Έναν Πολυχώρο Προσομοίωσης Παραδοσιακών Αγροτικών Δραστηριοτήτων που δίνει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να «ζήσει» την εμπειρία του παρελθόντος, συνδυάζοντας την παρουσίαση εκθεμάτων σε παραδοσιακά διαμορφωμένους χώρους και τη σύγχρονη τεχνολογία οπτικοακουστικών προβολών, αποτελεί το Μουσείο Θεσσαλικής Ζωής τής οικογένειας Συρμακέζη, στην Ελάτεια του Νομού Λάρισας.
Αναπτύσσεται μέσα στο χώρο μιας παλιάς αυθεντικής παραδοσιακής αγροτικής εγκατάστασης, με πολλά παραδοσιακά κτίσματα και στα διάφορα επισκέψιμα κτιριακά συγκροτήματά του αναδεικνύεται η ιστορία της περιοχής των τελευταίων 150 χρόνων, μέσα από μία συνύπαρξη της αγροτικής αλλά και της αστικής πλευράς της.
Οι πρόγονοι των σημερινών ιδιοκτητών, έξι γενιές πριν, ήρθαν το 1854 από τα Γιάννενα στα Αμπελάκια. Λίγο αργότερα, αγόρασαν από Τούρκο κτηματία την έκταση, με ορισμένα από τα κτίσματα. Για την κάλυψη των αναγκών, κατασκευάσθηκαν στην πορεία και άλλα. Όλα τα κτίρια ακολούθησαν τους δομικούς κανόνες της εποχής στην περιοχή: τοίχοι από λιθοδομή και ξύλινη σκεπή με κεραμίδια.
Μέσα σ' αυτήν την παλιά αγροτική εγκατάσταση, που έχουν μέχρι σήμερα ζήσει έξι γενεές της οικογένειας, έχουν διασωθεί πολλά χαρακτηριστικά δείγματα της διαχρονικής λειτουργίας της τοπικής αγροτικής οικονομίας, αλλά και της καθημερινής τοπικής ζωής- όχι μόνο της αγροτικής, αλλά και της ιδιότυπης αστικής των εύπορων ιδιοκτητών και του στενού οικογενειακού τους περιβάλλοντος.
Πριν από λίγα χρόνια, σχεδόν όλα τα κτίσματα, είχαν σχεδόν ερειπωθεί. Ξεκίνησε τότε, από τους σημερινούς ιδιοκτήτες, μία συστηματική προσπάθεια συντήρησης και σήμερα τα κτίσματα έχουν αναπαλαιωθεί- εκσυγχρονισθεί, με πλήρη σεβασμό της αρχικής μορφής τους.
Συγκεκριμένα, η διαδικασία ξεκίνησε πριν από δεκατρία χρόνια και λίγο μετά άρχισε να ωριμάζει και η ιδέα της δημιουργίας ενός ζωντανού πολυχώρου- μουσείου, του Μουσείου Θεσσαλικής Ζωής, μέσα στο οποίο να προβάλλονται και να αναβιώνουν οι δραστηριότητες των νοικοκυριών του παρελθόντος στη θεσσαλική γη.
Το 2007, το έργο εντάσσεται στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Θεσσαλίας, συγχρηματοδοτείται, μέσω της Εθνικής Τράπεζας, από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και η προσπάθεια ολοκληρώνεται με την επισκεψιμότητα του χώρου, πριν από το τέλος του 2008.
Στόχος του μουσείου, αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Κώστας Συρμακέζης, είναι να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την ευρύτερη περιοχή, συμβάλλοντας στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, σ' έναν αυθεντικό θεσσαλικό χώρο.
Το Μουσείο αναπτύσσεται σε διάφορα επισκέψιμα κτιριακά συγκροτήματα, μέσα σ' έναν ενιαίο περιβάλλοντα χώρο, όπου συνυπάρχει η αγροτική με την αστική πλευρά του συγκροτήματος.
Μπορεί κάποιος να επισκεφθεί το συγκρότημα των παραδοσιακών δραστηριοτήτων, όπου φιλοξενείται η αίθουσα- στάβλος, με τα γεωργικά-κτηνοτροφικά εργαλεία της εποχής, η αίθουσα- αποθήκη, με τα εργαλεία οικιακών εργασιών (παραγωγή γαλακτοκομικών, ύφανση, πλέξιμο, ζύμωμα, κ.λπ.), το υπόστεγο, το δωμάτιο του παππού και το μαγειριό με τον παλιό φούρνο και τη γάστρα.
