TARA WESTOVER
Μορφωμένη
μτφρ. Μαρία Φακίνου
εκδ. Ικαρος, σελ. 517
Μέχρι τα 9 της χρόνια, κανείς δεν ήξερε ότι η Τάρα Γουεστόβερ υπήρχε. Δεν είχε πιστοποιητικό γεννήσεως, ούτε βιβλιάριο υγείας. Δεν πήγαινε σχολείο, ούτε στο γιατρό όταν αρρώσταινε και, αντί για αυτό, εκείνη και τα 6 αδέρφια της ζούσαν απομονωμένοι στο Μπακς Πικ, έναν τόπο χαμένο στα βουνά του Αϊντάχο. Δούλευαν με τον πατέρα τους, ένα φονταμενταλιστή Μορμόνο, τον περισσότερο καιρό μαζεύοντας και διαχωρίζοντας μέταλλα στη μάντρα με τα παλιοσίδερα, ενώ η μητέρα τους ήταν πρακτική θεραπεύτρια και μαία της περιοχής. Εκτός από τη σκληρή δουλειά –και ιδιαιτέρως επικίνδυνη με τον τρόπο που ο πατέρας τους ήθελε να γίνεται, καθώς πίστευε ότι τα ατυχήματα όπως και η θεραπεία ήταν αποκλειστικά θέλημα Κυρίου–, η Γουεστόβερ πέρασε μεγάλο μέρος της παιδικής της ηλικίας μέσα στην κουζίνα. Εκεί παρασκεύαζαν τις προμήθειες –μεταξύ άλλων εκατοντάδες γυάλινα βάζα με κομπόστες ροδάκινο– που θα εξασφάλιζαν την επιβίωση της οικογένειας μετά το Τέλος του Κόσμου. Αυτή ήταν μία από τις βεβαιότητες που είχε ο πατέρας της, μαζί με μια σειρά από άκαμπτους νόμους, που επέβαλαν στην οικογένειά του την πλήρη αποχή από τη σύγχρονη ζωή. Κι όμως, η συγγραφέας του βιβλίου «Μορφωμένη» –μια αυτοβιογραφία που είναι best seller στη χώρα της– γεννήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες μόλις πριν από 33 χρόνια. Και οι εκπλήξεις δεν σταματούν εκεί. Η Γουεστόβερ κατάφερε να πάει στο πανεπιστήμιο, μολονότι μπήκε πρώτη φορά σε σχολική τάξη στα 17 της χρόνια. Αποφοίτησε μετ’ επαίνων, έλαβε την υποτροφία Gates του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ και, αφού πέρασε ως επισκέπτρια υπότροφος από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, πήρε εντέλει το διδακτορικό της στην Ιστορία από το Κέμπριτζ το 2014.
Το Αϊντάχο είναι μια από τις αμερικανικές πολιτείες που, μολονότι βρίσκεται γεωγραφικά στο κέντρο της χώρας, ουσιαστικά ανήκει στην περιφέρεια, τόσο οικονομικά όσο και πολιτισμικά. Η ζωή των κατοίκων του μας είναι μάλλον άγνωστη και απέχει έτη φωτός από ό,τι ονομάστηκε «αμερικανικό όνειρο»: άνθρωποι καχύποπτοι και βίαιοι, καθημερινότητα φτωχή και ισοπεδωμένη. Αυτός ακριβώς είναι ο κόσμος της Τάρα Γουεστόβερ και το βιβλίο των αναμνήσεών της –memoir– τον περιγράφει με μεγάλη ενάργεια και με τόσο έντονες εικόνες, που μοιάζουν κινηματογραφικές. Κι όμως, όλα είναι πραγματικά: ο πατέρας-προφήτης της οικογένειας, που πιστεύει ότι λαμβάνει μηνύματα από τον Θεό, θεωρεί τις χειραφετημένες γυναίκες πόρνες και ανέχεται, ενίοτε δε ενθαρρύνει, τις βιαιοπραγίες των γιων του. Η μητέρα-θύμα και θύτης, η οποία πάντοτε υποστηρίζει τον σύζυγό της, παρότι αντιλαμβάνεται την παγίδα στην οποία ρίχνει την οικογένειά του, και εντέλει γίνεται μια «ιέρεια» της εναλλακτικής ιατρικής παρασκευάζοντας αιθέρια έλαια και εφαρμόζοντας αυτοσχέδια θεραπευτικά πρωτόκολλα. Η λέξη-κλειδί για όλες αυτές τις παράλογες καταστάσεις είναι η πίστη. Υπό ένα τέτοιο πρίσμα θρησκευτικού φανατισμού, ακόμη και η εξέλιξη της μικρής Τάρα, οι σπουδές και η μεγάλη επιτυχία της βιογραφίας της, θα μπορούσε να ονομαστεί «θαύμα». Και όμως, η μεταμόρφωσή της εκλαμβάνεται από την οικογένειά της ως προδοσία και ρίχνει την ίδια σε απελπισία.
Ισως με όλα τα παραπάνω κάποιος θα φανταζόταν ότι το «Μορφωμένη» είναι ένα βιβλίο που περιγράφει δυστυχίες και αποσκοπεί έτσι στο να συγκινήσει τον αναγνώστη. Δεν είναι αλήθεια. Πέρα από την ικανότητα της περιγραφής ενός κόσμου άγνωστου και απίθανου, μιλάει τελικώς για έναν ηρωισμό: τον αγώνα ενός ανθρώπου να υπερβεί το πεπρωμένο του, ώστε να κερδίσει εντέλει την ατομικότητά του. Με όπλα τα βιβλία και πίστη στην αξία της γνώσης.