Το ρεπορτάζ «Μπεστ σέλερ στην Ελλάδα της κρίσης», που δημοσιεύθηκε πριν από μία εβδομάδα στο ένθετο «Τέχνες και Γράμματα» της κυριακάτικης «Κ», στις 28 Φεβρουαρίου, προκάλεσε την αντίδραση του εκδότη της Νεφέλης κ. Περικλή Δουβίτσα. Ειδικότερα, η αντίδραση του κ. Περικλή Δουβίτσα προήλθε από τους ισχυρισμούς μιας εκ των συγγραφέων με τους οποίους συνομιλήσαμε για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, τα λεγόμενα της οποίας, σε ό,τι αφορά τον αείμνηστο Γιάννη Δουβίτσα, αποδόθηκαν κατά γράμμα. Ο κ. Περικλής Δουβίτσας απέστειλε το κείμενο που ακολουθεί. «Κ»
Η έκπληξη ήταν, καταρχάς, μεγάλη. Επειτα, οργή. Ενας άνθρωπος του χώρου μας να κατηγορεί έναν, εδώ και 13 χρόνια, πεθαμένο για κάτι που δεν θα μπορούσε ποτέ (λόγω χαρακτήρα) να έχει διαπράξει; Να τον παρουσιάζει ως παράδειγμα του πόσο αδίστακτοι ήταν κάποτε οι εκδότες απέναντι στους συγγραφείς; Ποιος ο λόγος γι’ αυτή την αναφορά, σχεδόν 35 χρόνια μετά; Ο τρόπος που παρουσιάζονται στο άρθρο «Μπεστ σέλερ στην Ελλάδα της κρίσης» (Κυριακή 28.2) τα όποια δεδομένα είναι ανακριβής και ενοχλεί.
Η αντίδραση των συνεργατών της Νεφέλης ήταν ταυτόχρονη και σχεδόν ταυτόσημη: «ντροπή», «ανοησίες», «ανήθικο», «μα πώς είναι δυνατόν να έχει πέσει τόσο χαμηλά το επίπεδο;». Με τα λόγια ενός άλλου συνεργάτη: «Το γραφείο του Γιάννη ήταν ένας χώρος συνάντησης φίλων και όχι…».
Ο Γ. Δουβίτσας ήταν άνθρωπος που ουδέποτε θα εκμεταλλευόταν την κατάσταση με τον τρόπο που αφήνεται να εννοηθεί στο άρθρο (και το είχε αποδείξει ουκ ολίγες φορές). Ο όποιος «αντιεπαγγελματισμός» του είχε ωφελήσει πολλούς και η ηθική του ακόμα περισσότερους. Ηταν ατυχής ο τρόπος με τον οποίο διατύπωσε η κ. Σωτηροπούλου την αναφορά της σε εκείνον (της είχε εκδώσει μόνον ένα μικρό βιβλίο, 42 σελίδων).
Οπως μου διευκρίνισε στη σημερινή μας επικοινωνία, πρόθεσή της ήταν να αναφερθεί στον τότε εκδότη των άλλων βιβλίων της.
Ο ρόλος του «κακού» για τον εκδότη είναι λίγο «εύκολος»: ο εκδότης είναι ένας «μεσάζοντας» που ωφελείται από το ταλέντο του συγγραφέα και τη δίψα του αναγνώστη για νέα κείμενα. Πόσοι από αυτούς που συμμερίζονται αυτή την εικόνα γνωρίζουν τις δυσκολίες της δουλειάς ενός Ελληνα εκδότη; Πόσοι γνωρίζουν τα πραγματικά του κέρδη; Μια που εγώ ήμουν από τη μεριά του δημιουργού πολύ πριν αποκτήσω εκδοτικό οίκο και εξακολουθώ να παραμένω πεισματικά δημιουργός, μπορώ να πω με σιγουριά ότι ναι, υπάρχουν αρκετοί λόγοι να βλέπουμε τους εκδότες ως κακούς εκμεταλλευτές, αλλά όχι, δεν αξίζει αυτό σε όλους.
Ο συγγραφέας ούτε ήταν ούτε είναι ανίσχυρος. Εκδότες υπάρχουν πολλοί. Σήμερα φυσικά είμαστε όλοι περισσότερο «επαγγελματίες» (και οι συγγραφείς μαζί). Κατά τη γνώμη μου, έχουμε πολύ δρόμο ακόμα.
Χρειάζεται συνεργασία, δίκαιοι κανόνες για όλους, εργαλεία που να είναι φτιαγμένα για το ελληνικό σήμερα και το αύριο, βασιζόμενα όμως στις εμπειρίες του ελληνικού χθες.
Ας βελτιώσουμε και ας εξελίξουμε τον χώρο για όλους μας, αρμονικά και με βιώσιμο τρόπο, χωρίς εύκολα λόγια αλλά με πράξεις, με γραπτές προτάσεις και σχέδια λύσεων. Η στιγμή είναι κρίσιμη για όλους και κάποιοι έχουμε ήδη ξεκινήσει.
Ευχαριστώ πολύ την «Καθημερινή» για τη φιλοξενία του σημειώματος αυτού.
Τηνος, 1.3.2016
Υ.Γ. Τη δεκαετία του ’80, πολλά βιβλία ήταν πραγματικά ευπώλητα, κάποια είχαν δεκάδες χιλιάδες εβδομαδιαίες πωλήσεις. Κλεψίτυπα των ευπώλητων βιβλίων κυκλοφορούσαν αστραπιαία στην επαρχία, και ήταν αδύνατον να τα σταματήσει εγκαίρως ο (μικρός) Αθηναίος εκδότης. Αλλωστε, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο ζητούσε την υπογραφή των αντιτύπων από τον συγγραφέα, ώστε να είναι σε θέση να δει ποιο βιβλιοπωλείο και ποια «αποθήκη» έχει παράνομα αντίτυπα και να τους σταματήσει, συνήθως, βέβαια, αφού είχε γίνει αρκετή ζημιά.
*Ο κ. Περικλής Δουβίτσας διευθύνει τις εκδόσεις Νεφέλη.