«Χαμένο έτος» θα πρέπει να θεωρείται το 2020 για την αγορά κατοικίας, η οποία οδεύει προς ένα σημαντικό πισωγύρισμα στην πορεία προς την ανάκαμψη που είχε αρχίσει να διαγράφεται, ιδίως τη διετία 2018-2019. Η πανδημία είχε ως αποτέλεσμα να απουσιάσει ο κινητήριος μοχλός της ανάπτυξης της κτηματαγοράς, ήτοι το αγοραστικό ενδιαφέρον από το εξωτερικό. Αυτό αποτυπώνεται σε όλα τα σχετικά μεγέθη, με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο. Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), κατά το φετινό εννεάμηνο οι εισροές κεφαλαίων από το εξωτερικό για την αγορά ακινήτων υποχώρησαν κατά 42,5% σε ετήσια βάση. Φέτος έχουν επενδυθεί 437 εκατ. ευρώ λιγότερα σε σχέση με το 2019, με το συνολικό ποσό να υπολογίζεται σε 593 εκατ. ευρώ, από 1 δισ. ευρώ κατά το περυσινό εννιάμηνο. Παρ’ όλα αυτά, η αγορά ακινήτων εξακολουθεί να απορροφά ένα σημαντικό μερίδιο των ξένων άμεσων επενδύσεων και συγκεκριμένα 25,3% του συνόλου, έναντι 32,3% το 2019. Επιπλέον, παρά τη δύσκολη συγκυρία, η φετινή επίδοση έχει ήδη ξεπεράσει την αντίστοιχη του 2017, όταν στο σύνολο του έτους η ελληνική αγορά ακινήτων είχε προσελκύσει σχεδόν 415 εκατ. ευρώ από το εξωτερικό. Ο βασικότερος λόγος της μείωσης των φετινών επενδύσεων από το εξωτερικό είναι η κατάρρευση του προγράμματος «χρυσή βίζα», που αφορά τη χορήγηση αδειών παραμονής σε επενδυτές εκτός Ε.Ε. Φέτος, ο αριθμός των αδειών που θα χορηγηθούν δύσκολα θα ξεπεράσει το 20% του συνόλου του 2019. Με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, το 2019 σημειώθηκε νέο ρεκόρ αδειών, καθώς χορηγήθηκαν συνολικά 3.428, με το ύψος των επενδύσεων να εκτιμάται ότι προσέγγισε το 1 δισ. ευρώ. Στον αντίποδα, φέτος, είχαν εκδοθεί μόλις 368 άδειες μέχρι και τις αρχές Σεπτεμβρίου, αριθμός που δύσκολα θα αυξηθεί περαιτέρω, με δεδομένο ότι από τον Νοέμβριο και μετά η χώρα επανήλθε σε συνθήκες περιορισμού της κυκλοφορίας και ταυτόχρονα διατηρήθηκαν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί, ιδίως για πολίτες εκτός Ε.Ε.
Σε στάση αναμονής
Εκτός όμως από την απώλεια των επενδύσεων από το πρόγραμμα «χρυσή βίζα», φέτος απουσιάζουν και οι αγορές που έγιναν κατά κόρον τα προηγούμενα χρόνια, με στόχο την εκμετάλλευση διαμερισμάτων μέσω των ψηφιακών πλατφορμών βραχυχρόνιων μισθώσεων. Ελλείψει ξένων επισκεπτών και με αβέβαιη την επιστροφή τους, τουλάχιστον μέχρι στην άνοιξη του 2021, πολλοί ξένοι ενδιαφερόμενοι επενδυτές τηρούν στάση αναμονής, ώστε να δουν και σε ποιο σημείο θα ισορροπήσει η συγκεκριμένη αγορά, καθώς έχουν αποχωρήσει και χιλιάδες διαμερίσματα από τις πλατφόρμες τον τελευταίο χρόνο.
Τα παραπάνω δεδομένα μεταφράζονται σε πτώση των αγοραπωλησιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Μητρώου Αξιών Μεταβιβάσεων Ακινήτων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων, μόνο στον Δήμο Αθηναίων παρατηρείται φέτος μείωση των συναλλαγών διαμερισμάτων κατά 53%. Συγκεκριμένα, φέτος έχουν μεταβιβαστεί μόλις 2.289 κατοικίες, έναντι 4.852 το 2019. Ανάλογη εικόνα εμφανίζεται και σε άλλες περιοχές του λεκανοπεδίου, όπως στα νότια προάστια – στη Γλυφάδα και στην Καλλιθέα, όπου η φετινή κάμψη των αγοραπωλησιών κατοικιών αγγίζει το 46%. Μείωση των συναλλαγών κατά σχεδόν 60% καταγράφεται στη Νέα Σμύρνη, ενώ σε Μαρούσι και Χαλάνδρι καταγράφεται κάμψη της τάξεως του 35,3% και 37,5% αντίστοιχα.
Με βάση τα σχετικά στοιχεία, διακρίνεται μια μεγαλύτερη πτώση στις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας και δευτερευόντως στα νότια προάστια. Πρόκειται για μια φυσιολογική εξέλιξη, καθώς στις εν λόγω περιοχές εστίασαν οι ξένοι επενδυτές, είτε για να αποκτήσουν ακίνητα στο πλαίσιο της λήψης άδειας παραμονής, είτε για να εκμεταλλευθούν διαμερίσματα μέσω των ψηφιακών πλατφορμών βραχυχρόνιων μισθώσεων. Στον αντίποδα, η κάμψη των συναλλαγών είναι ηπιότερη στα βόρεια προάστια, όπου η αγορά τροφοδοτείται κατά κανόνα από την εγχώρια ζήτηση.