Τον Ιούνιο του 2020 και για λίγες μέρες, το HBO Max αφαίρεσε την οσκαρική ταινία «Οσα Παίρνει ο Ανεμος» («Gone with the Wind») από την ταινιοθήκη του.
Ο λόγος ήταν ότι το κλασικό φιλμ από το 1939 σε σκηνοθεσία Βίκτορ Φλέμινγκ (καθώς και των Τζορτζ Κούκορ και Σαμ Γουντ, στους οποίους δεν πιστώθηκε ποτέ), δέχθηκε κατηγορίες λόγω των αυξανόμενων φυλετικών εντάσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η δημοφιλής streaming πλατφόρμα αναγνώρισε ότι η κινηματογραφική αυτή υπερπαραγωγή αποθέωνε το δουλοκτητικό παρελθόν των Ηνωμένων Πολιτειών και δεν ασκούσε κριτική για τις διακρίσεις εναντίον των Αφροαμερικανών που επιβάλλονταν στο Νότο. Μάλιστα, η εκδοχή αυτή ήταν και βελτιωμένη συγκριτικά με το πρωτότυπο σενάριο, αντίγραφο του οποίου ήρθε πρόσφατα στη δημοσιότητα.
Οι συγκρούσεις των παραγωγών
Συγκεκριμένα, το αρχικό σενάριο που χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων αποτυπώνει τις συγκρούσεις που σημειώθηκαν στην ομάδα παραγωγής, με επικεφαλής τον θρυλικό Ντέιβιντ Ο. Σέλτζνικ. Ο Ντέιβιντ Βίνσεντ Κίμελ, ένας ιστορικός στο Γέιλ, τόνισε ότι το σενάριο – το οποίο περιλαμβάνει αρκετές σκηνές που υπέστησαν επεξεργασία αργότερα – δείχνει ότι υπήρξε μια μορφή «εμφυλίου πολέμου» μεταξύ του παραγωγού, δώδεκα σεναριογράφων (μεταξύ των οποίων ήταν ο Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ), των μαύρων μελών του καστ και διαφόρων οργανώσεων κατά του ρατσισμού.
Από τη μια πλευρά υπήρχαν εκείνοι που θεωρούσαν αναγκαίο να απεικονίσουν ρεαλιστικά τη σκληρότητα της δουλείας. Από την άλλη μερικοί που προτιμούσαν να παραμείνουν στο πνεύμα του μυθιστορήματος της Μάργκαρετ Μίτσελ, που χρησίμευσε ως βάση για την ταινία.
Σκηνές που «κόπηκαν»
Ο Κίμελ σημείωσε ότι ορισμένες από τις σκηνές που διαγράφηκαν, γυρίστηκαν σύμφωνα με φωτογραφίες που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Αυτό το υλικό θα έβγαινε στα τελικά πλάνα σε μια από τις μεταγενέστερες εκδόσεις. Μια από τις σκηνές που διαγράφηκαν δείχνει τον Ρετ Μπάτλερ – τον χαρακτήρα που υποδύεται ο Κλαρκ Γκέιμπλ – να κάθεται μπροστά σε ένα μπουκάλι ουίσκι και να χαϊδεύει ένα πυροβόλο όπλο, σκεπτόμενος πιθανώς να αυτοκτονήσει. Ξαφνικά, κάποιος χτυπά την πόρτα και τον αποσπά από τις σκέψεις του. Κρύβει το πιστόλι σε μια από τις μπότες του και σηκώνεται απότομα, αποκαλύπτοντας ότι είναι αρκετά μεθυσμένος.
Σε μια άλλη σεκάνς που αργότερα κόπηκε, εμφανίζονται ταραχές στην Ατλάντα της Τζόρτζια όπου διαδραματίζεται η ταινία με φόντο τον Εμφύλιο Πόλεμο. Η κίνηση της κάμερας δείχνει τον Μπάτλερ να κινείται έφιππος μέσα σε μια κατεστραμμένη πόλη. Το ζώο σταματά μέσα στο χάος. Ανδρες και γυναίκες λεηλατούσαν καταστήματα και μετέφεραν τα αγαθά που είχαν πάρει από τις επιχειρήσεις. «Τα πάντα έχουν μια ατμόσφαιρα αταξίας και μέθης, μια πόλη που βυθίζεται στο χάος καθώς πλησιάζει στο τέλος της» γράφει το σενάριο, το οποίο περιλαμβάνει επίσης έναν άντρα που φορά γυναικεία ρούχα και τρέχει μπροστά από ένα βαγόνι κουβαλώντας φορέματα.
Ο Σέλτζνικ ζήτησε να κόψει κάποιες λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να δείχνουν πιο ρεαλιστικά πώς αντιμετωπίζονταν οι μαύροι στον δουλοκτητικό Νότο. Τελικά, οι αναφορές σε βάναυσους ξυλοδαρμούς, η απειλή απόλυσης της Μέιμι (Χάτι ΜακΝτάνιελ) επειδή είναι τεμπέλα, καθώς και άλλες εκδηλώσεις σωματικής και συναισθηματικής βίας έμειναν εκτός του τελικού σεναρίου.
Για να καταλάβει τι οδήγησε τον θρυλικό παραγωγό στο να υιοθετήσει την τελική έκδοση της ιστορίας, ο Ντέιβιντ Βίνσεντ Κίμελ- ένας Εβραίος που πολέμησε εναντίον του αχαλίνωτου αντισημιτισμού στο Λος Άντζελες- στράφηκε στις σημειώσεις του σκηνοθέτη. Τα αρχεία αυτά φανερώνουν ότι ο Σέλτζνικ ασχολήθηκε όχι μόνο με τον ρυθμό και την ποιότητα του διαλόγου, αλλά και με το να αποδώσει όσο το δυνατόν πιστότερα το μυθιστόρημα που δημοσιεύθηκε το 1936.
Ο ερευνητής επισημαίνει ωστόσο ότι ο Σέλτζνικ δεν ήθελε ποτέ να κάνει μια ρατσιστική ταινία και ότι ήταν πάντα «πολύ προσεκτικός» ώστε η ομάδα του να απεικονίζει τους Αφροαμερικανούς με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Παρά την πιστότητά της στο αρχικό υλικό, η παραγωγή δεν είχε ποτέ μεγάλη βοήθεια από τη συγγραφέα Μάργκαρετ Μίτσελ, η οποία κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ για το βιβλίο.
Το «Οσα Παίρνει ο Ανεμος» έγινε γρήγορα ένα από τα πιο επιτυχημένα κινηματογραφικά πρότζεκτ και – σύμφωνα με ορισμένες μετρήσεις- η πιο κερδοφόρος ταινία όλων των εποχών, κατακτώντας οκτώ Όσκαρ το 1940, συμπεριλαμβανομένου αυτού της Αφροαμερικανής Χάτι ΜακΝτάνιελ στην κατηγορία Β’ Γυναικείου Ρόλου. Η ΜακΝτάνιελ, ωστόσο, ήταν ακόμα αναγκασμένη να καθίσει χωριστά από τους συμπρωταγωνιστές της στην τελετή απονομής λόγω του ότι ήταν μαύρη.
Με πληροφορίες από την El Pais