Με την πρόσφατη εγκύκλιο Ε.2057/2021 παρασχέθηκαν οι απαραίτητες διευκρινίσεις για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 48Α του ΚΦΕ (Ν.4172/2013), οι οποίες προβλέπουν ότι, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, μια ελληνική εταιρεία μπορεί να πωλήσει συμμετοχές (τίτλους) που κατέχει σε άλλο νομικό πρόσωπο χωρίς να φορολογηθεί για την υπεραξία που θα προκύψει.
Οι προϋποθέσεις απαλλαγής είναι οι εξής:
α) Το νομικό πρόσωπο του οποίου οι τίτλοι μεταβιβάζονται περιλαμβάνεται στους τύπους που απαριθμούνται στο Παράρτημα Ι Μέρος Α΄ της Οδηγίας 2011/96/Ε.Ε., είναι φορολογικός κάτοικος κράτους-μέλους της Ε.Ε. και υπόκειται, χωρίς τη δυνατότητα επιλογής ή απαλλαγής σε έναν από τους φόρους που αναφέρονται στο Παράρτημα I Μέρος Β΄ της Οδηγίας 2011/96/ΕΕ.
β) Η συμμετοχή του μεταβιβάζοντος νομικού προσώπου είναι μεγαλύτερη από 10%.
γ) Η συμμετοχή έχει διακρατηθεί για τουλάχιστον 24 μήνες.
Οι ως άνω προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται σωρευτικά κατά τον χρόνο που λαμβάνει χώρα η μεταβίβαση τίτλων. Η απαλλαγή τυγχάνει εφαρμογής για τα εισοδήματα που αποκτώνται από 1.7.2020 και μετά.
Με την εγκύκλιο διευκρινίζεται ότι τα νομικά πρόσωπα των οποίων οι τίτλοι μεταβιβάζονται μπορεί να είναι ημεδαπά ή αλλοδαπά εντός Ε.Ε. Περαιτέρω προκειμένου για νομικά πρόσωπα ημεδαπής, αυτά μπορεί να είναι, Α.Ε. και ΕΠΕ, αλλά και οι ΙΚΕ και οι προσωπικές εταιρείες (Ο.Ε., Ε.Ε.). Ομοίως το μεταβιβάζον νομικό πρόσωπο πρέπει να είναι ημεδαπό νομικό πρόσωπο, με τη μορφή Α.Ε., ΕΠΕ, ΙΚΕ ή προσωπικής εταιρείας.
Αφετηρία υπολογισμού του χρόνου διακράτησης του ελάχιστου ποσοστού συμμετοχής είναι η ημερομηνία απόκτησής του. Διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση μετασχηματισμού, με τον οποίο επέρχεται οιονεί καθολική διαδοχή της μετασχηματιζόμενης εταιρείας, δεν επηρεάζεται η αφετηρία του χρόνου διακράτησης (24 μήνες) του ελάχιστου ποσοστού κατοχής συμμετοχών, όπως είχε τεθεί για τη μετασχηματιζόμενη εταιρεία.
Ως μεταβίβαση τίτλων νοείται κάθε πράξη μεταβίβασης τίτλων, όπως είναι η πώληση, η εισφορά τίτλων για την κάλυψη ή αύξηση κεφαλαίου εταιρείας, η ανταλλαγή τίτλων, η μεταβίβαση τίτλων στο πλαίσιο μείωσης κεφαλαίου Α.Ε. και διανομής μερίσματος.
Το ποσό της υπεραξίας που προκύπτει από τη μεταβίβαση συμμετοχών και το οποίο απαλλάσσεται της φορολογίας εισοδήματος, εφόσον αποκτάται από νομικά πρόσωπα που τηρούν διπλογραφικά βιβλία, εμφανίζεται σε ειδικό λογαριασμό αποθεματικού. Για τα λοιπά νομικά πρόσωπα που τηρούν απλογραφικά βιβλία, το απαλλασσόμενο ποσό αφαιρείται από τα καθαρά κέρδη για τον προσδιορισμό των φορολογητέων κερδών τους, χωρίς να εμφανίζεται σε λογαριασμό αποθεματικού.
Το ανωτέρω αποθεματικό δεν υπάγεται σε φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, ούτε κατά τη διανομή ή κεφαλαιοποίησή του (ήτοι δεν εφαρμόζεται το άρθρο 47παρ.1 του ΚΦΕ). Ωστόσο, σε περίπτωση διανομής του υπόκειται σε παρακράτηση φόρου με συντελεστή 5%, καθώς εμπίπτει στην έννοια των μερισμάτων (διανεμομένων κερδών).
Τέλος, διευκρινίζεται ότι για την αναγνώριση τυχόν ζημίας που μπορεί να προκύψει από τη μεταβίβαση τίτλων συμμετοχής, πρέπει η μεταβίβαση των τίτλων να έχει λάβει χώρα από την 1.1.2020 έως την 31.12.2022 (οριστική ζημία) και περαιτέρω οι μεταβιβαζόμενοι τίτλοι να υφίστανται αλλά και να έχουν αποτιμηθεί την 31η Δεκεμβρίου 2019. Εάν οι ζημίες κατά τον χρόνο οριστικοποίησης είναι μικρότερες από τις ζημίες που αποτιμήθηκαν, αναγνωρίζεται το μικρότερο ποσό. Εάν οι οριστικές ζημίες είναι μεγαλύτερες, αναγνωρίζεται μόνο το ποσό που αποτιμήθηκε.
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του Φορολογικού Τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).