DAVID PARK
Ταξιδεύοντας σε ξένη γη
μτφρ. Νίκος Μάντης,
εκδ. Gutenberg, σελ. 233
Το μυθιστόρημα του εξηνταεπτάχρονου Ιρλανδού Ντέιβιντ Παρκ είναι ένα έργο των ημερών μας. Ο κεντρικός του ήρωας οδηγεί με τη βοήθεια GPS, μιλάει κάθε τόσο στο κινητό, σχολιάζει όσους βγάζουν φωτογραφίες σέλφι. Σε αντίθεση ωστόσο με τα περισσότερα πεζογραφήματα της δικής μας εποχής, είναι ένα έργο τεράστιας, οδυνηρής, σπαρακτικής συγκίνησης – στις τελευταίες πενήντα σελίδες τα δάκρυα του αναγνώστη δεν σταματούν να τρέχουν.
Παραμονή Χριστουγέννων ο Τομ ξεκινάει από το Μπέλφαστ για την Αγγλία, μια μέρα ισχυρότατων χιονοπτώσεων, για να φέρει σπίτι τον άρρωστο γιο του. Οδηγεί το ιδιωτικό τους αυτοκίνητο, καθώς η ασυνήθιστη κακοκαιρία έχει διακόψει τις αεροπορικές συγκοινωνίες. Ενα από τα πιο γνωστά μοτίβα της αγγλοσαξονικής λογοτεχνίας, αναφέρει εισαγωγικά ο μεταφραστής, είναι το θέμα των χιονισμένων ταξιδιών και της χριστουγεννιάτικης ιστορίας. Υπάρχει ακόμα μια μακραίωνη αγγλοσαξονική παράδοση θρησκευτικής υμνολογίας όπου, αψηφώντας το έρεβος και άλλους κινδύνους, ο μοναχικός προσκυνητής συνεχίζει την παράτολμη πορεία του με στόχο κάποιαν ανώτερης μορφής επίγνωση ή και την εξιλέωσή του. Καθώς λοιπόν ο ήρωας του Ντέιβιντ Παρκ αναλαμβάνει ως υπεύθυνος πάτερ φαμίλιας να οδηγήσει τον φοιτητή γιο του σπίτι, και καθώς αντιμετωπίζει διαρκείς δυσκολίες που οφείλονται στις αρνητικές μετεωρολογικές συνθήκες, αρχίζει σιγά σιγά να ξετυλίγεται μέσα του το κουβάρι μιας οδυνηρής οικογενειακής υπόθεσης. Πρόκειται για μια ιστορία απεγνωσμένης ενοχής η οποία αργά και σταθερά αποκαλύπτει το θέμα της. Πόσο εντέλει κατάλληλος και επαρκής γονιός ήταν;
Ενας από τους γνωστότερους Ιρλανδούς συγγραφείς, σύμφωνα με τις διαδικτυακές πληροφορίες, ο Ντέιβιντ Παρκ στήνει το πεζογράφημά του με ιδιαίτερη επιδεξιότητα.
Ενας κατ’ αρχήν ουδέτερος μονόλογος, σταδιακά αφήνει να διαφανεί η απέραντη θλίψη του ήρωα. Το ταξίδι στην ξένη γη, δύσβατο εξαιτίας της σφοδρής κακοκαιρίας, αποδεικνύεται πως δεν είναι άλλο από το ταξίδι της ζωής του, μιας ζωής που από κάποιο σημείο και πέρα μετατράπηκε σε κοιλάδα δακρύων. Με μια έντεχνη εναλλαγή ανάμεσα στο παρόν και στις αναδρομές στο παρελθόν, αναδεικνύεται η αμηχανία ενός γονιού που δεν ξέρει εντέλει πώς να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες των παιδιών του, την αδιαφάνεια, τις σιωπές και τα ψέματά τους. Και που στο τέλος αναγκάζεται, προκειμένου να προστατέψει τα υπόλοιπα, να αποβάλει το απολωλός με συνέπειες τραγικές για όλους. Κι έτσι, μέσα σε αυτή την κάτασπρη φύση, στα εμπόδια που ορθώνει και στην απέραντη μοναξιά που απαιτεί η υπέρβασή τους, ανεπαισθήτως ο λόγος αλλάζει διεύθυνση – παύει να είναι πρωτοπρόσωπος και αρχίζει να απευθύνεται στο απολωλός πρόβατο. Ανοίγει έτσι τη συζήτηση που ουδέποτε έγινε, για να αντιμετωπίσει και να αποδεχτεί το γεγονός της καταστροφής και να συμφιλιωθεί μαζί της.
Η τέχνη του Ντέιβιντ Παρκ βρίσκεται στη δημιουργία συμπαγών σκοτεινών δεδομένων που ανθίστανται στην ερμηνεία, προσφέροντας την ίδια στιγμή το ενδεχόμενο κάποιου υπόγειου δεσμού ανάμεσά τους. Πώς είναι δυνατόν η δραστήρια, γενναία Λόρνα να αρραβωνιάστηκε αρχικά ένα κοινωνικό κατακάθι; Και όμως συνέβη. Γιατί στον κατοπινό της γάμο ο πρωτότοκος γιος εξοκέλλει; Θα ήταν δυνατόν τα δύο γεγονότα να συνδέονται; Και ναι, και όχι. Φέρει εντέλει ευθύνη ο Τομ για την κατάληξη του γιου του; Η τέχνη του Ιρλανδού συγγραφέα συνίσταται στη δημιουργία αμφίσημων καταστάσεων: στο ότι ο γονατισμένος μαρτυρικός πατέρας καταλήγει εντέλει επαίτης μιας συγγνώμης για ένα κρίμα ασαφούς και αμφισβητήσιμου περιεχομένου.