Ευκαιρία για οφειλέτες που έχουν δάνεια σε πολλαπλούς πιστωτές, δηλαδή τράπεζες, funds αλλά και Δημόσιο, χαρακτηρίζουν οι τράπεζες τον εξωδικαστικό μηχανισμό, που αποτελεί την ύστατη ευκαιρία ρύθμισης των οφειλών από ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο πριν καταφύγει στην πτώχευση. Η συνολική ρύθμιση των οφειλών προς όλους τους πιστωτές και το Δημόσιο ανοίγει, σύμφωνα με τις τράπεζες, τον δρόμο για την ένταξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών ακόμη και με πρωτοβουλία των πιστωτών, όταν διαπιστώνουν ότι οι μονομερείς ρυθμίσεις δεν οδηγούν σε βιώσιμες λύσεις αναδιάρθρωσης.
Υπέρ της διαδικασίας της εξωδικαστικής ρύθμισης τάσσονται και οι εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων, που αναλαμβάνουν κυρίαρχο ρόλο, καθώς αποτελούν τους αποκλειστικούς διαχειριστές τόσο των δανείων που έχουν πωληθεί σε funds όσο και των δανείων που ανήκουν ακόμη σε τράπεζες. Εκπρόσωποι από τις δύο πλευρές αναγνωρίζουν ως βασικά πλεονεκτήματα του νέου μηχανισμού την αυτοματοποιημένη διαδικασία βάσει της οποίας προκύπτει η λύση για τη ρύθμιση των οφειλών, ενώ, όπως σημειώνουν, οι ταχείες προθεσμίες που προβλέπει ο νόμος αποτρέπουν χρονοβόρες και ατέρμονες διαπραγματεύσεις, όπως συνέβη στο παρελθόν με τον εξωδικαστικό μηχανισμό των επιχειρήσεων, και επιπλέον αποτρέπουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές από την κατάχρηση της προστασίας του νόμου.
Οπως επισημαίνουν στην «Κ» αρμόδια στελέχη, «οι συνθήκες έχουν πλέον ωριμάσει και οι τράπεζες έχουν καταλάβει ότι είναι προς το συμφέρον τους να κάνουν όσο περισσότερες ρυθμίσεις και να “κουρέψουν” οφειλές αντί να υποχρεώνονται να πωλούν στο ένα τρίτο της τιμής τα κόκκινα δάνεια που έχουν ακόμη στους ισολογισμούς τους».
Στη διαδικασία θα μπορούν να ενταχθούν και οφειλές που δεν είναι ακόμη σε καθυστέρηση, εφόσον οι οφειλέτες δυσκολεύονται αποδεδειγμένα να τις εξοφλήσουν και υπό την προϋπόθεση ότι έχουν υποστεί μείωση των εισοδημάτων τους κατά 20% τουλάχιστον. Προϋπόθεση είναι επίσης οι οφειλές αυτές να υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ και να μην οφείλονται σε έναν και μόνο φορέα κατά 90%.
Ο μέγιστος αριθμός δόσεων ρύθμισης αποπληρωμής οφειλής προς το Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης είναι 240. Σε περίπτωση που η προσφερόμενη λύση από τους χρηματοδοτικούς φορείς προκύπτει όχι από την πλατφόρμα της ΕΓΔΙΧ αλλά από την αυτοματοποιημένη διαδικασία των πιστωτών, προβλέπεται μέγιστο όριο 420 δόσεων για τα εξασφαλισμένα δάνεια φυσικών προσώπων και 240 δόσεων για μη εξασφαλισμένα δάνεια.
