Το ομολογώ: όπως πρωτοείδα το γιγαντιαίο χέρι που είχε τοποθετήσει η Αφροαμερικανίδα καλλιτέχνις Κάρα Γουόκερ μέσα στα Σφαγεία της Υδρας, πίστεψα πως είχε επικάλυψη από χοντρό αλάτι. Στο κάτω κάτω, κοντά στη θάλασσα ήμασταν. Η αλήθεια, όμως, είναι πως ο γιγαντιαίος καρπός και τα δάχτυλα που έκαναν μια άσεμνη χειρονομία ήταν σκεπασμένα με ζάχαρη.
Η ιστορία αυτού του αποκομμένου μέλους ήταν πολύ πιο γοητευτική από τον απλουστευτικό μου συνειρμό. Πριν από τρία χρόνια, η Αφροαμερικανίδα εικαστικός, που τώρα πλησιάζει τα 50 άλλα είναι διάσημη από τα 25 της χρόνια, αποφάσισε να παρουσιάσει ένα κολοσσιαίο έργο σε ένα παλιό εργοστάσιο στο Μπρούκλιν, όπου λευκαινόταν κάποτε η ζάχαρη. Η τεράστια εγκατάστασή της –μια Σφίγγα με τη μορφή μαύρης γυναίκας που φοράει στο κεφάλι ένα φακιόλι– θα είχε μόνο δύο μήνες ζωής. Διότι μετά η παλιά βιομηχανία θα αποκτούσε νέα ζωή ως κτίριο διαμερισμάτων.
Η Σφίγγα είχε τόσο μεγάλη επιτυχία, που χιλιάδες Νεοϋορκέζοι πέρασαν να τη δουν από κοντά. Εγινε πρωταγωνίστρια στα social media. Στη Γουόκερ άρεσε πολύ να παρατηρεί τις αντιδράσεις του κόσμου που χάζευε το έργο της, αλλά όταν εμφανιζόταν και αυτή δίπλα στο δημιούργημά της, η προσοχή των θεατών αμέσως στρεφόταν επάνω της και χανόταν ο άξονας του θαυμασμού. Αυτό, πάντως, που την ενδιέφερε πιο πολύ ήταν να βλέπει από κοντά πώς άλλαζαν τα πρόσωπα των ανθρώπων στη σκιά της Σφίγγας της. Oπως και πολλά προηγούμενα έργα της, είχε αντλήσει την έμπνευσή της από το θέμα των Αφροαμερικανών σκλάβων. Το μαρτυρούσε, άλλωστε, και ο τίτλος που διάλεξε: «Ενας υπαινιγμός: Το καταπληκτικό sugar baby, ένας φόρος τιμής στους εξουθενωμένους και απλήρωτους τεχνίτες που εκλέπτυναν τη γεύση μας από τις φυτείες ζαχαροκάλαμου στις κουζίνες του Νέου Κόσμου».
Η αινιγματική φιγούρα όπως και τα πολύ γνωστά ασπρόμαυρα κολλάζ της μπλέκουν τους σκλάβους με σεξουαλικά υπονοούμενα, με την υποταγή και τη βία, σε ένα αφήγημα που μπορεί και να σε ταράξει βαθιά. Οταν καταστράφηκε εντελώς η κολοσσιαία εγκατάσταση –ακόμη και οι τόνοι ζάχαρης πετάχθηκαν διότι δεν μπορούσαν ούτε να φαγωθούν ούτε βέβαια να ανακυκλωθούν– το μόνο που απέμεινε ήταν ο αριστερός καρπός. Αυτός μεταφέρθηκε στα Σφαγεία –όπου θα παραμείνει έως τις 30/9– χάρις στο Ιδρυμα ΔΕΣΤΕ, που τα τελευταία εννέα χρόνια διοργανώνει στο νησί ένα διεθνές ραντεβού για τους φιλότεχνους, τους επιμελητές τέχνης, τους διευθυντές των διεθνών μουσείων και τους συλλέκτες που έρχονται στην Ελλάδα για το γεγονός. Από αυτήν την άποψη, ο Δάκης Ιωάννου έχει επιτύχει έναν σπουδαίο στόχο, προσκαλώντας στη χώρα μας καλλιτέχνες όπως ο Νταγκ Αϊτκεν, ο Μαουρίτσιο Κατελάν ή ο Ουρς Φίσερ που έχουν παρουσιάσει στα Σφαγεία έργα τους τα προηγούμενα χρόνια.
Και πώς είναι αυτό το χέρι από κοντά; Γεμίζει τη μικρή αίθουσα σαν τεράστιο απομεινάρι και το μέγεθός του και μόνο εκπέμπει κάτι στον θεατή. Είμαστε μια χώρα γεμάτη με αρχαία ερείπια που έχουν μεν το ανθρώπινο και όχι το φαραωνικό μέτρο, πλην όμως είμαστε συνηθισμένοι ως Ελληνες να βλέπουμε μια θραυσματική εικόνα ενός σώματος.