Τόνι Μόρισον, με μια ψυχή τεράστια

Τόνι Μόρισον, με μια ψυχή τεράστια

3' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Αφού μου ζητήθηκε να γράψω ένα κομμάτι επ’ αφορμή του θανάτου της λατρεμένης Τόνι Μόρισον, κι αφού δεν θέλησα να το κάνω χωρίς να ξαναδιαβάσω κάποιο από τα βιβλία της που είχα ρουφήξει με δέος και ηδονή γύρω στα είκοσι χρόνια πριν, μάλλον παραπάνω για να είμαι ακριβής, κατέβηκα στο υπόγειο του σπιτιού όπου υπάρχει ταξινομημένο από την τελευταία μετακόμιση το μέρος της βιβλιοθήκης που αφορά την αγγλική πεζογραφία.

Η βιβλιοθήκη ήταν φραγμένη από μία στοίβα αντικείμενα, το ένα πάνω στο άλλο, το πάνω και πρώτο κιβώτιο μετακινήθηκε, το δεύτερο σηκώθηκε κι ακούμπησε κι αυτό στο πάτωμα, αποκαλύπτοντας ένα μέρος των ραφιών, κι όταν αποκαθηλώθηκε και το τρίτο κιβώτιο, αποκαλύφθηκε η ράχη της «Αγαπημένης».

Απνευστί

Τα άλλα της βιβλία είχαν χαθεί στις πολυετείς μετακινήσεις. Διάβασα την «Αγαπημένη» ξανά, απνευστί. Θαύμασα μέχρι το τέλος το πώς στήνεται η πλοκή της ιστορίας, πώς η θεά Μόρισον φανερώνει σιγά σιγά μέσα στο βιβλίο, δηλαδή σχεδόν ώς το τέλος του το τι συνέβη μέχρι να αρχίσει η γραφή, δηλαδή η αρχή του βιβλίου, και πώς αυτό ακατάπαυστα επηρεάζει εκείνο που συμβαίνει στη συνέχεια, γιατί στο τέλος μου είναι η αρχή μου, μία σταδιακή ανακάλυψη για τον αναγνώστη όπως όταν καθαρίζεις ένα κρεμμύδι από τους εξωτερικούς λεπτούς ξερούς φλοιούς του μέχρι να φτάσεις στο καφτερό εσωτερικό του, ή όπως χρειάστηκε για να φτάσω στο βιβλίο να μετακινήσω αντικείμενα πλήρη άλλων αντικειμένων ώστε να το βρω κατ’ αρχάς κι ύστερα να πορευτώ μέσα στην ανάγνωση.

Ανάγνωση-αναγνώριση, ξανά και πάλι ανάβαση στη δύσκολη ανηφόρα, εκεί που στην αρχή τα πόδια σου δεν ξέρουν να πατούν, αλλά ο δρόμος τα μαθαίνει, και τα μαθαίνει για τη σκλαβιά και την ελευθερία, τα μαθαίνει για τις μυρωδιές και για τη σάρκα, για τη γλώσσα και τις μορφές της, κοφτές στακάτες διαλογικές περιγραφικές και πλούσιες μεθυστικές, για την επιθυμία και για τον έρωτα, για την αγάπη και το στήριγμα των άλλων.

Τα μαθαίνει μαζί, σιγά σιγά, χωρίς βιασύνη καμία, με υπομονή και ακρίβεια, με βηματισμό αρμονικό και ρέοντα, για το ανείπωτο βασανιστήριο μιας σειράς ανθρώπων, εξήντα εκατομμυρίων και περισσότερων, όπως σημειώνει η Τόνι Μόρισον στην αρχή του βιβλίου, αυτών που χάθηκαν στη λησμονιά τού βάσανου του θανάτου και της ανυπαρξίας που σημαίνει η ανυπαρξία ονόματος, γιατί οι σκλάβοι δεν είχαν δικό τους όνομα, όπως δεν είχαν δικά τους παιδιά γιατί τους τα έπαιρναν.

Αλλά κυρίως, τιμώντας την ανωνυμία των βασανισμένων νεκρών σκλάβων, η Μόρισον μέσα από τη σαρκική της λεκτική έκφραση, την ηδυπάθεια των αισθήσεων που μεταδίδει με απόλυτα σωματικό τρόπο, αλλά και τη συμπόνια και την κατανόηση και την ανθρώπινη αλληλεγγύη, μας δείχνει, δημιουργεί, μέχρι να γίνει πραγματική όπως είναι φασματική, μία μητρική αγάπη που φτάνει ώς την θανάτωση του θηλυκού παιδιού (μία άλλη μορφή της δικής μας «Φόνισσας») που γίνεται αγαπημένο φάντασμα, η «Αγαπημένη», και μία μορφή, τη μητέρα Σηθ που συγκλονίζει κάθε γυναίκα.

Η μητέρα-γυναίκα με τις κόρες της ξεκολλούν σιγά σιγά από τον κόσμο και κλείνονται στη μοναξιά ενός σπιτιού που τις περιέχει και είναι αυτές και ό,τι έχει προηγηθεί μέσα του, σαν μία μήτρα. Η Σηθ, όμορφη και βασανισμένη, με μία ψυχή τεράστια, απροσάρμοστη στην κοινωνική πραγματικότητα των τυράννων, του φθόνου και της εξουσίας, γιγαντώνεται ως ένα παράδειγμα απέραντης τρυφερότητας και σκληρότητας, αφοσίωσης και αγάπης, αποκρουστική για τους άλλους, αλλά απόλυτα τρωτή και ανθρώπινη και ηρωική, δυνατή και εύθραυστη, ζωντανή και νεκρή, όπως το παιδί της που φόνευσε.

Τη λάτρεψα τη Σηθ. Και δίπλα στη Σηθ απόλαυσα τον άκρατο αισθησιασμό της γραφής της Μόρισον, που μεταφέρει όλο τον πλούτο της ζωής, με τις εργώδεις απολαύσεις του φαγητού και των γεύσεων, με τις μυρωδιές, το φως στα καλαμποκοχώραφα και τη σκοτεινή νύχτα με το χιόνι, προσφέροντας την ανά-γνωση ενός ολόκληρου κόσμου οριστικά χαμένου αλλά και πάντα παρόντος.

* Η κ. Φοίβη Γιαννίση είναι ποιήτρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Το τελευταίο βιβλίο της με τίτλο «Χίμαιρα», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή