Την πρότασή της για την αντιμετώπιση του ζητήματος των κόκκινων δανείων των ευρωπαϊκών τραπεζών θα ανακοινώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε περίπου δύο εβδομάδες, μία διαδικασία η οποία εκτιμάται ότι θα επισπεύσει και τις αποφάσεις της ελληνικής κυβέρνησης σχετικά με την πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη δημιουργία bad bank.
Οι Βρυξέλλες βρίσκονται στο τελικό στάδιο του σχεδίου που ετοιμάζεται εδώ και αρκετό καιρό έτσι ώστε να διευκολύνουν τις τράπεζες της περιοχής να «ξεφορτωθούν» το βάρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, τα οποία αναπόφευκτα δημιουργεί η κρίση που προκάλεσε η πανδημία. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος είναι βασικός στόχος της Κομισιόν, όπως άλλωστε έχει πει αρκετές φορές και ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Βάλντις Ντομπρόβσκις.
«Ηταν και θα παραμείνει ένας μακροχρόνιος, βασικός στόχος της χρηματοοικονομικής μας πολιτικής», αναφέρει στην «Κ» αξιωματούχος της Κομισιόν.
«Με βάση τα διδάγματα από την τελευταία σοβαρή οικονομική κρίση, είναι επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπιστεί οποιαδήποτε ανανεωμένη συσσώρευση NPLs στους ισολογισμούς των τραπεζών το συντομότερο δυνατό, έχοντας παράλληλα υπόψη τα θέματα προστασίας των δανειστών, προκειμένου να καταπολεμηθούν οι επιπτώσεις της πανδημίας», τονίζει χαρακτηριστικά.
Δεδομένου ότι ενδέχεται να απαιτηθούν περαιτέρω διαρθρωτικά μέτρα για να αποφευχθεί η συσσώρευση NPLs μεσοπρόθεσμα, η Κομισιόν σκοπεύει να παρουσιάσει μια νέα ολοκληρωμένη στρατηγική πριν από το τέλος του έτους, με επικεφαλής του όλου εγχειρήματος να είναι η νέα επίτροπος χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, η Ιρλανδή Μάρεντ Μακ Γκίνες. Οπως σημειώνει στην «Κ» αξιωματούχος της Κομισιόν, η στρατηγική επικεντρώνεται σε έναν συνδυασμό συμπληρωματικών δράσεων πολιτικής, στους εξής κυρίως τομείς: 1) στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και ανάκτησης χρεών (πέραν της εξωδικαστικής ανάκτησης των εγγυήσεων) και 2) στην ανάπτυξη των δευτερογενών αγορών για τα NPLs.
Για να καταλήξει στις προτάσεις της, έχουν διεξαχθεί από τον Σεπτέμβριο συναντήσεις στρογγύλης τραπέζης με τη συμμετοχή τραπεζών και κρατών-μελών προκειμένου να ληφθούν σχετικές αποφάσεις. Πηγές που συμμετείχαν σε αυτές τις συναντήσεις εξηγούν στην «Κ» πως σε ό,τι αφορά τη δευτερογενή αγορά των κόκκινων δανείων, και την αγορά και πώληση NPLs, η Κομισιόν έχει προτείνει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού κόμβου δεδομένων για τη διευκόλυνση του συντονισμού και της συνεργασίας μεταξύ εθνικών bad banks. Στο «τραπέζι» έχει επίσης τεθεί και η ώθηση της χρήσης των βάσεων δεδομένων που προσφέρει ήδη η ευρωπαϊκή τραπεζική αρχή, παρέχοντας στους επενδυτές πληροφορίες για τα NPLs.
Η Κομισιόν δεν προκρίνει τη δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής bad bank, με πηγές της αγοράς να επισημαίνουν ότι πολλοί παράγοντες θα καθιστούσαν δύσκολο ένα τέτοιο εγχείρημα. Αυτοί περιλαμβάνουν τη διαφορετικότητα των χαρτοφυλακίων NPL μεταξύ των κρατών-μελών και τους διαφορετικούς εθνικούς κανόνες σχετικά με την αναδιάρθρωση, την αφερεγγυότητα και την επιβολή εγγυήσεων. Το κόστος της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής εταιρείας διαχείρισης ενεργητικού (AMC) θα μπορούσε επίσης να είναι πολύ υψηλό.
Ωστόσο, οι εθνικές AMC θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη συνολική στρατηγική για την αντιμετώπιση της αναμενόμενης αύξησης των NPL λόγω COVID-19. Εάν σχεδιαστούν σωστά και συνοδεύονται από υποστηρικτικά μέτρα πολιτικής, οι εθνικές bad banks μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στις προσπάθειες των κρατών-μελών για την αντιμετώπιση της πρόκλησης των NPLs, ενώ αποφέρουν οφέλη και σε επίπεδο εθνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Επιπλέον, σημαντικές συνέργειες θα μπορούσαν να υλοποιηθούν εάν μεγάλος αριθμός κράτη-μέλη δημιουργήσουν bad banks. Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα υπήρχε η δυνατότητα δημιουργίας ενός καλά συνδεδεμένου δικτύου AMC σε ολόκληρη την Ε.Ε., το οποίο θα μπορούσε να διευκολύνει ουσιαστικές συνέργειες και δράσεις. To δίκτυο αυτό εκτιμάται ότι θα ενισχύσει τη συλλογική αποτελεσματικότητα των εθνικών bad banks σε ολόκληρη την Ε.Ε.