Οσον αφορά τα νομικά πρόσωπα, προβλέπεται ανώτατο όριο 240 δόσεων για εξασφαλισμένα δάνεια και 180 δόσεων για τα μη εξασφαλισμένα δάνεια. Για τα φυσικά πρόσωπα προβλέπεται μέγιστο όριο ηλικίας τα 85 έτη, βάσει του οποίου μειώνεται ο αριθμός των δόσεων, εκτός αν συμβληθεί εγγυητής μικρότερης ηλικίας. Το ελάχιστο ποσό μηνιαίας δόσης για τη ρύθμιση οφειλών με το Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης ανέρχεται σε 50 ευρώ. Σε περίπτωση που η προσφερόμενη λύση από τους χρηματοδοτικούς φορείς προκύπτει από την αντιπρόταση των πιστωτών, προβλέπεται ελάχιστο ποσό μηνιαίας δόσης προς χρηματοδοτικούς φορείς που ανέρχεται σε 50 ευρώ ανά δάνειο με εξασφάλιση και σε 50 ευρώ ανά πιστωτή για δάνεια χωρίς εξασφάλιση.
Η «Κ» σταχυολογεί τα βασικά ερωτήματα και τις απαντήσεις για τη νέα διαδικασία.
Aρση τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου
– Ποιος λαμβάνει την πρωτοβουλία προκειμένου ένας οφειλέτης να ενταχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών;
– Η διαδικασία μπορεί να ξεκινήσει με πρωτοβουλία είτε του οφειλέτη είτε των χρηματοδοτικών φορέων. Οι χρηματοδοτικοί φορείς δεν υποχρεούνται να υποβάλουν πρόταση ρύθμισης οφειλών, ούτε δεσμεύονται ως προς το περιεχόμενο της πρότασής τους.
– Με ποιο τρόπο μπορούν να κινήσουν τη διαδικασία οι πιστωτές (Δημόσιο, τράπεζες κ.λπ.) και τι γίνεται εάν ο οφειλέτης δεν ανταποκριθεί στην πρόσκληση των πιστωτών του;
– Το Δημόσιο, οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή οι χρηματοδοτικοί φορείς μπορούν ως πιστωτές να κινήσουν τη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών κοινοποιώντας στον οφειλέτη, με ηλεκτρονική επιστολή ή με δικαστικό επιμελητή ή με συστημένη επιστολή ή με ισοδύναμου τύπου ταχυδρομική επιστολή ή αυτοπρόσωπη παράδοση, πρόσκληση για την εξωδικαστική αναδιάρθρωση των οφειλών του θέτοντας προθεσμία για την υποβολή αίτησης στην πλατφόρμα της ΕΓΔΙΧ έως 45 ημερολογιακές ημέρες.
– Τι προβλέπεται για την τήρηση και επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του οφειλέτη κατά τη συγκεκριμένη διαδικασία;
– Τα δεδομένα του οφειλέτη τηρούνται στη βάση δεδομένων της ΕΓΔΙΧ για 3 χρόνια από τη λήξη της εκτέλεσης της σύμβασης αναδιάρθρωσης. Αν η αίτηση του οφειλέτη δεν καταλήξει σε σύμβαση αναδιάρθρωσης, τα δεδομένα του διαγράφονται από το ηλεκτρονικό αρχείο της ΕΓΔΙΧ 3 χρόνια μετά την υποβολή τους.
– Η υποβολή της αίτησης συνεπάγεται άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου;
– Με την αίτηση παρέχεται από τον οφειλέτη άδεια για την άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων και του φορολογικού απορρήτου. Επίσης, με την αίτηση υπαγωγής παρέχεται από τον οφειλέτη άδεια για κοινοποίηση σε όλους τους συμμετέχοντες πιστωτές του περιεχομένου και των συνοδευτικών και υποστηρικτικών στοιχείων και εγγράφων της αίτησης. Σε περίπτωση αίτησης φυσικού προσώπου παρέχεται, επιπλέον της άδειας, η άδεια ανάκτησης, η οποία περιλαμβάνει και τα στοιχεία και έγγραφα που αφορούν τον ή τη σύζυγο ή τον συμβίο ή τη συμβία του οφειλέτη και τα εξαρτώμενα μέλη.
– Τι ακολουθεί την υποβολή της αίτησης;
– Μετά την υποβολή της αίτησης, οι συμμετέχοντες πιστωτές που είναι χρηματοδοτικοί φορείς μπορούν να καταθέσουν πρόταση ρύθμισης προς τον οφειλέτη. Αν πρόταση εξασφαλίσει τη συναίνεση του οφειλέτη, της πλειοψηφίας των συμμετεχόντων πιστωτών που είναι χρηματοδοτικοί φορείς και τουλάχιστον του ποσοστού συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο, υπογράφεται μεταξύ των συναινούντων πιστωτών και του οφειλέτη η σύμβαση αναδιάρθρωσης.
