COLM TOIBIN
Μπρούκλιν
μτφρ.: Αθηνά Δημητριάδου
εκδ. Ικαρος
Αν δεχτούμε τις αναφορές του έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου, ο Ιρλανδός Κολμ Τομπίν (γενν. 1955) έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια ως ένας από τους αγαπημένους συγγραφείς του ελληνικού αναγνωστικού κοινού. Ετσι, μετά τα βιβλία του «Χένρυ Τζέιμς – ο δάσκαλος» (εκδ. Ωκεανίδα), την πολυβραβευμένη «Νόρα Γουέμπστερ (εκδ. Ικαρος) και το πολύ παλαιότερο «Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό» (εκδ. Gutenberg) κυκλοφορεί τώρα στα ελληνικά το εμβληματικό έργο του «Μπρούκλιν», που πρόσφατα μεταφέρθηκε με επιτυχία και στον κινηματογράφο.
Το «Μπρούκλιν» προηγείται της «Νόρας» και κατά ένα τρόπο θεωρείται από πολλούς προπομπός της, καθώς η «Νόρα» αρχίζει από το ίδιο σημείο, περίπου 16 χρόνια αργότερα. Το μυθιστόρημα, αν και δεν έχει ιδιαίτερη δραματική πλοκή, είναι μια αριστοτεχνικά δομημένη ιστορία ενηλικίωσης και αποτελεί ένα ακόμη «ομαδικό πορτρέτο» γυναικών της Ιρλανδίας, που μέσα από διαφορετικούς ρόλους διεκδικούν την κοινωνική καταξίωση και την ανεξαρτησία.
Η αποτύπωση του χώρου
Κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, η νεαρή Εϊλις Λέισι, που μεγαλώνει τη δεκαετία του πενήντα στο απομονωμένο Ενισκορθι της κομητείας του Γουέξφορντ –κατά «σύμπτωση» ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα– μαζί με τη μητέρα της Μέι και τη μεγάλη της αδελφή, την οποία και αντιμετωπίζει ως μέντορά της στις επαγγελματικές και ερωτικές της αναζητήσεις.
Πριν από οτιδήποτε άλλο, νομίζω πως θα άξιζε να σταθούμε στο πώς ο Κολμ Τομπίν αποτυπώνει τον χώρο όπου κινούνται οι ήρωες του. Με μαεστρία, ο συγγραφέας περιγράφει την επαρχιακή Ιρλανδία, τα οξύτατα προβλήματα που αντιμετώπιζε τότε ως κατά βάσιν αγροτική οικονομία και που ενθάρρυναν το μεταναστευτικό κύμα προς τις ΗΠΑ, και ακόμη τον απόηχο του διετούς εμφυλίου μετά την πολυπόθητη ανεξαρτησία, τη δράση του παράνομου πια ΙRΑ στον Βορρά. Ολα αυτά ενισχύουν την εσωστρέφεια, την οικονομική και πνευματική ένδεια, την καχυποψία, το διαρκές κουτσομπολιό που ελέγχει τις ζωές των άλλων.
Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό κλίμα, η πρόταση που δέχεται η Εϊλις από τον καθολικό εφημέριο του Μπρούκλιν να μεταναστεύσει προσωρινά στις ΗΠΑ και να εγκατασταθεί στη Νέα Υόρκη, φαίνεται ως σανίδα σωτηρίας. Παρά τον φόβο του ξεριζωμού, η ηρωίδα θα αποτολμήσει το μεγάλο άλμα και θα βρεθεί στην αντίπερα ακτή του Ατλαντικού. Σύντομα θα εργάζεται πωλήτρια σε ένα φημισμένο πολυκατάστημα, θα παρακολουθεί παράλληλα μαθήματα λογιστικής, ενώ και ο έρωτας δεν θα αργήσει να της χτυπήσει την πόρτα στο πρόσωπο ενός γοητευτικού Ιταλού.
Κι ενώ η ζωή αρχίζει να της χαμογελά, η αγαπημένη της αδελφή ξαφνικά πεθαίνει και πρέπει να επιστρέψει στην πατρίδα της το συντομότερο δυνατόν. Οταν όμως επιστρέψει στο πατρικό της, παρά το βαρύ πένθος και τους ισχυρούς δεσμούς με την παραδοσιακή οικογένειά της, θα αντιληφθεί ότι η ίδια έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο από τους συμπατριώτες της, ότι ο τόπος της παραμένει απελπιστικά ο ίδιος, με τις ίδιες παθογένειες του παρελθόντος, ενώ αυτή έχει αλλάξει, είναι μια ώριμη γυναίκα του Μπρούκλιν, περισσότερο Αμερικανίδα και λιγότερο Ιρλανδή, που ξέρει πια τι θέλει και πώς να το αποκτήσει.
Η μητέρα της δεν θα συγχωρήσει ποτέ την Εϊλις για την απόφασή της να γυρίσει στις ΗΠΑ εγκαταλείποντας στη μοίρα τους συγγενείς και φίλους. Ομως αυτή η εγκατάλειψη της μητρικής εστίας είναι και η αναγκαία θυσία για τη θεμελίωση της νέας ζωής, της ουσιαστικής χειραφέτησης, μακριά από τις υπερβολές του γενέθλιου τόπου.