Καθώς ο εμβολιασμός φαίνεται να βρίσκεται σε απόσταση εβδομάδων και επικρατεί η ελπίδα πως σύντομα η πανδημία θα τιθασευτεί, οικονομολόγοι και επενδυτές επιχειρούν να προβλέψουν την επόμενη ημέρα όταν η οικονομία θα επιστρέφει σε κάποιου είδους νέα ή παλαιά κανονικότητα. Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν για τα δυσθεώρητα χρέη που θα έχουν συσσωρευθεί από τις εκτεταμένες δημόσιες δαπάνες και για τους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών οι οποίοι θα έχουν διογκωθεί από τα προγράμματα αγοράς ομολόγων. Την ίδια στιγμή, όμως, οι επενδυτές προεξοφλούν πως η οικονομία θα επιστρέψει τάχιστα στην προ της πανδημίας κανονικότητα με μικρές μεταβολές που, πάντως, δεν θα στοιχειοθετούν τη «νέα κανονικότητα» για την οποία τόσος λόγος έγινε.
Προ ημερών το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF) προειδοποίησε ότι το παγκόσμιο χρέος έχει εκτιναχθεί φέτος στο 365% του παγκόσμιου ΑΕΠ από το 320% στο οποίο ανερχόταν πριν από ένα έτος και αγγίζει τα 277 τρισ. δολάρια. Από την πλευρά της η ΕΚΤ προεξοφλεί πως το χρέος της Ελλάδας θα υπερβεί το 200% του ελληνικού ΑΕΠ, με την Ιταλία να ακολουθεί με 160%. Εξίσου ανησυχητική είναι η κατάσταση σε ό,τι αφορά το ιδιωτικό χρέος, με την ΕΚΤ να προβλέπει νέα λαίλαπα μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ευρωζώνη που μπορεί να φτάσει στο 1,4 τρισ. ευρώ. Και την ίδια στιγμή οι κεντρικές τράπεζες συγκεντρώνουν όλο και περισσότερα ομόλογα στους ισολογισμούς τους με την ΕΚΤ να έχει τον Νοέμβριο σύνολο στοιχείων ενεργητικού 8,1 τρισ. δολάρια, την αμερικανική Federal Reserve 7,2 τρισ. δολάρια, την Τράπεζα της Ιαπωνίας 6,8 τρισ. δολάρια και τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας να έχει 5,5 τρισ. δολάρια με στοιχεία του Οκτωβρίου. Οι τέσσερις μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου συγκεντρώνουν πλέον στοιχεία ενεργητικού ύψους 27,2 τρισ. δολάρια, ενώ το αντίστοιχο άθροισμα πριν από την πανδημία κυμαινόταν γύρω στα 20 τρισ. δολάρια και το 2007 πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση δεν υπερέβαινε τα 5 τρισ. δολάρια.
Την ίδια στιγμή, όμως, διαχειριστές κεφαλαίων και επενδυτές προβλέπουν ότι μετά τη λήξη της πανδημίας θα είναι ταχύτατη έως και ελαφρώς «τρομακτική» η ανάκαμψη και ιδιαιτέρως στους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο. Ισως ο πιο αισιόδοξος όλων, όπως άλλωστε υπογραμμίζει ο ίδιος, είναι ο Ρικ Ρίντερ, επικεφαλής του τομέα επενδύσεων σταθερού εισοδήματος στην BlackRock, που τονίζει πως μόλις αρχίσουν να ανακάμπτουν οι οικονομίες, θα δημιουργηθεί πλούτος από τις αγορές βιομηχανιών, εταιρειών ψυχαγωγίας και στέγασης αλλά και από τις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Σύμφωνα με τον Νταν Ιβάσκιν, επικεφαλής του τομέα επενδύσεων στο μεγαλύτερο fund ομολόγων του κόσμου, το γνωστό Pimco, «όταν κοιτάξει κανείς αντίστοιχες περιόδους στο παρελθόν κατά τις οποίες πανδημίες είχαν πλήξει διάφορες περιοχές του πλανήτη, βλέπει μια τάση για επιστροφή στην κανονικότητα αρκετά ισχυρότερη από όσο νομίζουν κάποιοι». Ο ίδιος εκτιμά ότι δεν θα υπάρξει κάποια «ριζική μεταβολή στη μετά την πανδημία εποχή», αν και όπως επισημαίνει συνήθως περνάει κάποιο χρονικό διάστημα μέχρις ότου ανακάμψει η αγορά εργασίας.
Δεν είναι, άλλωστε, λίγοι εκείνοι που εκτιμούν πως όσο οι άνθρωποι μένουν στο σπίτι αποταμιεύουν θέλοντας και μη, γι’ αυτό και θα έχουν περισσότερα να δαπανήσουν όταν θα ανοίξουν οι οικονομίες. Οπως επισημαίνει ο Πίτερ Φιτζέραλντ, επικεφαλής του τομέα επενδύσεων στην Aviva Investors, έχει αυξηθεί το εισόδημα των νοικοκυρών στη διάρκεια της ύφεσης κι ενώ έχει καταρρεύσει η ζήτηση για υπηρεσίες, οι δαπάνες για προϊόντα έχουν αυξηθεί κατά 10% στη διάρκεια του έτους. Ο ίδιος στοιχηματίζει, άλλωστε, στην περαιτέρω ανάκαμψη των μετοχών εταιρειών του τραπεζικού τομέα, του τομέα της ψυχαγωγίας και του τουρισμού στην Ευρώπη. Προεξοφλεί μάλιστα «πως μόλις αρθούν τα περιοριστικά μέτρα, ο κόσμος θα επιστρέψει σε κάτι πολύ παρόμοιο με αυτό που είχαμε στην προ κορωνοϊού εποχή και όχι σε κάποιο είδος νέας κανονικότητας που αρέσει σε τόσους πολλούς να προβλέπουν». Επικαλείται, άλλωστε, ως απόδειξη το γεγονός ότι μόλις ήρε τα περιοριστικά μέτρα η Βρετανία, αμέσως σχεδόν δύο εκατ. άτομα έκλεισαν πτήσεις για να ταξιδέψουν τον Αύγουστο στην Ισπανία.
Μια άλλη οπτική παρουσιάζει ο Τζιμ Λίβις, υπεύθυνος επενδύσεων σταθερού εισοδήματος στη M&G Investments, που εκτιμά ότι για τις αγορές ο καθοριστικός παράγων είναι το πόσο «τρομακτικός» μπορεί να είναι ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος ως προς την αύξηση της ανεργίας και των πτωχεύσεων που μπορούν να ανακόψουν τη δυναμική της ανάπτυξης. Υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι πολλές από τις θέσεις εργασίας που χάθηκαν φέτος λόγω της πανδημίας ήταν σε τομείς σχετικά χαμηλής εξειδίκευσης, όπως το λιανικό εμπόριο και ο τομέας των ξενοδοχείων και της φιλοξενίας και όχι στις βιομηχανίες της μεταποίησης που απαιτούν υψηλή εξειδίκευση. Και ο πιο απαισιόδοξος είναι ο Πασκάλ Μπλανκ, υπεύθυνος επενδύσεων στην Amundi, που προβλέπει μια «αλλαγή καθεστώτος» στο μακροοικονομικό επίπεδο εξαιτίας του κινδύνου στασιμοπληθωρισμού. Φτάνει στο σημείο να προβλέψει πως «θα ξυπνήσουμε κάπου μέσα στη δεκαετία του 1970», καθώς «θα είναι μεγάλες οι συνέπειες σε ό,τι αφορά τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα».