Ανεβαίνοντας στο ιστορικό, τρικάταρτο γαλλικό ιστιοφόρο «Belem», που έχει δέσει στον Πειραιά, το πρώτο που αντικρίζουμε είναι τα περίτεχνα επιχρυσωμένα ανάγλυφα, με τα ποικίλα μοτίβα που κοσμούν την πρόσοψη του πλοίου. Με ιστορία 128 χρόνων θα παραμείνει στο λιμάνι έως τις 27 Απριλίου πριν αναχωρήσει για τη Γαλλία, μεταφέροντας την Ολυμπιακή Φλόγα στο λιμάνι της Μασσαλίας.
Μέλος του πληρώματος πλησιάζει και μας πληροφορεί πως στην αρχική κατασκευή το ιστιοφόρο έφερε ακρόπρωρο με το έμβλημα του στρατού της Βραζιλίας και το σύνθημα «Ordem e Progresso» (Τάξη και Πρόοδος). Στο πίσω μέρος του ιστιοφόρου, δύο εξίσου επιχρυσωμένα ανάγλυφα, που αποτυπώνουν «μυθικά» ψάρια, δένουν αρμονικά με την επιφάνεια της πρύμνης, ενώ στην κουπαστή δεσπόζει η ορειχάλκινη καμπάνα του πλοίου με την εγχάρακτη επιγραφή «Belem».
Στο «Μεγάλο Μεσόστεγο» του ιστιοφόρου η ξύλινη σκάλα με το κουβανέζικο μαόνι στο διαχωριστικό της θυμίζει την πολυτέλεια και την έμφαση που έδιναν οι Γάλλοι στα νεότευκτα πλοία του 19ου αιώνα. Σε ένα σημείο, δεσπόζει ο φρυγικός σκούφος, η μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων της Γαλλίας. Με κατεύθυνση την πρύμνη, εισερχόμαστε στο περίτεχνο σαλόνι του καπετάνιου. Μπροστά μας ένα βαρόμετρο των αρχών του 20ού αιώνα, ενώ κρεμασμένο πίσω από το γραφείο του κυβερνήτη βρίσκεται τοποθετημένο μονοκιάλι του παλαιού καπετάνιου Φρόγκμπρουκ. Στη γωνία του δωματίου δύο βάσεις καπέλων από ράμφη άλμπατρος συμβολίζουν τη μεγαλοπρέπεια του παρελθόντος, ενώ εντυπωσιακότερος είναι ο πίνακας του Εντουαρντ Ανταμ που απεικονίζει το «Belem» το 1900.
Με έναν αιώνα ιστορίας και ενώ τα περισσότερα ιστιοφόρα του 19ου αιώνα έχουν καταστραφεί ή αποσυρθεί, τι συντηρεί το «Belem» στην ενεργό δράση; Οπως μας εξηγούν στο πλοίο, η επιβίωση του «Belem» έγκειται στην προσαρμοστικότητά του και στην αγάπη των ανθρώπων, που είτε υπηρέτησαν σε αυτό είτε στηρίζουν τη συντήρησή του.
Πλοίο-«επιζών»
Συναντάμε τον κυβερνήτη δίπλα στο κεντρικό πηδάλιο του «Belem», το οποίο χρησιμοποιείται έως σήμερα για την πλοήγηση του πλοίου υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες. Πίσω του βρίσκεται το αρχικό σπιράγιο του ιστιοφόρου, στο οποίο παραπλεύρως τοποθετούνται καθίσματα, γνωστά ως καθίσματα των δεσποινίδων (banc des demoiselles), καθότι εκεί κάθονταν οι γυναίκες για να ξεκουραστούν. Το «Belem», αναφέρει ο κυβερνήτης Εμερίκ Ζιμπέ στην «Κ», έχει μια μεγάλη ιστορία, είναι ένας «επιζών», όπως το χαρακτηρίζει. «Γλίτωσε από μια πυρκαγιά που προκλήθηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου Πελέ (1902), από τους βομβαρδισμούς των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, καθώς και από πολλές αλλαγές στη θαλασσινή ζωή του. Το “Belem” έζησε την είσοδο της τεχνολογίας στα πλοία και σήμερα είναι μέρος της γαλλικής πολιτιστικής κληρονομιάς».