– Υπάρχει γραφειοκρατία; Θα πρέπει ο ενδιαφερόμενος να προσκομίζει έγγραφα;
– Ο εξωδικαστικός μηχανισμός περιέχει κατά βάση ηλεκτρονικές διαδικασίες που δεν απαιτούν την υποβολή εγγράφων, αφού η πλατφόρμα αντλεί αυτόματα όλα τα στοιχεία που υφίστανται ήδη διαθέσιμα σε ηλεκτρονική μορφή, όπως:
• Εγγραφα και πληροφορίες που τηρούνται από τη φορολογική διοίκηση.
• Εγγραφα και πληροφορίες που τηρούνται από τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης.
• Εγγραφα και πληροφορίες που τηρούνται από τους ιδιώτες πιστωτές (τράπεζες – διαχειριστές δανείων).
– Είναι υποχρεωτική η ρύθμιση των οφειλών για τις τράπεζες και τα funds μέσω της διαδικασίας του εξωδικαστικού μηχανισμού; Ποιοι είναι οι κανόνες που πρέπει να τηρούν και πώς διασφαλίζεται ότι δεν κάνουν καταχρήσεις;
– Οχι, στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών δεν υπάρχει υποχρέωση των πιστωτικών ιδρυμάτων ή των διαχειριστών δανείων (που εκπροσωπούν τα funds) να προβούν σε ρύθμιση των χρεών των οφειλετών.
Ωστόσο, εάν κάποιος οφειλέτης έχει χρέη προς πολλαπλούς πιστωτές και συμφωνήσει σε μια ρύθμιση με την πλειοψηφία των τραπεζών – διαχειριστών δανείων, τότε η ρύθμιση αυτή επιβάλλεται υποχρεωτικά και στους υπολοίπους.
Επιπλέον, ο νόμος θέτει σε τράπεζες και διαχειριστές δανείων συγκεκριμένους κανόνες ρύθμισης οφειλών, όπως:
• Η ικανότητα αποπληρωμής, δηλαδή ότι ο οφειλέτης πρέπει να πληρώνει βάσει των εισοδημάτων του καθώς και αυτών των εγγυητών του.
• Η αρχή της μη χειροτέρευσης θέσης πιστωτή, δηλαδή ότι κανένας πιστωτής δεν δύναται να λάβει λιγότερα χρήματα από όσα θα λάμβανε σε περίπτωση ρευστοποίησης της περιουσίας του οφειλέτη και των εγγυητών του.
• Η σύμμετρη ικανοποίηση πιστωτών, δηλαδή ότι τα χρήματα του οφειλέτη πρέπει να μοιραστούν αναλογικά, έτσι ώστε να καλύψουν όλους τους πιστωτές (δημόσιου και χρηματοπιστωτικού τομέα).
Η τήρηση των παραπάνω κανόνων διασφαλίζεται μέσω ενός ηλεκτρονικού αλγορίθμου, βάσει του οποίου παράγεται μια πρόταση ρύθμισης, την οποία οι χρηματοπιστωτικοί φορείς και ο οφειλέτης μπορούν να αποδεχθούν, προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία αναδιάρθρωσης, εντός 2 μηνών.
– Ποια θεωρείται «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών»;
– Ως «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» νοείται το 60% επί του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων που συμμετέχουν ως πιστωτές.
– Ποιο θεωρείται «ποσοστό συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο»;
– Ως «ποσοστό συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο» νοείται το 40% επί του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων που εξασφαλίζονται με υποθήκη, προσημείωση υποθήκης, ενέχυρο ή άλλο ειδικό προνόμιο.
