Συγκρατήστε τις δύο ημερομηνίες: στις 19 και στις 26 Ιανουαρίου και στο πλαίσιο υλοποίησης ειδικών εκδόσεων, η «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» θα προσφέρει στους αναγνώστες της την επανέκδοση ενός ιστορικού λευκώματος με ιδιαίτερη συλλεκτική αξία. Πρόκειται για την τετράγλωσση έκδοση «Αι Θυσίαι της Ελλάδος στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», αποτέλεσμα εργώδους προσπάθειας που διήρκεσε από τον Μάιο του 1941 μέχρι και την απελευθέρωση της χώρας, υπό τη διεύθυνση του αρχιτέκτονα – πολεοδόμου Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη, στην οποία καταγράφονται με τη βοήθεια πινάκων, διαγραμμάτων και φωτογραφικού υλικού οι επιπτώσεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής στην Ελλάδα, στον πληθυσμό της, στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της, στις υποδομές της κ.α.
Εκτός από την προφανή ιστορική αξία του σημαντικού αυτού έργου, υπάρχει μια λιγότερο προβεβλημένη παράμετρος του εγχειρήματος που θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε σήμερα: πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό, σχεδιαστικό και γραφιστικό επίτευγμα το οποίο χρεώνεται στη φωτισμένη προσωπικότητα του Δοξιάδη.
Η επίκουρη καθηγήτρια στο Parsons της Νέας Υόρκης (the New School for Design), αρχιτέκτων και μελετήτρια του Αρχείου Δοξιάδη, Ιωάννα Θεοχαροπούλου, πιστεύει ότι από τη στιγμή που το υπό έκδοση έργο θα απευθυνόταν σε διεθνές κοινό, ήταν σαφές ότι ο Δοξιάδης και οι συνεργάτες του αναζητούσαν τρόπους ώστε το υλικό τους να φτάσει σε όσο το δυνατόν περισσότερους αποδέκτες. «Μοιάζει λογικό να συμπεραίνουμε ότι στράφηκαν στη δουλειά του πολιτικού οικονομολόγου και κοινωνιολόγου Otto Neurath (1882 – 1945)». Από τους βασικούς εισηγητές του Λογικού Θετικισμού, ο Neurath θα εξελίξει τη δουλειά που έκανε στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου πάνω στη χρήση οπτικών πληροφοριών και θα αναπτύξει τη λεγόμενη «Βιενναία μέθοδο», αυτό που αργότερα θα ονομαστεί ISOTYPE. «Μια μέθοδο γραφιστικής απόδοσης της πληροφορίας, ένα σύστημα οπτικοποίησης στατιστικών δεδομένων το οποίο θα ευνοεί την άμεση αντίληψη και κατανόηση και παράλληλα την εύκολη καταγραφή στη μνήμη», όπως σημειώνει ο αρχιτέκτονας Κώστας Τσιαμπάος. Ο Otto Neurath λαμβάνει μέρος στο 4ο Διεθνές Συνέδριο της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής (CIAM) που ολοκληρώνεται στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1933. «Ο Δοξιάδης, που εκείνη τη χρονιά ήταν τριτοετής φοιτητής στη Σχολή Αρχιτεκτονικής», συμπληρώνει η κ. Ειρήνη Θεοχαροπούλου, «πρέπει να είδε την έκθεση της δουλειάς του Neurath στο Πολυτεχνείο και διαβάζει το σχετικό εγκωμιαστικό δημοσίευμα στα Τεχνικά Χρονικά».
Η κ. Ιωάννα Θεοχαροπούλου είναι σαφής: «Το έργο του Δοξιάδη δεν αναπαράγει τα προτεινόμενα σύμβολα του Neurath, αλλά βασίζεται σε αυτά, επεξεργαζόμενο με νέους τρόπους παρόμοιες ιδέες. Οπως στα isotype διαγράμματα του Neurath, τα σχεδιαγράμματα στις “Θυσίες της Ελλάδας” δεν ήταν σχέδια των συγκεκριμένων αντικειμένων αλλά περισσότερο εκφράζουν μια γενικότερη κατηγορία των συγκεκριμένων αντικειμένων και πραγμάτων. Για παράδειγμα, προκειμένου να απεικονιστούν οι απώλειες στην αγροτική παραγωγή, συναντάμε σχέδια μιας θεματικής κατηγορίας: δημητριακών, οσπρίων, καπνών, ελιών, φρούτων κ.λπ.». Στις φωτογραφίες που δημοσιεύουμε σήμερα παίρνετε μόνο μια πρώτη γεύση της σχεδιαστικής δεινότητας που καθιστούν το μοναδικό αυτό έργο σταθμό και στην ιστορία της ελληνικής γραφιστικής.