«Γλίτωσε από πυρκαγιά το 1902, από τους βομβαρδισμούς των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, καθώς και από πολλές αλλαγές στη ζωή του», λέει ο κυβερνήτης Εμερίκ Ζιμπέ.
Ο κυβερνήτης εξηγεί την ιστορία του πλοίου και εμείς μαθαίνουμε ότι το «Belem» από εμπορικό πλοίο (1896-1913), μετατράπηκε σε πολυτελές σκάφος αναψυχής (1914-1950), αργότερα σε εκπαιδευτικό πλοίο για Ιταλούς μαθητευόμενους και τους δόκιμους αξιωματικούς (1951-1978) και, σήμερα, είναι επισκέψιμο εκπαιδευτικό πλοίο, με δυνατότητα φιλοξενίας έως 48 μέλη πληρώματος.
Την ίδια ώρα, στο επίστεγο ο αξιωματικός βάρδιας χαράζει την πορεία που θα ακολουθήσει το «Belem» έως τις γαλλικές ακτές, ενώ άλλα μέλη του πληρώματος συνεχίζουν να εκτελούν εργασίες προετοιμασίας και συντήρησης του πλοίου, με τους μάγειρες να προετοιμάζουν το δείπνο, στη σύγχρονη, πλέον, κουζίνα.
Ο ιστορικός συμβολισμός
Εχοντας ολοκληρώσει την περιδιάβαση στο πλοίο, ο κυβερνήτης Ζιμπέ μας μιλάει για την ιστορική του αποστολή. «Η Ολυμπιακή Φλόγα θα λάμπει σε όλο τον κόσμο και θα συνεχίσει να λάμπει. Για αυτό λοιπόν είναι ένας σπουδαίος συμβολισμός για εμάς να συνδέσουμε το “Belem” με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, με τους οποίους έχει την ίδια ηλικία». Σήμερα το πλοίο αποτελεί ιδιοκτησία του Ιδρύματος «Belem», με στόχο τη συντήρηση και τη συμμετοχή του σε εκδηλώσεις εντός και εκτός της χώρας, ενώ το έργο του ιδρύματος χρηματοδοτείται από τη γαλλική τράπεζα Caisse d’Épargne.
Το πλοίο θα είναι επισκέψιμο τις επόμενες μέρες και ο κυβερνήτης στέλνει ένα μήνυμα μέσω της «Κ»: «Ελάτε στο πλοίο και αγγίξτε το, αισθανθείτε το με τα χέρια σας, με το χαμόγελό σας και με τα μάτια σας. Δεν υπάρχει οθόνη στο πλοίο, είναι ακριβώς σαν την παλιά εποχή που σάλπαρε. Βέβαια, δεν είναι σαν την Ακρόπολη, αλλά είναι πολύ ενδιαφέρον να το δείτε. Και μπορείτε να έχετε πρόσβαση σε όλο το κατάστρωμα του πλοίου, καθώς και να δείτε πού θα είναι η θέση της Ολυμπιακής Φλόγας».
Το «Belem» θα αποπλεύσει από τον Πειραιά στις 27 Απριλίου, σε ένα ταξίδι που προγραμματίζεται να διαρκέσει 12 μέρες. Το πλήρωμα που θα μεταφέρει την Ολυμπιακή Φλόγα στο λιμάνι της Μασσαλίας θα συνοδεύσει η φοιτήτρια Αναστασία Σκιαδά.
Το ιστιοφόρο «Belem» θα είναι επισκέψιμο στο κοινό από 24 έως 26 Απριλίου. Στις 25 Απριλίου το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος θα φιλοξενήσει διάλεξη του κυβερνήτη Εμερίκ Ζιμπέ.