Διαγραφή χρεών
– Τι προβλέπεται σχετικά με τη διαγραφή οφειλών;
– Αν στη σύμβαση αναδιάρθρωσης προβλέπεται διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο ή τους ΦΚΑ, αυτή γίνεται κατά σειρά παλαιότητας, από την παλαιότερη οφειλή προς τη νεότερη. Η διαγραφή των οφειλών τελεί υπό την αναβλητική αίρεση της ολοσχερούς αποπληρωμής των ρυθμιζόμενων οφειλών προς το Δημόσιο ή τον αντίστοιχο ΦΚΑ. Η διαγραφή βασικής οφειλής παρακρατούμενων φόρων, επιρριπτόμενων φόρων προς το Δημόσιο και ασφαλιστικών εισφορών απαγορεύεται.
– Υπάρχει όριο στο «κούρεμα» οφειλών;
– Ο οφειλέτης θα πρέπει να πληρώσει κατ’ ελάχιστον την αξία ρευστοποίησης όλης της περιουσίας του (ανεξαρτήτως αν το ποσό αυτό καλύπτεται από τα δηλωμένα εισοδήματά του). Για τα ακίνητα περιουσιακά στοιχεία, η αξία ρευστοποίησης προσδιορίζεται ως το μέγιστο ανάμεσα στη φορολογητέα αξία και στην εμπορική αξία μειωμένη κατά 3% λόγω των εξόδων της διαδικασίας ρευστοποίησης. Για τα κινητά περιουσιακά στοιχεία, η αξία ρευστοποίησης ταυτίζεται με την εμπορική αξία.
– Η διαγραφή βασικής οφειλής προς φορείς κοινωνικής ασφάλισης επηρεάζει τα ασφαλιστικά δικαιώματα τρίτων;
– Οχι, η διαγραφή βασικής οφειλής προς φορείς κοινωνικής ασφάλισης δεν επηρεάζει τα ασφαλιστικά δικαιώματα τρίτων.
«Κόκκινη κάρτα» στον οφειλέτη εάν καθυστερήσει η πληρωμή 3 δόσεων
– Υπάρχει προθεσμία για την υπογραφή της σύμβασης αναδιάρθρωσης;
– Αν δεν υπογραφεί η σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών εντός 2 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, η διαδικασία θεωρείται περατωθείσα ως άκαρπη. Σε κάθε περίπτωση, εντός της πιο πάνω προθεσμίας οι συμμετέχοντες πιστωτές που είναι χρηματοδοτικοί φορείς έχουν τη δυνατότητα να απορρίψουν την αίτηση του οφειλέτη και να μην καταθέσουν πρόταση ρύθμισης.
– Ποια είναι τα αποτελέσματα υποβολής της αίτησης στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών ως προς τα αναγκαστικά μέτρα εις βάρος του οφειλέτη;
– Από την υποβολή της αίτησης και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας αναστέλλονται τα αναγκαστικά μέτρα και η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης επί απαιτήσεων, κινητών και ακινήτων κατά του οφειλέτη. Η αναστολή δεν καταλαμβάνει τη διενέργεια πλειστηριασμού ο οποίος έχει προγραμματιστεί εντός 3 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη, καθώς και οποιαδήποτε διαδικαστική ενέργεια προπαρασκευαστική της διενέργειας πλειστηριασμού από ενέγγυο πιστωτή (περιλαμβανομένης και της κατάσχεσης).
– Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται για να γίνει αποδεκτή η σύμβαση από το Δημόσιο ή τον φορέα κοινωνικής ασφάλισης (ΦΚΑ);
– Η σύμβαση γίνεται αποδεκτή από το Δημόσιο ή τον ΦΚΑ εφόσον ικανοποιούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
1. Οι απαιτήσεις του Δημοσίου και των ΦΚΑ δεν υπερβαίνουν το ποσό του 1,5 εκατ. ευρώ.
2. Το Δημόσιο και οι ΦΚΑ εκπροσωπούν συνολικά ποσό απαιτήσεων μικρότερο από το σύνολο των απαιτήσεων των συμμετεχόντων χρηματοδοτικών φορέων κατά του οφειλέτη.