Οι οίκοι αξιολόγησης όπως και η ΕΚΤ έχουν προειδοποιήσει για τους κινδύνους της κρίσης στην ποιότητα του ενεργητικού των ευρωπαϊκών τραπεζών, έστω και αν ακόμη δεν έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση των κόκκινων δανείων.
Σύμφωνα με τη Fitch, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Ευρώπη θα αυξηθούν το 2021 καθώς θα αρθούν σταδιακά τα προγράμματα στήριξης των κυβερνήσεων, ενώ το δεύτερο κύμα lockdowns των οικονομιών πιθανότατα να καθυστερήσει την ανάκαμψη της οικονομίας.
Από την πλευρά της η ΕΚΤ προειδοποίησε στην πρόσφατη έκθεση χρηματοοικονομικής σταθερότητας πως καθώς οι εισροές νέων NPLs συνήθως ακολουθούν μία ύφεση, ο αντίκτυπος της πανδημίας στην οικονομία θα συνεχίσει να «χτυπά» την ποιότητα του ενεργητικού των ευρωπαϊκών τραπεζών και το 2021. Τα NPLs στην Ευρώπη διαμορφώνονται στα 503 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ για το β΄ τρίμηνο, ή στο 3% περίπου των συνολικών δανείων, με την Ελλάδα να βρίσκεται στην πρώτη θέση (30,3%), και τις Κύπρο (13,5%) και Πορτογαλία (6,5%) να ακολουθούν.
Ο επικεφαλής του SSM, Αντρέ Ενρία, έχει προειδοποιήσει πως σε ένα σοβαρό αλλά εύλογο σενάριο, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες της Ευρωζώνης θα μπορούσαν να αγγίξουν το 1,4 τρισ. ευρώ, πολύ υψηλότερα από τα επίπεδα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.
Ανοίγει ο δρόμος για την πρόταση της ΤτΕ
Η Κομισιόν υπογραμμίζει πως η δημιουργία μιας εθνικής bad bank παραμένει εθελοντική και τα κράτη-μέλη είναι ελεύθερα να αποφασίσουν εάν θα ήθελαν να ακολουθήσουν αυτήν την πορεία.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνηση έχει εμφανιστεί αρχικά θετική σε ό,τι αφορά τη διερεύνηση της πρότασης της ΤτΕ για τη σύσταση bad bank, με τους συμβούλους του υπουργείου Οικονομικών και του γραφείου του πρωθυπουργού, τις Lazard και Axia Ventures, να έχουν ήδη υποβάλει τις παρατηρήσεις τους. Αναμένεται σύντομα να ξεκινήσουν οι συζητήσεις με την ΤτΕ για την οριστικοποίηση της πρότασης και τη διαμόρφωση μιας κοινής θέσης, και να μπορέσουν να διαπραγματευθούν το σχέδιο με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν (DGCom).
Σύμφωνα με εκτιμήσεις αρμοδίων, η επίσημη κατάθεση της συνολικής πρότασης της Κομισιόν για τα κόκκινα δάνεια σε δύο εβδομάδες, η οποία θα δίνει και προθεσμίες υλοποίησης, αναμένεται να κινητοποιήσει και την ελληνική πλευρά –εάν καταλήξει στην αποδοχή της πρότασης της ΤτΕ– να καταθέσει επίσημο αίτημα έγκρισης από τις Βρυξέλλες. Αλλωστε στα πρόσφατα Συμβούλια Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων (ECOFIN) έχουν γίνει επαφές σχετικά με την ελληνική πρόταση σε τεχνικό επίπεδο μεταξύ της ελληνική πλευράς και της Κομισιόν.
Αξίζει να σημειώσουμε πως η Επιτροπή δημοσίευσε ήδη τον Μάρτιο του 2018 ένα προσχέδιο για μια εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων που παρέχει πρακτικές οδηγίες σχετικά με τον σχεδιασμό και τη δημιουργία εταιρειών διαχείρισης ενεργητικού σε εθνικό επίπεδο. «Οι εταιρείες αυτές είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τη μείωση των NPLs», όπως επισημαίνει στην «Κ» αξιωματούχος από τις Βρυξέλλες. Επιπλέον, όπως προσθέτει, το νέο πλαίσιο για τις προσωρινές κρατικές ενισχύσεις επιτρέπει στα κράτη-μέλη να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι οι επιχειρήσεις έχουν τη ρευστότητα να συνεχίσουν να λειτουργούν και συνεπώς συμβάλλει στο να μη «γυρίσουν» τα δάνειά τους σε κόκκινα. Η Ε.Ε. έχει επίσης λάβει πολλά άλλα μέτρα που θα συμβάλουν στον περιορισμό της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, όπως η μεγαλύτερη ευελιξία στη χρήση των κεφαλαίων της Ε.Ε. και η αύξηση της ικανότητας της ΕΤΕπ και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων να χρηματοδοτούν τις εταιρείες.