ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ
Ιάκωβος
εκδ. Αντίποδες, σελ. 202
Ενας άντρας βρίσκεται παγιδευμένος σε έναν αλλόκοτο οικισμό, χωρίς να γνωρίζει τίποτα απολύτως ούτε για το παρελθόν του ούτε για τον εαυτό του. Εκτεθειμένος ξαφνικά στο ψύχος ενός άγονου τόπου, βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι του Ιάκωβου. Ο Ιάκωβος είναι μια απόκοσμη φιγούρα, σχεδόν ασύλληπτη, στα όρια της φαντασίας. Με λιγόλογες εντολές επιβάλλει την ακατάλυτη εξουσία του. Ο ξένος συνειδητοποιεί πως δεν θα τολμήσει ποτέ να αμφισβητήσει τον απαραβίαστο νόμο αυτής της πατρικής όσο και παντοδύναμης μορφής.
Αποδέχεται το σπίτι του Ιάκωβου σαν το μοναδικό μέρος όπου του επιτρέπεται να ζήσει. Το δωμάτιο που του παραχωρείται, είναι ένα κελί από το οποίο ουδέποτε θα δραπετεύσει. Η πατροκτονία θα παραμείνει μια ανέφικτη επιθυμία.
Στο βιβλίο του Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου (γεν. 1974) δεσπόζουν οι φωτοσκιάσεις, οι οποίες αποκαλύπτουν αξιοθαύμαστη συγγραφική δεξιοτεχνία. Κάθε κεφάλαιο μοιάζει να συντίθεται από μικρούς πίνακες. Το φως και το σκοτάδι αντιμετριούνται σε μαγευτικές εικόνες που μεταφέρουν ένα ανησυχαστικό προμήνυμα συντέλειας. Οι υπνωτιστικές σκιές της καταχνιάς, το πένθιμο ημίφως του σούρουπου, η λυμφατική απόχρωση της χαραυγής, ο αποδεκατισμένος ήλιος του χειμώνα, το καύμα του μεσημεριού, το σπίθισμα μιας λάμπας σε έναν έρημο δρόμο, το ασημένιο φεγγαρόφωτο που δύει στο πάτωμα, αποκτούν στις σελίδες τόση υποβλητικότητα, που δίνουν την αίσθηση πως εγκυμονούν φρικτές αφηγήσεις. Θα μπορούσε να πει κανείς πως το βιβλίο είναι μια παρατεταμένη παρομοίωση, κερματισμένη σε εικόνες που η έντασή τους απορρέει από τη μεταφορική τους σημασία.
Εντυπωσιάζει, λόγου χάριν, για την αλληγορική της σκηνοθεσία η σκηνή της κυριακάτικης λειτουργίας σε μια ανεμοδαρμένη παράγκα. Ο αέρας ράπιζε τις σελίδες της Βίβλου, μια γυναίκα ωρυόταν, έξαλλη για τη ματαιωμένη ανάσταση των νεκρών, οι καμπάνες λυσσομανούσαν, ενώ οι πιστοί βγαίνοντας έξω «αιφνιδιάζονταν από τον ήλιο που τους τύφλωνε». Εναν ιερό τρόμο προκαλεί και το ανελεήμον χέρι του Ιάκωβου που θεριεύει μέσα στο μισοσκόταδο του δωματίου. Καθηλώνει, επίσης, το σύγκορμο τραγούδι της Μίνας, με το οποίο κορυφώνεται το επεισόδιο στο πορνείο, το καλύτερο κομμάτι του βιβλίου. Εκθαμβος από την τέχνη της αναπαράστασης βλέπει ο αναγνώστης τις λασπωμένες γαλότσες των πελατών να βρωμίζουν με χώματα τα κρεβάτια των κοριτσιών. Αναμφίβολα συναρπάζει και η
«Μέρα των νεκρών», που παρωδεί την Κυριακή των Βαΐων για να σαρκάσει την ιεροπρέπεια του Ιάκωβου. Δαιμονικά παιδιά πανηγυρίζουν τον ερχομό του μεσσία, γιατί τότε ακόμη δεν ήξεραν πως «δεν υπήρχε τίποτα για να δοξαστεί, καμιά σωτηρία να προσδοκά κανείς».
Κάποια βράδια, ξαπλωμένος στο κρεβάτι, ο ξένος κοιτούσε το «δίδυμο κεφάλι», σκαλισμένο στο ξύλο της ντουλάπας, αδιαφορώντας για το απόκρυφο νόημά του. Αισθανόταν «όπως ένα κόκαλο που του έχουν πάρει όλο το κρέας, έχουν γλείψει μέχρι και το τελευταίο λίπος, έχουν ρουφήξει το μεδούλι του και το έχουν πετάξει σ’ έναν σκοτεινό λάκκο». Υπήρχαν, όμως, νύχτες χειρότερες, που αισθανόταν μια περίεργη οικειότητα για εκείνο το σπίτι, και τότε τρομοκρατούνταν στην ιδέα πως αυτή ήταν η ζωή του και πως καμία άλλη δεν του αναλογούσε. Φοβόταν πως του «είχε επιβληθεί ένα μόνιμο σούρουπο», πως θα έμενε για πάντα στον πάτο του λάκκου, μες στα χώματα. Αλλά η λαχτάρα της αποστασίας εξέπνεε ακαριαία σε μεταμέλεια και ο άντρας επέστρεφε, πάντα υπόλογος, στον Ιάκωβο.
Οι εκπληκτικές εξεικονίσεις του βιβλίου μοιάζουν με σπουδές ενός προσώπου, διότι επί της ουσίας εξεικονίζουν τον άνθρωπο στο έλεος μιας υπέρτατης, άλογης, αδιανόητης εξουσίας, που ενδεχομένως η κρυφή της όψη δεν είναι παρά ένα ανεπίγνωστο είδωλο. Το ξεχασμένο του πρόσωπο προσπαθούσε να θυμηθεί ο ξένος σέρνοντας «τα μηνίγγια του στο σκοτάδι», αλλά «όταν έκλεινε τα μάτια για να ηρεμήσει από την αγωνία, έβλεπε πίσω από τα βλέφαρά του πυρακτωμένες σπείρες που στροβιλίζονταν μέσα στη νύχτα κι έρχονταν επιθετικά προς το μέρος του». Και όταν τα άνοιγε, η αναπόδραστη, αδάμαστη νύχτα στεκόταν από πάνω του. Ηταν ο Ιάκωβος. Αυτός ο ίδιος.