Ενα σοβαρό κράτος είναι απολύτως αναγκαίο να έχει διαρκώς ασφαλή ταμειακά διαθέσιμα, για λόγους οικονομικούς, εθνικούς και κοινωνικούς.
Επιστημονικό και πολιτικό ενδιαφέρον έχει ο προσδιορισμός του βέλτιστου ύψους. Ταμειακά διαθέσιμα υπήρχαν πάντα. Δεν ήταν ανακάλυψη κάποιας κυβέρνησης.
Παλαιότερα, βέβαια, ήταν διάσπαρτα σε διάφορους λογαριασμούς, σε εμπορικές τράπεζες και στην Τράπεζα της Ελλάδος.
Η κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας – ΠΑΣΟΚ, στις αρχές του 2014, διαμόρφωσε το θεσμικό πλαίσιο για τη συγκεντρωτική διαχείριση των ταμειακών διαθεσίμων του κράτους.
Τα τελευταία χρόνια, και ορθώς, διατηρούνται σε έναν λογαριασμό του ελληνικού Δημοσίου, στην Τράπεζα της Ελλάδος. Το ύψος των ταμειακών διαθεσίμων αυξάνεται ή μειώνεται ανάλογα με τις εισροές και τις εκροές. Το ίδιο έγινε και κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης.
Τον Μάρτιο του 2020, όταν αυτή ξέσπασε, το συνολικό «ταμείο» ανερχόταν στα 36,6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων:
• 25,9 δισ. ευρώ ήταν τα ταμειακά διαθέσιμα της κεντρικής διοίκησης.
• 10,7 δισ. ευρώ ήταν τα διαθέσιμα των φορέων της γενικής κυβέρνησης, που τηρούνται σε εμπορικές τράπεζες και στην Τράπεζα της Ελλάδος.
Σήμερα, τα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας φτάνουν τα 36,1 δισ. ευρώ:
• 21,2 δισ. ευρώ, που είναι τα ταμειακά διαθέσιμα της κεντρικής διοίκησης.
Στο ποσό αυτό έχουν προστεθεί και 2,4 δισ. ευρώ που είναι τα πιστωτικά έσοδα από την τελευταία έξοδο στις αγορές, που όμως θα εμφανιστούν στον λογαριασμό του ελληνικού Δημοσίου την ημερομηνία διακανονισμού της έκδοσης, δηλαδή στις 18.6.2021.
• 14,9 δισ. ευρώ, που είναι τα διαθέσιμα των φορέων της γενικής κυβέρνησης, που τηρούνται σε εμπορικές τράπεζες και στην Τράπεζα της Ελλάδος.
Από τα προαναφερθέντα συνάγεται ότι:
1ον. Το υπουργείο Οικονομικών έχει καταφέρει να διαχειριστεί με σύνεση τα ταμειακά διαθέσιμα, διατηρώντας τα, μέχρι σήμερα, σε ασφαλή επίπεδα.
2ον. Τα ταμειακά διαθέσιμα που υπήρχαν όταν ξέσπασε η υγειονομική κρίση έχουν σχεδόν διατηρηθεί. Και τούτο παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση, επί 15 μήνες, έχει μειωμένα έσοδα και αυξημένες δαπάνες, στηρίζοντας την κοινωνία και την οικονομία με ρυθμίσεις και μέτρα που ανέρχονται στα 40,7 δισ. ευρώ για τα έτη 2020-2021.
Ενώ επιπροσθέτως προχώρησε, για 2η φορά επί διακυβέρνησής της, σε πρόωρη αποπληρωμή μέρους του δανείου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ύψους 3,3 δισ. ευρώ, το οποίο είχε συναφθεί με ιδιαίτερα υψηλό κόστος.
Για να καταφέρει όμως η κυβέρνηση να διατηρήσει τα ταμειακά διαθέσιμα σε αυτά τα επίπεδα, ικανοποιώντας παράλληλα τις υποχρεώσεις της χώρας και τις ανάγκες της κοινωνίας, αξιοποίησε με τον ιδανικότερο τρόπο το ευνοϊκό περιβάλλον που έχουν δημιουργήσει τόσο οι ευρωπαϊκές αποφάσεις, στις οποίες ενεργά συμμετέχουμε, όσο και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, χάρη στην εφαρμογή συνετής δημοσιονομικής πολιτικής, στην προώθηση μεταρρυθμίσεων και στην προσέλκυση επενδύσεων.
