Αφού τον Δεκέμβριο αποχαιρέτησε το 2014 με την «Μποέμ», η Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) υποδέχτηκε το 2015 με μια άλλη δημοφιλή όπερα του Τζάκομο Πουτσίνι, την ιαπωνική τραγωδία «Μαντάμα Μπάτερφλαϊ», που παρακολουθήσαμε στην αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών την Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2016. Οπως η «Μποέμ» ήταν η πρώτη όπερα που παρουσίασε το λεγόμενο Γ΄ Ελληνικό Μελόδραμα το 1900, έτσι και η «Μπάτερφλαϊ» ήταν η πρώτη που παρουσίασε η τότε νεοσυσταθείσα ΕΛΣ το 1940. Εύγλωττη ένδειξη για τη στενή σχέση που έχει η μουσική του Ιταλού μουσουργού με τη συγκρότηση της όπερας ως θεσμικού και καλλιτεχνικού πεδίου στη χώρα μας κατά τον 20ό αιώνα.
Ενταγμένη στο εντυπωσιακό οριενταλιστικό πλαίσιο της εξωτικής Ιαπωνίας και απολύτως σύγχρονη με την εποχή της πρώτης παράστασης στη Σκάλα του Μιλάνου το 1904, η «Μαντάμα Μπάτερφλαϊ» αφηγείται μια ιστορικά απολύτως προσδιορισμένη δακρύβρεχτη «αποικιοκρατική» περιπέτεια. Διαχρονικά όμως είναι η συγκινητική τραγωδία μιας καλόπιστης κοπέλας που αγάπησε και προδόθηκε, που τελικά αυτοκτονεί προκειμένου να διατηρήσει την αξιοπρέπεια τη δική της και του παιδιού της.
Η διανομή που είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε ήταν πραγματικά αξιόλογη, ξεκινώντας από τον Ντάριο ντι Βιέτρι, τριανταδυάχρονο τενόρο από το Μπάρι, στον ρόλο του υποπλοιάρχου Μπέντζαμιν Φράνκλιν Πίνκερτον. Το ύψος, το παρουσιαστικό του, το όμορφο φωτεινό ηχόχρωμα και το εντυπωσιακό μέγεθος της φωνής του έχουν κάτι από Παβαρότι, από τον οποίο είχε την τύχη να δεχθεί και μαθήματα τελειοποίησης.
Αν η φωνή του δεν φάνηκε ακόμη πλήρως καλλιεργημένη, δεν είχε ποτέ πρόβλημα να διαπεράσει την πυκνή ενορχήστρωση. Απέδωσε με άνεση τις απαιτητικές άριες, επιτυγχάνοντας και μια –ακόμα βασική– ψυχολογική σκιαγράφηση του ρόλου.
Ο τριανταοκτάχρονος Ζακυνθινός βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης έχει ήδη ερμηνεύσει με επιτυχία τον πρόξενο Σάρπλες στην προηγούμενη παραγωγή της ΕΛΣ στο Ηρώδειο τον Ιούλιο του 2013. Τώρα όμως είχε και την αυτοπεποίθηση της πρόσφατης επιτυχούς εμφάνισής του, τον περασμένο Δεκέμβριο, στη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου, ως Σίλβιο στους «Παλιάτσους» του Λεονκαβάλο. Το πολύ ωραίο παρουσιαστικό του μπορεί να υποστηριχτεί με πιο μελετημένη κίνηση, καθώς μερικές φορές υπήρχε μια σκηνική αμηχανία που υπολειπόταν της μουσικά πάρα πολύ ωραίας απόδοσης του ρόλου.
Τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Μπάτερφλαϊ επωμίστηκε με απόλυτη επιτυχία η σοπράνο Τσέλια Κοστέα. Από την πρώτη στιγμή εμφανίστηκε πανέτοιμη σε μια μουσικά και δραματικά πλήρως χαρακτηρισμένη ερμηνεία, καταχειροκροτήθηκε στην αψεγάδιαστη απόδοση της δημοφιλούς άριας «Un bel di vedremo» και τραγούδησε χωρίς ίχνη κόπωσης ώς το τέλος την τεράστια διμερή δεύτερη πράξη, που απαιτεί τη σχεδόν χωρίς ανάπαυλα συμμετοχή της πρωταγωνίστριας.
Τους τρεις βασικούς συντελεστές πλαισίωσαν με πολύ ωραίες ερμηνείες οι μικρότεροι ρόλοι, από τους οποίους επιβάλλεται να αναφέρουμε τους Ινές Ζήκου (Σουτζούκι), Αλεξ Τσιλογιάννη (Γκόρο), Χαράλαμπο Βελισσάριο (Γιαμαντόρι) και Δημήτρη Κασιούμη (Μπόνζο). Πολύ καλή εμφάνιση έκανε και η Χορωδία της ΕΛΣ σε διδασκαλία Αγαθάγγελου Γεωργακάτου, ενώ την παράσταση έκλεψε η μικρή Ιρις Μακοβίτσιουκ, που υποδύθηκε τον γιο της Μπάτερφλαϊ και του Πίνκερτον.
Η σκηνοθεσία του Νίκου Σ. Πετρόπουλου, αναβίωση της παραγωγής του 2004-05, απέφυγε να επεκταθεί σε θέματα έξω από την καθαυτό ρεαλιστική αναπαράσταση της δράσης. Το σκηνικό αποτέλεσε στο πρώτο επίπεδο μια ιαπωνική κατοικία και σε δεύτερο επίπεδο μια εντυπωσιακή μακέτα του λιμανιού του Ναγκασάκι, όλα, όπως και οι περισσότερες ενδυμασίες, σε ωχρούς τόνους, σαν πολυκαιρισμένη καρτ ποστάλ, σε έντονη αντίθεση με την πολύχρωμη ενορχήστρωση του συνθέτη. Αυτή φρόντισε να αναδείξει ο αρχιμουσικός από τον Αμαζόνιο, Λουίς Φερνάντο Μαλέιρο. Θα μπορούσε ίσως και να υπογραμμίσει με πιο ατμοσφαιρική δραματικότητα κορυφαίες στιγμές της παράστασης, όπως την επιγραμματική διατύπωση της Μπάτερφλαϊ «με τιμή ας πεθάνει όποιος με τιμή δεν μπορεί να ζήσει».
* Λόγω εξάντλησης των εισιτηρίων των έξι παραστάσεων, η ΕΛΣ ανακοίνωσε μία επιπλέον παράσταση της «Μαντάμα Μπάττερφλαϊ», την Παρασκευή 29 Ιανουαρίου στις 20.00 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.