Dennis Overbye Einstein in Love (Ο ερωτευμένος Αϊνστάιν) Εκδ. Bloomsbury, σελ.481 Το πρόσωπό του είναι πάνω σε πόστερ, φλιτζάνια του τσαγιού, κονκάρδες και μακό μπλουζάκια. Η εικόνα του έχει αποτυπωθεί στο μυαλό μας. Ενας γέροντας με ένα σύννεφο άσπρα μαλλιά και σκούρα γελαστά μάτια που έχουν δει τα μυστήρια του σύμπαντος. Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν εφεύρε τη σχετικότητα, τον ελαστικό χρόνο και χώρο, και είναι ο πρώτος που συνέλαβε το χάος των κβάντα στην καρδιά των ατόμων. Αλλαξε την αντίληψη που έχουμε για την πραγματικότητα με μόνη τη σκέψη του. Η Μέριλιν Μονρόε τον αποκαλούσε τον πιο σέξι άνδρα στον κόσμο. Η Μέριλιν, που μαζί με τον Αϊνστάιν, το μπουκάλι Κόκα-Κόλα του Αντι Γουόρχολ, ίσως και τον Χίτλερ, είναι οι εικόνες-εμβλήματα του 20ού αιώνα.
Ανήσυχος έφηβος
Λιγότερο γνωστό, παρά τις πολυάριθμες βιογραφίες του, είναι το πρόσωπο του νεαρού Αλβέρτου Αϊνστάιν, αυτό που υπάρχει στο εξώφυλλο του βιβλίου του Dennis Overbye. Σκουρομάλλης, καλοβαλμένος, ποζάρει με τον γνωστό συμβατικό τρόπο δίπλα στη Μίλεβα Μάριτς, τη μελαγχολική γυναίκα με τα μαύρα μαλλιά και την έντονη παρουσία που υπήρξε επί πολλά χρόνια σύζυγός του.
Ο Overbye έθεσε ως στόχο του να περιγράψει τον άνθρωπο που κρύβεται πίσω από την εικόνα, αποδίδοντάς του έτσι τις πραγματικές του διαστάσεις: ο ανήσυχος γιος μιας συμβατικής οικογένειας, ο εριστικός έφηβος, ο νεαρός αισθηματίας, ο ονειροπόλος, ο ερωτευμένος άνδρας, ο άνδρας που προσπαθεί να αποφύγει τις απαιτήσεις της αγάπης. Το βιβλίο του ξετυλίγεται με άλματα βατράχου: κάποια κεφάλαια πάνω στη φυσική και το σύμπαν. Κάποια κεφάλαια πάνω στις ερωτικές περιπέτειες του Αϊνστάιν, την παθιασμένη σχέση του με τη μητέρα του, τον γάμο του ο οποίος άρχισε με πάθος για να τελειώσει με πόνο και πίκρα.
Ο Αϊνστάιν γεννήθηκε το 1879. Ανακάλυψε τη σχετικότητα και τη θεωρία των κβάντα πριν γίνει 40 χρόνων (του απενεμήθη το Νόμπελ της Φυσικής το 1920), αλλά οι παράμετροι της θεωρίας του άρχισαν να εμφανίζονται σταδιακά. Το βιβλίο του Overbye δεν κάνει μια εκ των έσω ανάλυση της επιστημονικής διαδρομής του Αϊνστάιν, αλλά μάλλον το πορτραίτο του επιστήμονα σε παιδική ηλικία. Είναι φυσικά δύσκολο να διαχωρισθούν τα δύο. Ο συγγραφέας εκθέτει με απλό και σαφή τρόπο το πώς εξελίχθηκαν οι επιστημονικές θεωρίες του Αϊνστάιν, παράλληλα με την ταραχώδη και περίπλοκη προσωπική του ζωή.
Το βιβλίο αρχίζει σχεδόν σαν μία παράλληλη βιογραφία του Αϊνστάιν και της Μάριτς, την οποία πρωτοσυνάντησε όταν σπούδαζαν και οι δυο. Ηταν κι εκείνη φυσικός, μία από τις ελάχιστες γυναίκες που σπούδαζαν καθαρή φυσική. Είναι φανερό ότι ένα από τα στοιχεία που έσπρωξαν τον Αϊνστάιν κοντά της (και έστρεψαν όλη του την οικογένεια εναντίον της) ήταν η διαφορετικότητά της. Εκείνος ήταν Εβραίος, εκείνη ήταν Σέρβα. Εκείνος ήταν εκδηλωτικός και γοητευτικός, εκείνη ήταν σφιγμένη, σιωπηλή και μοναχική.
