«Ηγέτες». Από μόνος του ο τίτλος του νέου εκδοτικού εγχειρήματος της «Καθημερινής» ορίζει ένα σημείο και έρχεται να απαντήσει σε μία ανάγκη. Ποιoς κατέχει το «χάρισμα» και την «επιστήμη» της πολιτικής ηγεσίας ή ποιoς, τέλος πάντων, δικαιούται να την οραματίζεται; Το ζήτημα της ηγεσίας είναι σε διαρκή επικαιρότητα, δεν έχει το προνόμιο η εποχή μας, αλλά σήμερα, τίθεται εκ νέου το ερώτημα. Ηγέτες, και μάλιστα μεγάλοι, υπήρξαν. Ποιοι ήταν και ποια τα δομικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους;
Δεν θα μπούμε στο αιώνιο ερώτημα τού αν γεννιέσαι ή γίνεσαι ηγέτης, μία μείζων παράμετρος την οποία έθεσε δεξιοτεχνικά ο δεινός ρήτωρ ακαδημαϊκός, κ. Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, κατά τη χθεσινή παρουσίαση, στο Ζάππειο Μέγαρο, της νέας εκδοτικής σειράς της «Κ». Ξεκίνησε από τον Πλάτωνα και το εκ φύσεως χάρισμα για να καταλήξει στην εποχή μας με την έλλειψη ηγετικών προσωπικοτήτων. Hταν μία διανοητικά πυκνή διαδρομή, πικρή μεν, αλλά μεστή νοημάτων.
Είναι ένα ταξίδι αυτή η σειρά, δέκα τόμοι, με τον πρώτο να κυκλοφορεί αυτήν την Κυριακή, 5 Οκτωβρίου, και να είναι αφιερωμένος, δικαιωματικά, στον Περικλή (συγγραφέας Παναγιώτης Πασπαλιάρης, επιστ. επιμέλεια Πάνος Βαλαβάνης, πρόλογος Τάκης Θεοδωρόπουλος). «Είναι μια ευκαιρία να φέρουμε την Ιστορία κοντά στο ευρύτερο κοινό», είπε χαρακτηριστικά, χθες, ο υπεύθυνος της σειράς, ομ. καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ, κ. Θάνος Βερέμης, σκιαγραφώντας το προφίλ των δέκα ηγετών που θα συγκροτήσουν τη σειρά: Περικλής, Αριστοτέλης, Μέγας Αλέξανδρος, Ιουστινιανός, Ρήγας Φεραίος, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ιωάννης Καποδίστριας, Χαρίλαος Τρικούπης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Ιωάννης Μεταξάς.
Το ιωνικό περιστύλιο στο Ζάππειο ήταν ιδανική πύλη για τα ενδότερα, όπου το σύνολο μουσικής δωματίου του Νίκου Χαλιάσα υποδεχόταν το κοινό αρχικά με τη «Μικρή Νυχτερινή Μουσική» του Μότσαρτ, και μετά με το «Αυτοκρατορικό Βαλς» του Στράους και μετά, πάλι Μότσαρτ και Χάιντν. Ηταν ένα κλίμα που έχτιζε ατμόσφαιρα ώστε να οδηγηθεί το κοινό σε μια ειδικά διαρρυθμισμένη γωνιά που τραβούσε, ευλόγως, το ενδιαφέρον. Ιστορικά πρωτοσέλιδα της «Κ» και μία προθήκη με διάσημα πλαισίωναν το εβένινο γραφείο που είχε δωρίσει ο ίδιος ο Μπίσμαρκ στον Αγγελο Βλάχο γύρω στο 1890, όταν ο τελευταίος ήταν πρεσβευτής στο Βερολίνο. Πάνω στο γραφείο, δύο τόμοι της εφημερίδας, ο ένας του 1920, ο άλλος του 1931. Δίπλα «μεγεθυμένοι», ο Καποδίστριας και ο Βενιζέλος. Ο συμβολισμός πλήρης.
Και στο βάθος, μια μεγέθυνση βιβλιοθήκης, το φόντο του βήματος με τις τρεις πράσινες λάμπες αναγνωστηρίου. «Προτείνουμε πιο εκπαιδευτικές εμπορικές προσφορές», ανέφερε χθες ο διευθυντής της «Κ», κ. Αλέξης Παπαχελάς, σημειώνοντας την επιτυχία που είχε σημειώσει η προηγούμενη προσφορά της εφημερίδας με τους «Ελληνες Ποιητές». «Ευελπιστούμε η σειρά αυτή να προκαλέσει παράλληλες συζητήσεις».
Πολλά έχει κανείς να διατυπώσει, αρχικά, ως ερωτήματα καθώς εμβαθύνει στη συναρπαστική αλληλεπίδραση της κοινωνίας και της δομής μιας ηγετικής προσωπικότητας, όπως ήταν ο Περικλής, τον οποίο ανέλυσε τόσο παραστατικά στη χθεσινή ομιλία του ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΕΚΠΑ, κ. Πάνος Βαλαβάνης. «Δεν επιχειρούμε “αγιογραφία”», είπε καθώς ανέλυε τη δύναμη του λόγου του Περικλή, «ως βάση της εξουσίας του».
Αλλωστε, όλη η σύλληψη της σειράς, όπως την ανέπτυξε και ο κ. Θάνος Βερέμης, παρουσιάζει τις επιλεγμένες προσωπικότητες πολυπρισματικά μέσα από τις κορυφαίες στιγμές τους και τις τραγικές αντιφάσεις τους. Είναι, ίσως, αυτό, που τόσο στοχαστικά διετύπωσε ο κ. Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, η σύνθεση της πνευματικής και της υλικής συγκρότησης, αυτό που ορίζει έναν ηγέτη.