3. Το περιεχόμενο της σύμβασης αναδιάρθρωσης προέκυψε από το προβλεπόμενο υπολογιστικό εργαλείο. Στην περίπτωση αυτή, και με την επιφύλαξη της τέλεσης των αδικημάτων της δωροληψίας και της δωροδοκίας υπαλλήλου, οι υπάλληλοι του δημοσίου τομέα απαλλάσσονται από οποιαδήποτε αστική, ποινική ή πειθαρχική ευθύνη για την υπογραφή ή αποδοχή της παραχθείσας από το υπολογιστικό εργαλείο συμφωνίας.
– Επιτρέπεται η συμμετοχή του Δημοσίου και των ΦΚΑ για ποσά άνω του 1,5 εκατ. ευρώ και κάτω από ποιες προϋποθέσεις;
– Η συναίνεση του Δημοσίου ή ΦΚΑ σε πολυμερείς συμβάσεις αναδιάρθρωσης, για ποσά οφειλών προς αυτούς άνω του 1,5 εκατ. ευρώ και για τις περιπτώσεις που εκπροσωπούν συνολικά ποσό απαιτήσεων μεγαλύτερο από το σύνολο των απαιτήσεων των συμμετεχόντων χρηματοδοτικών φορέων κατά του οφειλέτη, είναι σύννομη εφόσον:
1. Η προτεινόμενη σύμβαση έχει εξασφαλίσει τις συναινέσεις του οφειλέτη, της πλειοψηφίας (ως προς την αξία των σχετικών απαιτήσεων) των συμμετεχόντων πιστωτών που είναι χρηματοδοτικοί φορείς και τουλάχιστον του ποσοστού συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο.
2. Λαμβάνεται σύμφωνη αιτιολογημένη γνώμη διαχειριστή αφερεγγυότητας, τον οποίο επιλέγουν οι χρηματοδοτικοί φορείς που καλύπτουν την αμοιβή του.
3. Η σύμβαση δεν επιφυλάσσει στο Δημόσιο ή στους ΦΚΑ χειρότερη μεταχείριση από ό,τι θα ίσχυε σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη.
4. Η εφαρμογή της σύμβασης αναδιάρθρωσης επιτρέπει τη βιώσιμη λειτουργία της αν είναι επιχείρηση ή καθιστά τον οφειλέτη αξιόχρεο.
– Ποια αποτελέσματα επέρχονται με την ολοκλήρωση της ρύθμισης και την εκπλήρωση των όρων της σύμβασης;
– Με την καταβολή του συνόλου των οφειλόμενων δόσεων σε κάθε πιστωτή ο οποίος έχει συμβληθεί στη σύμβαση αναδιάρθρωσης ολοκληρώνεται επιτυχώς η ρύθμιση και αποσβένεται το τμήμα της απαίτησης που υπερβαίνει το ποσό της ρύθμισης. Αυτό γίνεται με την επιφύλαξη τυχόν δικαιωμάτων του κάθε πιστωτή έναντι συνοφειλετών ή εγγυητών του οφειλέτη ή δικαιωμάτων των πιστωτών με δικαιώματα επιφύλαξης κυριότητας.
– Τι θα συμβεί εάν ο οφειλέτης δεν τηρήσει τη συμφωνία αναδιάρθρωσης;
– Εάν ο οφειλέτης καθυστερήσει την καταβολή 3 ή παραπάνω δόσεων προς οποιονδήποτε από τους πιστωτές του, ο πιστωτής δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση αναδιάρθρωσης. Την ίδια δυνατότητα έχει κάθε πιστωτής εάν ο οφειλέτης καθυστερήσει να του καταβάλει πάνω από το 3% του συνολικού ποσού που οφείλει στον συγκεκριμένο οφειλέτη. Η καταγγελία από κάποιον πιστωτή σημαίνει ότι ο οφειλέτης χάνει τη ρύθμιση της οφειλής του μόνο προς τον συγκεκριμένο πιστωτή, στον οποίο θα οφείλει τα ποσά που όφειλε πριν από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης, αφού από αυτά αφαιρεθούν τα ποσά που είχε καταβάλει μέχρι την καταγγελία. Ο πιστωτής που κατήγγειλε μπορεί να κινηθεί άμεσα κατά του οφειλέτη για να εισπράξει τα οφειλόμενα ποσά.