Τη λάτρευε κάποιες στιγμές, την κορτάριζε φλογερά κάποιες άλλες και την αγαπούσε με μεγαλύτερο πάθος όταν εκείνη έλειπε. Τελικά φαίνεται ότι την παντρεύτηκε από καθήκον, όταν η αγάπη του είχε αρχίσει να ξεθωριάζει. Πέρασε τους διαγωνισμούς του θριαμβευτικά, ενώ εκείνη απέτυχε. Και ένας βασικός λόγος για την αποτυχία της ήταν το γεγονός ότι ήταν έγκυος στο πρώτο τους παιδί – ένα κορίτσι που το γέννησε έξω από τα δεσμά του γάμου, μόνο και μόνο για να μείνει με τον Αϊνστάιν. Αυτό το κοριτσάκι γλιστράει εκτός ιστορίας, είναι ένα χαμένο παιδί.
Μετά τον γάμο
Τελικά ο γάμος τους πραγματοποιήθηκε, προς μεγάλη φρίκη και των δύο οικογενειών τους, και το ζευγάρι απέκτησε άλλα δύο παιδιά, δύο γιους που ο Αϊνστάιν αγαπούσε και ταυτόχρονα παραμελούσε. Εκείνος είχε εξωσυζυγικές περιπέτειες, εκείνη έπεφτε συχνά άρρωστη. Εκείνος είχε θριάμβους, πνευματικά ερεθίσματα και επαίνους, εκείνη μαράζωνε. Ηταν περιορισμένη στο σπίτι, ενώ εκείνος περιδιάβαινε την Ευρώπη και ερωτευόταν μια άλλη γυναίκα. Συμπεριφέρθηκε μάλλον άσχημα, μ’ έναν τρόπο που θυμίζει την περίπτωση του Γούντι Αλεν. Ενώ ζούσε με την Ελσα, που θα γινόταν η δεύτερη γυναίκα του, ήταν ερωτευμένος ταυτόχρονα και με την κόρη της. Ελεγε ότι θα μπορούσε να παντρευτεί οποιαδήποτε από τις δύο
Τελικά ο Αϊνστάιν και η Μίλεβα χωρίσανε με αμοιβαία αισθήματα πίκρας. Η διαμάχη μεταξύ τους κράτησε όσο και ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος. Κανείς δεν μιλούσε γι’ αυτήν τα χρόνια που ακολούθησαν, γιατί εκείνος δεν μιλούσε ποτέ για την πρώτη του γυναίκα κι εκείνη παρέμενε, ως συνήθως, κλεισμένη στη σιωπή της.
Η αφήγηση αφήνει πολλά κενά. Η Μίλεβα δεν αποκτάει ποτέ αληθινή σάρκα και οστά: πλησιάζει πολύ τη εικόνα-κλισέ της εσωστρεφούς και μελαγχολικής Σέρβας. Ο ισχυρισμός του Overbye στην αρχή του βιβλίου του, και ίσως ο λόγος που γράφτηκε αυτό το βιβλίο, είναι ότι η Μίλεβα Μάριτς ήταν συνεργάτης του Αϊνστάιν και ισότιμη με εκείνον, μία θεωρία που πουθενά στο βιβλίο δεν επιβεβαιώνεται.
Αντιθέτως, η ιστορία της Μίλεβα είναι η γνωστή αποκαρδιωτική περίπτωση μιας γυναίκας που την λατρεύουν όσο είναι νέα, χαριτωμένη και ιδιόρρυθμη, και που ενώ εκείνη εγκαταλείπει τη δουλειά της και τη χώρα της για τον άνδρα που αγαπάει, στο τέλος δεν της δίνει κανείς σημασία. Η Μίλεβα θα μπορούσε να γίνει το κλασικό έμβλημα της προδομένης γυναίκας. Η ιστορία του Αϊνστάν συνεχίζεται και μετά τον γάμο αυτό με ηρωϊκά κατορθώματα. Η ιστορία της Μίλεβα τελειώνει άδοξα.
Ο συγγραφέας καταβάλλει εμφανή προσπάθεια για να επιτύχει το αποτέλεσμά του και κάποτε έχει κανείς την αίσθηση ότι μεθάει από την ίδια του τη φωνή. Υπάρχουν κομμάτια σε βαθύ κόκκινο, ρομαντικές περιγραφές, εντυπωσιακά πυροτεχνήματα. Μέρος της δυσκολίας έχει ίσως να κάνει με την καταπληκτική προσωπικότητα του Αϊνστάιν. Είναι φανερό ότι ο συγγραφέας θέλει να τον αποκαταστήσει στην ανθρώπινη πλευρά του. Αλλά, η προσωπική ζωή του Αϊστάιν παραμένει απίστευτη, ακατανόητη και μυστηριώδης: παντοτινό είδωλο και αίνιγμα.
«Οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ είναι υψηλοί (4,5%) υψηλότεροι της Ευρωζώνης», λέει ο ΥΠΕΘΟ. Να ένας καλλωπισμός. Τι γίνεται, όμως, με την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, με την ανεργία, το Χρηματιστήριο και τις επενδύσεις, τις διαρθρωτικές αλλαγές, το δείκτη αδιαφάνειας, τη διαφορά και την παραοικονομία, το δημογραφικό πρόβλημα, την ασφάλεια, την υγεία και την παιδεία; Τι γίνεται με την καθημερινή ζωή και τις προσδοκίες των κατοίκων αυτής της χώρας;