Η κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού έχει επηρεάσει δραστικά την απασχόληση σε όλον τον κόσμο, ενώ σε μερικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, η ανεργία εκτινάχθηκε σε πρωτοφανή επίπεδα. Σε άλλες χώρες, όπως ορισμένες στην Ευρώπη, η απόκριση της αγοράς εργασίας υπήρξε εντελώς διαφορετική. Υπήρξαν λίγες απολύσεις και οι εργαζόμενοι παρέμειναν προσδεδεμένοι στην εργοδοσία τους, ακόμα κι εάν εργάζονταν λίγο ή και καθόλου. Ορισμένοι από τους παράγοντες που καθορίζουν την επίδραση του ιού στην αγορά εργασίας σχετίζονται με την οξύτητα της πανδημίας, τη δομή της οικονομίας, το κοινωνικό συμβόλαιο εργοδοσίας – εργαζομένων, καθώς και τις διαφορετικές πολιτικές για τον μετριασμό των οικονομικών συνεπειών. Εν τη ευρεία εννοία, δύο μοντέλα ακολουθήθηκαν. Το ένα δίνει βάρος στη στήριξη όσων χάνουν τη δουλειά ή τον τρόπο ζωής τους και το άλλο στοχεύει στη συγκράτηση των θέσεων εργασίας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η οποία ακολούθησε το δεύτερο σχήμα, διαπιστώσαμε πως αυτή άμβλυνε επιτυχώς τον αντίκτυπο του ιού, αποτρέποντας μια πιθανώς πολύ υψηλή ανεργία. Βέβαια, οι επιπτώσεις της καραντίνας έγιναν εμφανείς με άλλους τρόπους. Συγκεκριμένα, στην αρχή η χώρα διαχειρίστηκε καλά την πανδημία, επιβάλλοντας από τον Μάρτιο έως τις αρχές Μαΐου με τρόπο γρήγορο ένα αυστηρό πλαίσιο καραντίνας με υψηλό κόστος για την οικονομία. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε 14% το δεύτερο τρίμηνο και το ΔΝΤ προβλέπει το 2020 η πτώση να διαμορφωθεί στο 9,5%, αλλά χωρίς αύξηση της ανεργίας. Στην πράξη είδαμε ότι στη διάρκεια του εγκλεισμού δεν δημιουργήθηκε καμία θέση εργασίας. Αυτό είναι αξιοσημείωτο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον έντονα εποχικό χαρακτήρα της ελληνικής οικονομίας. Τα τέλη του χειμώνα και η άνοιξη είναι τυπικά οι μήνες κατά τους οποίους ο μείζονος σημασίας κλάδος του τουρισμού προσλαμβάνει για να καλύψει τις ανάγκες της πολύ απαιτητικής εποχής του θέρους.
Η ανάλυσή μας δείχνει ότι στα τέλη Ιουνίου η απασχόληση στην Ελλάδα ήταν χαμηλότερη κατά 12% από όση θα ήταν χωρίς πανδημία, ενώ στην πλειονότητά τους οι χαμένες θέσεις σχετίζονταν με τον τουρισμό. Δηλαδή, σημειώθηκε δραστική κάμψη της οικονομίας, αλλά δεν αυξήθηκαν οι απολύσεις και όλος ο αντίκτυπος συνδέεται με την εικονική διακοπή των προσλήψεων; Η απάντηση έγκειται στην ακολουθούμενη πολιτική διατήρησης των θέσεων εργασίας. Η στήριξη επιχειρήσεων έγινε με την προϋπόθεση θα διατηρήσουν το προσωπικό τους, ενώ οι απολύσεις απαγορεύθηκαν σε κλάδους πληγέντες από την πανδημία. Ανάλογη προσέγγιση επέλεξαν και η Γαλλία και η Γερμανία. Εν κατακλείδι, το σχήμα συντήρησης της απασχόλησης έχει το πλεονέκτημα όσες εταιρείες επανεκκινήσουν να μην αναζητήσουν νέο προσωπικό.
* Ο κ. Gordon Betcherman είναι επίτιμος καθηγητής, Σχολή Διεθνούς Ανάπτυξης και Παγκοσμίων Θεμάτων, Πανεπιστήμιο της Οττάβας.
** Ο κ. Mauro Testaverde είναι ανώτερος οικονομολόγος, Παγκόσμια Τράπεζα.