Ο αντίκτυπος της πανδημίας στις θέσεις εργασίας, τα περιοριστικά μέτρα που θα εξακολουθούν να υφίστανται και το βάθος των οικονομικών προβλημάτων στον εκάστοτε κλάδο είναι τα τρία κριτήρια που θα εξετάσουν τα υπουργεία Οικονομικών των ευρωπαϊκών χωρών στην επόμενη φάση, όταν θα χρειαστεί να αποφασίσουν ποιες επιχειρήσεις θα στηρίξουν περαιτέρω για να αποτρέψουν ένα κύμα πτωχεύσεων. Στα τρία αυτά θεμελιώδη κριτήρια αναφέρθηκε χθες σε συνέντευξή του στο Bloomberg, ο πρόεδρος του Eurogroup και υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας, Πασκάλ Ντόναχιου, καθώς το θέμα προβληματίζει έντονα κυβερνήσεις, δεδομένης και της μεγάλης έκθεσης των ευρωπαϊκών τραπεζών σε τομείς που έχουν δεχθεί καίριο πλήγμα από την πανδημία. Η αποτίμηση των κινδύνων ανά τομέα της οικονομίας θα απασχολήσει, άλλωστε, τους ιθύνοντες στο πλαίσιο της συνόδου υπουργών Οικονομικών.
«Πρόκειται για έναν μεγάλο κίνδυνο» τόνισε ο κ. Ντόναχιου, απηχώντας πρόσφατη δήλωση του επιτρόπου Οικονομικών της Ε.Ε., Πάολο Τζεντιλόνι, ότι «πρέπει να λάβουμε τις σωστές αποφάσεις ώστε να αντιμετωπίσουμε αποφασιστικά τον κίνδυνο πτωχεύσεων επιχειρήσεων τους επόμενους μήνες και τα επόμενα χρόνια και να έχουμε σε πρώτη προτεραιότητα στον νου μας τις κοινωνικές επιπτώσεις των αποφάσεών μας». Από την αρχή της πανδημίας οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έχουν πάρει μεγάλα δάνεια χάρη στις εγγυήσεις που τους προσέφεραν τα κράτη και τα προγράμματα των κεντρικών τραπεζών προκειμένου να αντεπεξέλθουν στα περιοριστικά μέτρα και την αναστολή της λειτουργίας τους που περιόρισε δραματικά τα έσοδά τους. Η ανάκληση των μέτρων στήριξης ενδέχεται να επιβαρύνει περαιτέρω την οικονομική τους κατάσταση, προκαλώντας κύμα πτωχεύσεων με τις συνεπακόλουθες απώλειες θέσεων εργασίας και την επιβάρυνση του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, σχεδόν το 25% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων θα είχε δυσκολευτεί να καλύψει τις υποχρεώσεις στη διάρκεια του περασμένου έτους χωρίς τη στήριξη που παρείχαν οι κυβερνήσεις. Η βοήθεια που χορηγήθηκε κυρίως με τη μορφή εγγυήσεων του κράτους ανέρχεται συνολικά στο 19% του ΑΕΠ της Ε.Ε. Το επόμενο βήμα θα είναι η στοχευμένη στήριξη και δεδομένων των κινδύνων που απειλούν την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας, οι κυβερνήσεις προβληματίζονται για το πώς θα αποφασίσουν ποιες επιχειρήσεις θα πρέπει να προστατεύσουν όταν θα αρχίσουν να ανακαλούν σταδιακά τα μέτρα στήριξης που υιοθέτησαν κατά την πανδημία.
Η κυβέρνηση της Ισπανίας ενέκρινε προσφάτως πακέτο ύψους 11 δισ. ευρώ για να διευκολύνει τις ισπανικές επιχειρήσεις να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Από αυτά, τα 7 δισ. ευρώ θα διατεθούν ως άμεση βοήθεια στις επιχειρήσεις και τα 4 δισ. ευρώ για την κάλυψη ενδεχόμενων αναδιαρθρώσεων χρέους.
Παραδόξως, ο αριθμός των πτωχεύσεων στην Ε.Ε. μειώθηκε στη διάρκεια του περασμένου έτους σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019, κυρίως χάρη στο «πάγωμα» των πληρωμών των δανείων και στην προσωρινή χαλάρωση των κανόνων περί πτωχεύσεων. Το τρίτο τρίμηνο του περασμένου έτους δόθηκε παράταση σε δάνεια συνολικού ύψους 587 δισ. ευρώ, το 60% των οποίων ήταν δάνεια επιχειρήσεων. Σύμφωνα με την Κομισιόν, το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων που αφορά δάνεια επιχειρήσεων ανήλθε στο 5,23% του συνόλου το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Αναμένεται, όμως, να αυξηθεί το ποσοστό αυτό από τη στιγμή κατά την οποία θα ανακληθούν τα έκτακτα μέτρα στήριξης.
Από το πρώτο κύμα της πανδημίας η Ε.Ε. ανέστειλε την απαγόρευση κατά των κρατικών ενισχύσεων για να δώσει στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τη δυνατότητα να στηρίξουν τις επιχειρήσεις τους. Οσο παρατείνει αυτήν την αναστολή, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα στηρίξουν τις επιχειρήσεις αναλόγως με τις δυνατότητές τους. Οσες χώρες έχουν μεγαλύτερα περιθώρια, όπως η Γερμανία, ενδέχεται να αποφασίσουν να χορηγήσουν μεγαλύτερη βοήθεια στις επιχειρήσεις. Η Γαλλία έχει ήδη δώσει στη δημοσιότητα πρόγραμμα κρατικών εγγυήσεων για τη στήριξη των γαλλικών επιχειρήσεων «με κάθε κόστος». Πρωτίστως, πάντως, οι υπουργοί Οικονομικών θα εξετάσουν τον αντίκτυπο της πανδημίας στις θέσεις εργασίας ειδικότερα σε κάθε κλάδο της οικονομίας. Ορισμένοι από τους βαρύτατα πληγέντες κλάδους, όπως για παράδειγμα ο τουρισμός, απασχολούν τον μεγαλύτερο αριθμό υπαλλήλων σε πολλές οικονομίες και ειδικότερα του ευρωπαϊκού Νότου. Ως εκ τούτου, αν οι κυβερνήσεις στηρίξουν τις επιχειρήσεις αυτών των κλάδων, θα είναι πιο αποτελεσματική η προσπάθειά τους να διασφαλίσουν περισσότερες θέσεις εργασίας.
Θα λάβουν, επίσης, υπ’ όψιν τους ποια μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας εξακολουθούν να εφαρμόζονται. Ορισμένα τμήματα της οικονομίας έχουν επανέλθει σε πλήρη λειτουργία ή ετοιμάζονται να επανέλθουν όταν σημειωθεί αρκετή πρόοδος στην εμβολιαστική διαδικασία, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για όσα προϋποθέτουν δραστηριότητες που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό ανθρώπων στον ίδιο χώρο. Το τρίτο κριτήριο στο οποίο θα δώσουν μεγάλη προσοχή οι Ευρωπαίοι πολιτικοί είναι η έκταση των οικονομικών προβλημάτων σε κάθε τομέα.