Κατάφερε να συγκεντρώσει όλους τους απαιτούμενους πόρους που προήλθαν, μεταξύ άλλων, από:
1ον. Τις επιτυχημένες εξόδους στις αγορές.
Συνολικά η Ελλάδα έχει αντλήσει, από τον Ιούλιο του 2019, 27,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 21 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους, με ιστορικά χαμηλά επιτόκια και περιθώρια επιτοκίου (spreads).
Μάλιστα, στην πρόσφατη έκδοση του δεκαετούς ομολόγου το spread ήταν το χαμηλότερο που έχει καταγραφεί τα προηγούμενα έτη, επιστρέφοντας στα επίπεδα του 2008.
2ον. Τις εκδόσεις εντόκων γραμματίων.
Με τις κατάλληλες κινήσεις μέσα από την εγχώρια και τη διεθνή αγορά αντλήσαμε συνολικά 4,1 δισ. ευρώ.
Με την τελευταία δημοπρασία ετήσιων εντόκων γραμματίων του ελληνικού Δημοσίου να πραγματοποιείται με ιστορικά χαμηλή απόδοση, -0,31%.
3ον. Τα ευρωπαϊκά προγράμματα.
Η Ελλάδα έχει ενισχυθεί με 5,2 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα SURE, με σκοπό τη στήριξη της απασχόλησης.
4ον. Τις δόσεις από τα κέρδη των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα, των γνωστών ANFAs και SMPs.
Επί διακυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας, σε λιγότερο από δύο χρόνια, αποδεσμεύτηκαν τρεις δόσεις ενισχύοντας συνολικά τα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας κατά 1,9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι δύο μέσα στην περίοδο της υγειονομικής κρίσης.
Και αναμένεται να προστεθούν επιπλέον 645 εκατ. ευρώ από την εκταμίευση και της 5ης δόσης.
5ον. Τις πράξεις επαναγοράς και επανέκδοσης υφιστάμενων ομολογιακών εκδόσεων του ελληνικού Δημοσίου.
Ηδη, από την αρχή του έτους, αντλήσαμε 2 δισ. ευρώ, με τις ελληνικές συστημικές τράπεζες-μέλη της ομάδας των Βασικών Διαπραγματευτών Αγοράς του ελληνικού Δημοσίου.
Συνολικά έχουν προστεθεί στο ταμείο της χώρας, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, 33,6 δισ. ευρώ και 40,7 δισ. ευρώ από τον Ιούλιο του 2019. Οσα και τα μέτρα στήριξης που λαμβάνουμε για την ενίσχυση των πολιτών κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης.
Συνεπώς, τα προαναφερθέντα αποδεικνύουν ότι η κυβέρνηση κατάφερε να σηκώσει το οικονομικό βάρος της υγειονομικής κρίσης, διατηρώντας ταυτόχρονα τα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας στα προ πανδημίας επίπεδα.
Η συστηματική προσπάθεια που καταβάλλεται στον τομέα της οικονομίας αναγνωρίζεται, πλέον, από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις διεθνείς αγορές. Με τη βοήθεια της επιστήμης φαίνεται ότι ανοίγει καινούργιο κεφάλαιο για την ανθρωπότητα. Η ελληνική κοινωνία και η οικονομία της μπαίνουν στην καινούργια φάση, με προβλήματα και δυσκολίες, αλλά σε λειτουργία.
Προσδοκώ ότι όλοι μας θα λειτουργήσουμε πιο ώριμα και δημιουργικά, ώστε να πάμε την πατρίδα μας μπροστά, με τους δυνατόν καλύτερους ρυθμούς.
* Ο κ. Χρήστος Σταϊκούρας είναι υπουργός Οικονομικών, αναπληρωτής καθηγητής ΟΠΑ.