Τα μεγάλα εμπόδια στην κούρσα για οικονομική κυριαρχία της Κίνας

Τα μεγάλα εμπόδια στην κούρσα για οικονομική κυριαρχία της Κίνας

Οι προοπτικές να εκτοπίσει από την πρώτη θέση τις ΗΠΑ

3' 39" χρόνος ανάγνωσης

Πότε θα εκτοπίσει η Κίνα τις ΗΠΑ και θα αναδειχθεί στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου; Στο Πεκίνο, όπου υπάρχει ακόμη ο απόηχος των εορτασμών για τα 100 χρόνια του ΚΚΚ, η ηγεσία της χώρας καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να παρουσιάσει την αλλαγή σκυτάλης ως επικείμενη και αναπόφευκτη. Στις αρχές της πανδημίας, η Κίνα κατόρθωσε να ανακόψει τη μετάδοση του κορωνοϊού και να διατηρήσει θετικό ρυθμό ανάπτυξης όταν οι ΗΠΑ θρηνούσαν εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους και μια συντριπτική ύφεση. Τότε πολλοί θα συμφωνούσαν με την κινεζική άποψη. Προσφάτως, όμως, μια απροσδόκητα ταχύτατη ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας κατέδειξε πόσο αβέβαιος είναι ακόμη ο χρόνος της αλλαγής, όπως και το αν θα γίνει ποτέ αυτή η αλλαγή.

Αν ο πρόεδρος Σι προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις που θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη και ο Αμερικανός ομόλογός του, Τζο Μπάιντεν, δεν καταφέρει να επιβάλει το σχέδιό του για την ανανέωση των υποδομών της υπερδύναμης και την αύξηση του εργατικού της δυναμικού, οι προβλέψεις του Bloomberg Economics συγκλίνουν στο ότι η Κίνα μπορεί το 2030 να εκτοπίσει τις ΗΠΑ από την πρώτη θέση, που κατέχουν εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα. Κάτι τέτοιο, όμως, κάθε άλλο παρά βέβαιο είναι. Η μεταρρυθμιστική ατζέντα της Κίνας έχει ήδη μείνει πίσω, οι δασμοί και γενικώς τα εμπόδια στο εμπόριο δυσκολεύουν την πρόσβασή της στις διεθνείς αγορές και στις προηγμένες τεχνολογίες, ενώ οι δαπάνες κατά της κρίσης έχουν οδηγήσει το χρέος της σε πρωτοφανή επίπεδα. Από το 2008 έως σήμερα το χρέος της έχει εκτοξευθεί από το 140% στο 290% του ΑΕΠ της.

Το εφιαλτικό σενάριο για τον πρόεδρο Σι θα ήταν να ακολουθήσει η Κίνα τον δρόμο της Ιαπωνίας, που επίσης φαινόταν να διεκδικεί τα πρωτεία από τις ΗΠΑ προτού συντριβεί η οικονομία της πριν από τρεις δεκαετίες. Αν αποτύχουν οι μεταρρυθμίσεις, βρεθεί διεθνώς απομονωμένη και αντιμετωπίσει και μια χρηματοπιστωτική κρίση, θα μπορούσε να καθηλωθεί προτού φτάσει στην κορυφή. Δεν αποκλείεται, άλλωστε, το ενδεχόμενο να διογκώνονται τεχνητά τα επίσημα στοιχεία για το ΑΕΠ της Κίνας. Σχετική μελέτη οικονομολόγων του Κινεζικού Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ και του Πανεπιστημίου του Σικάγου συμπεραίνει πως το διάστημα 2010-2016 η πραγματική ανάπτυξη στην Κίνα ήταν περίπου 1,8% μικρότερη από τα επίσημα στοιχεία. Στην περίπτωση αυτή, η απόσταση ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου μπορεί να είναι μεγαλύτερη από όσο φαίνεται και να γεφυρώνεται με πιο αργούς ρυθμούς.

Μακροπρόθεσμα οι παράγοντες που καθορίζουν την ανάπτυξη μιας οικονομίας είναι τρεις: το μέγεθος του εργατικού της δυναμικού, το κεφάλαιο που διαθέτει από τις μονάδες παραγωγής έως τις υποδομές μεταφορών και τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών και η παραγωγικότητα, δηλαδή το πόσο αποτελεσματικά συνδυάζονται αυτά τα δύο. Στην Κίνα, όλα αυτά περιβάλλονται από αβεβαιότητα. Περισσότεροι εργαζόμενοι φέρνουν περισσότερη ανάπτυξη και όταν μειώνονται μειώνεται και η ανάπτυξη. Η υπογεννητικότητα, απότοκος της μακροχρόνιας πολιτικής του ενός παιδιού, έχει ήδη οδηγήσει σε γήρανση του πληθυσμού. Αν δεν αυξηθεί ο ρυθμός αναπαραγωγής, τότε ο πληθυσμός της θα συρρικνωθεί κατά τουλάχιστον 260 εκατ. τις επόμενες τρεις δεκαετίες, καταγράφοντας πτώση 28%. Επειδή γνωρίζει το πρόβλημα, το Πεκίνο άλλαξε πολιτική, χαλάρωσε τους περιορισμούς στον αριθμό των παιδιών και από φέτος  επιτρέπει τρία παιδιά. Δεν ήταν, όμως, μόνον η νομοθεσία που αποθάρρυνε τις οικογένειες από το να αποκτήσουν περισσότερα παιδιά, αλλά και το υψηλό κόστος της στέγης και της εκπαίδευσης. 

Σε ό,τι αφορά τις δαπάνες για κεφαλαιουχικά αγαθά, δεν θα μειωθούν οι επενδύσεις σε έργα υποδομής, σιδηροδρομικά δίκτυα, ρομπότ ή δίκτυα G5. Μετά τόσα χρόνια ραγδαίας ανάπτυξης, ωστόσο, όλα δείχνουν ότι πλέον αποδίδουν πολύ λιγότερο. Η πλεονασματική παραγωγική δυνατότητα των βιομηχανιών, οι πόλεις-φαντάσματα με τα άδεια κτίρια και οι αυτοκινητόδρομοι ταχείας κυκλοφορίας με τις έξι λωρίδες που διασχίζουν αραιοκατοικημένες αγροτικές περιοχές καταμαρτυρούν το πρόβλημα.

Εφόσον το εργατικό δυναμικό συρρικνώνεται και τα έργα υποδομής πλεονάζουν, δεν μένει παρά η παραγωγικότητα. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους της Δύσης, όμως, για να την αναβαθμίσει πρέπει να καταργήσει το σύστημα που δεσμεύει τους εργαζομένους στον τόπο γέννησής τους, να επιτρέψει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στους κρατικούς κολοσσούς και στις ευέλικτες νέες επιχειρήσεις, και να καταργήσει τα εμπόδια στη συμμετοχή ξένων φορέων στην οικονομία και στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Bloomberg Economics, το 2050 η παραγωγικότητα της Κίνας θα έχει φτάσει το 70% του επιπέδου των ΗΠΑ. Το ερώτημα είναι επομένως εάν θα μπορέσει η Κίνα να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη χωρίς να αυξηθεί το εργατικό της δυναμικό και χωρίς ατελείωτες επενδύσεις αλλά με ευφυέστερους εργαζομένους και πιο προηγμένη τεχνολογία. Δυστυχώς για το Πεκίνο, δεν ελέγχει όλους τους παράγοντες που θα καθορίσουν τη μελλοντική ανάπτυξη.

comment-below Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή
MHT