Για νέα ύφεση στην παγκόσμια οικονομία και απώλεια του κατά κεφαλήν εισοδήματος προειδοποιεί η Παγκόσμια Τράπεζα και ο λόγος δεν είναι άλλος από το υπερβολικό χρέος που αναγκάστηκαν να αναλάβουν οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο προκειμένου να στηρίξουν τις οικονομίες τους εν τω μέσω της πανδημίας και του οικονομικού αντικτύπου της.
Οπως επισημαίνει στην τελευταία έκθεσή της για την παγκόσμια οικονομία, οι άνευ προηγουμένου κυβερνητικές δαπάνες βοήθησαν να αποσοβηθεί μια σοβαρή οικονομική ύφεση σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Υπογραμμίζει, όμως, πως η στήριξη αυτή έρχεται με ένα βαρύτατο τίμημα. Προειδοποιεί έτσι πως το χρέος που «φορτώνονται» οι κυβερνήσεις, όπως η αμερικανική, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τα μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης θα μπορούσε να «παγώσει» την οικονομική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια.
Η προειδοποίησή της αντανακλά τις ανησυχίες που εκφράζουν αρκετοί εμπειρογνώμονες ότι ενδέχεται να εκτιναχθεί ο πληθωρισμός, με αποτέλεσμα να πυροδοτήσει μια νέα ύφεση, μολονότι για το άμεσο μέλλον η Παγκόσμια Τράπεζα προεξοφλεί σημαντική ανάκαμψη.
Το παγκόσμιο ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 4% το 2021, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αυτός ο ρυθμός ανάπτυξης, τονίζει, σηματοδοτεί σχεδόν την πλήρη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας μετά την ύφεση 4,3% που καταγράφηκε το 2020, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού εξώθησε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια και σχεδόν «πάγωσε» την οικονομική δραστηριότητα.
Επιβράδυνση
Η Παγκόσμια Τράπεζα, ωστόσο, αναμένει επιβράδυνση της ανάπτυξης στο 3,8% το 2022, και προειδοποιεί πως ο ρυθμός αυτός θα μπορούσε μάλιστα να επιδεινωθεί περαιτέρω αν οι κυβερνήσεις δεν επανεπενδύσουν περιουσιακά στοιχεία προκειμένου να απεξαρτηθούν σε έναν βαθμό από το αυξανόμενο χρέος τους.
Η αποτροπή της οικονομικής ύφεσης κόστισε ακριβά, σημειώνει η Παγκόσμια Τράπεζα, επισημαίνοντας ότι το παγκόσμιο χρέος αναρριχήθηκε πέρυσι σε ιστορικά υψηλό επίπεδο, φτάνοντας στο 99% του προβλεπόμενου ΑΕΠ για το 2020. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την αμερικανική οικονομία, το χρέος της εκτινάχθηκε στο 130% του ΑΕΠ.
Οπως τονίζει, η εκτίναξη αυτή του χρέους των ΗΠΑ οφείλεται κατά κύριο λόγο στις αυξημένες ομοσπονδιακές δαπάνες για την ανακούφιση των επιπτώσεων της πανδημίας.
Ανάμεσά τους και οι άμεσες πληρωμές προς τους Αμερικανούς, τα επιδόματα ανεργίας και οι περιφερειακές ενισχύσεις. Σημειωτέον ότι οι δαπάνες αυτές αναμένεται να αυξηθούν στις ΗΠΑ με την ανάληψη της εξουσίας από τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Ο νέος πρόεδρος έχει υποσχεθεί πως θα σταλούν άμεσα επιταγές 2.000 δολαρίων σε κάθε ενήλικο Αμερικανό.
Προσθέτει δε ότι οι ανεπτυγμένες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, πρωτοστάτησαν στις αυξήσεις δαπανών το προηγούμενο έτος, καθώς είχαν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν. Στον αντίποδα βρέθηκαν οι αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως το Τσαντ, η Ζάμπια και ο Ισημερινός. Ηταν μεταξύ αυτών που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία και κατά συνέπεια είχαν περισσότερη ανάγκη από βοήθεια. Οι χώρες αυτές δεν είχαν, όμως, τη δυνατότητα να αυξήσουν τις δημόσιες δαπάνες όσο απαιτούσε η στήριξη των οικονομιών τους.
Τώρα βρίσκονται ήδη στα πρόθυρα αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους τους, σημειώνει ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ντέιβιντ Μαλπά, και προειδοποιεί πως αν πτωχεύσουν, οι καταστάσεις που θα αντιμετωπίσουν ενδέχεται με τη σειρά τους να πυροδοτήσουν ανθρωπιστικές κρίσεις όπως αυτή που αντιμετωπίζει η Βενεζουέλα, όπου οι ελλείψεις σε τρόφιμα και ενέργεια μαστίζουν την υπερχρεωμένη χώρα εδώ και χρόνια.
Εκκληση
Σημειωτέον ότι η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, έχει επανειλημμένως απευθύνει έκκληση στους διεθνείς πιστωτές να αποφασίσουν όχι μόνον προσωρινό «πάγωμα» στην αποπληρωμή του χρέους αυτών των φτωχών χωρών αλλά και στην ελάφρυνσή του ώστε να αποφευχθούν οι πτωχεύσεις.
Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά επίσης ότι περίπου το 30% των αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων χωρών του κόσμου έχει απολέσει την αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος τουλάχιστον 10 ετών εξαιτίας της πανδημίας, με αποτέλεσμα να μιλάμε για μια «χαμένη δεκαετία ανάπτυξης». Προειδοποιεί δε ότι και άλλες χώρες που έχουν τεράστια χρέη θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τον ίδιο κίνδυνο, όταν κάποια στιγμή αναπόφευκτα τα επιτόκια θα αυξηθούν. Σε ανάλογες προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που εγκυμονούν τα δυσθεώρητα επίπεδα χρέους έχει προβεί και το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο, ενώ η ΕΚΤ έχει εκφράσει περισσότερο ανησυχία για τη νέα λαίλαπα των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ευρωζώνη.