Αξίζει, επίσης, μια επίσκεψη στο συγκρότημα του παλιού αρχοντικού, έναν διώροφο χώρο διαμονής της οικογένειας, με διάφορες αίθουσες με αντικείμενα και ενθύμια της οικογένειας, έκθεση ρούχων, φωτογραφιών, ιστορικών ντοκουμέντων, παλιών χαρτών, κ.λπ.
Κατά την επίσκεψη στους χώρους αυτούς, η οπτική εικόνα του κάθε αυθεντικού αντικειμένου συνοδεύεται από τη δυνατότητα μιας παράλληλης επαφής του επισκέπτη, με κατάλληλο οπτικοακουστικό υλικό, που αποδίδει την εικόνα και το κλίμα της εποχής, κατά την οποία γίνονταν η πραγματική αξιοποίηση του αντικειμένου, καθιστώντας έτσι πιο κατανοητή την εξέλιξη και τη σημαντικότητα των εργαλείων αυτών για την εποχή τους.
Αναδεικνύεται, παράλληλα, και η τότε τρομερή ανθρώπινη προσπάθεια για τη βελτιστοποίηση των πενιχρών υφισταμένων πόρων.
Στην κατεύθυνση αυτή, συμβάλλει ιδιαίτερα και η υπερσύγχρονη αίθουσα προβολών, όπου γίνεται ενημέρωση των επισκεπτών του Μουσείου για τις θεματικές του ενότητες.
«Βιωματικές» δραστηριότητες και για παιδιά
Το Μουσείο Θεσσαλικής Ζωής Οικογένειας Συρμακέζη έχει συμπεριλάβει από καιρό στα προγράμματά του για τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου, και κάποιες «βιωματικές» δραστηριότητες. Ένα τέτοιο πρόγραμμα έχει σαν θέμα την ελιά και το λάδι, δύο ευλογημένα ποιοτικά προϊόντα, που αφορούν ολόκληρη την περιοχή του Δήμου Τεμπών.
Με το πρόγραμμα αυτό, τα παιδιά καλούνται να εφαρμόσουν τα ίδια ολόκληρη τη διαδικασία της παραγωγής – συλλογής της ελιάς, μέσα στο βιολογικό ελαιώνα του Μουσείου. Επισκέπτονται τον βιολογικό ελαιώνα, όπου τους παρουσιάζονται οι διαφορές της βιολογικής και της συμβατικής καλλιέργειας των ελαιόδεντρων. Κατά την επίσκεψή τους στον ελαιώνα, αφού ενημερωθούν για τις ιδιαιτερότητες της μεθόδου της βιολογικής καλλιέργειας των ελαιοδένδρων έναντι της συμβατικής, οι μαθητές στρώνουν τα πανιά, «χτενίζουν» τα δέντρα, ξαναμαζεύουν τα πανιά με τις ελιές, αδειάζουν τις ελιές στα τελάρα και τα μεταφέρουν στο ελαιοτριβείο. Εκεί, παρακολουθούν όλα τα στάδια της ελαιοποίησης και παραλαμβάνουν το λάδι. Στη συνέχεια, στο χώρο του Μουσείου, παρακολουθούν προβολές για τη διαχρονικότητα των πολύτιμων αυτών προϊόντων της γης από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα, καθώς και τις πολυάριθμες χρήσεις τους, στην υγιεινή διατροφή και αλλού. Ακολουθεί διαδραστική ελεύθερη συζήτηση, ενώ τα παιδιά δοκιμάζουν τις ελιές και το λάδι, μαζί με φρέσκο ζυμωτό ψωμί.
Το πρόγραμμα αυτό το παρακολούθησαν φέτος, στην περίοδο Οκτωβρίου- Δεκεμβρίου 2013 περισσότεροι από 950 μαθητές, από 17 σχολεία. Τα παιδιά, με την ουσιαστική συνδρομή των δασκάλων τους, ακολούθησαν με ενθουσιασμό όλες τις φάσεις της αυθεντικής αυτής διαδικασίας, αποκομίζοντας σημαντικά προσωπικά βιώματα.
Το Μουσείο Θεσσαλικής Ζωής, βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού της Ελάτειας, στο νομό της Λάρισας. Ο Οικισμός της Ελάτειας βρίσκεται στις υπώρειες του Κισάβου (Όρος Όσσα), στο βορειοανατολικό άκρο του Θεσσαλικού κάμπου, κοντά τον αυτοκινητόδρομο Αθήνας- Θεσσαλονίκης. Απέχει 25 χιλιόμετρα από τη Λάρισα και βρίσκεται απέναντι από το χωριό Μακρυχώρι.