούρας.
Το δραματουργικό εύρημα της ελεύθερης επιλογής του ασθενούς είναι ενδιαφέρον στον βαθμό που δεν χάνεται στη σωρεία των θεμάτων όπως ο αντισημιτισμός, ο σεξισμός, η ομοφοβία, η κατάτμηση των ανθρώπων σε φυλές και είδη, η απομάγευση της θρησκευτικής πίστης.
Διλήμματα
O θεατής του «The Doctor» κατακλύζεται από την πληθώρα ηθικών διλημμάτων και προβληματισμών και όλα αυτά δυσκολεύεται να τα αφομοιώσει, να τα επεξεργαστεί νοητικά έστω και στοιχειωδώς, αλλά και να συλλάβει τη δραματουργική συνέχεια της θεατρικής δράσης, έτσι όπως ξετυλίγεται γρήγορα, με συνεχείς ανατροπές που διαταράσσουν την όποια βεβαιότητα.
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου μετέφρασε και σκηνοθέτησε το κοινωνικό δράμα του Αϊκ, στοχεύοντας στον δυναμικό συνδυασμό όλων των επιμέρους θεματικών μοτίβων, στη σύγκλιση των διαφορετικών δραματικών καταστάσεων, όπως αυτές αναπτύσσονται στις σκηνικές ημέρες της δράσης. Απέδωσε έναν γρήγορο, σχεδόν κινηματογραφικό ρυθμό στα διαδοχικά «πλάνα» της παράστασης και πέτυχε ωραίες ισορροπίες ως προς τις εντάσεις, τις εξάρσεις και τις βίαιες συγκρούσεις των δραματικών προσώπων του έργου. Ιδιαίτερα προσεγμένη σκηνοθετικά η «τέταρτη» ημέρα του τηλεοπτικού πάνελ, αυτού του ανθρωποφαγικού ντιμπέιτ που έκρινε εντέλει την επιστημονική καριέρα της Ρουθ. Φυσικά, δεν έλειπε από την παράσταση η προσφιλής τεχνική του φιλμαρίσματος με τον σχεδιασμό του βίντεο από τον Παντελή Μάκκα. Στην περίπτωση του «The Doctor», είχε ουσιαστικό σκηνικό νόημα, καθώς αποτύπωνε το πάνελ του «τηλεοπτικού δικαστηρίου» που υπέβαλλε τη Ρουθ σε μια λαϊκή ετυμηγορία.
Την ατμόσφαιρα του σασπένς δημιούργησαν κυρίως η μουσική σύνθεση του Αλέξανδρου Κτιστάκη, με κύριο όργανο τα ντραμς, και οι λευκοί φωτισμοί με τα απότομα σκοτάδια, του Νίκου Βλασόπουλου. Το σκηνικό περιβάλλον της Εύας Μανιδάκη συνέβαλε αποτελεσματικά στην εναλλαγή των χώρων ινστιτούτου και σπιτιού, με βασικό σκηνικό αντικείμενο ένα βραστήρα που θυμίζει στην ηρωίδα «ότι είναι ζωντανή».
Ο ενδεκαμελής θίασος, αποτελούμενος από τους εξαιρετικούς ηθοποιούς Μαριάννα Δημητρίου, Κίττυ Παϊταζόγλου, Ζωή Ρηγοπούλου, Σταύρο Καλλιγά, Λευτέρη Πολυχρόνη, Αμαλία Νίνου, Νίκη Σερέτη, Αurora Marion, Αλίκη Ανδρειωμένου, συνέβαλε επίσης καθοριστικά στην κατά γράμμα τήρηση της σκηνικής οδηγίας του συγγραφέα προκαλώντας τον θεατή σε ένα παιχνίδι αποκωδικοποίησης της ταυτότητας των ρόλων ως προς το φύλο και τη φυλή, αφού οι γυναίκες υποδύονται τους ανδρικούς ρόλους και οι μαύροι ηθοποιοί ερμηνεύουν τους ρόλους των λευκών, αλλά και το αντίστροφο.
Η Στεφανία Γουλιώτη στον ρόλο της Ρουθ σηκώνει αναμφίβολα όλο το βάρος της επιτυχίας αυτής της παράστασης. Η ερμηνεία της στον ρόλο της Εβραίας γιατρού που στοχοποιείται, διώκεται και τελικά συνθλίβεται από τους 20.000 «άσχετους μαλάκες» του Διαδικτύου, παγιδευμένη στα πλοκάμια της «κουλτούρας της ακύρωσης» (cancel culture), μιας ανθρωποφαγικής δίκης, όπου ο σαρκασμός, αυτό «το φθηνότερο είδος πνεύματος», θριαμβεύει, είναι επιβλητική.
Ο Νίκος Χατζόπουλος ως καθολικός ιερέας ξεχωρίζει στην τελευταία σκηνή της ιδεολογικής μονομαχίας. Οδηγεί με υποκριτική δεξιοτεχνία τη Ρουθ σε μια ειλικρινή εξομολόγηση, προσφέροντάς της ως θείο δώρο τη συγχώρεση κι εντέλει τη λύτρωση. Η Ρουθ σχεδιάζει την αυτοκτονία της, αφού έχει απολογηθεί σε μια σκηνή ουσιαστικής συγκίνησης και ανθρωπιάς. Ο θάνατος δεν έχει πλέον καμία σημασία. Αλλωστε, «όλοι θα πεθάνουμε». Το «πότε» και όχι το «αν» είναι το θέμα.