Για τους μισθωτούς και τους μη μισθωτούς το ανώτατο όριο αποδοχών επί των οποίων υπολογίζονται οι ασφαλιστικές εισφορές (20%) ΕΦΚΑ σήμερα είναι 6.500 € τον μήνα ή 91.000 € το έτος. Ακόμη και αν ο μισθός είναι 10.000 € ή 15.000 €, η εισφορά π.χ. σύνταξης στον ΕΦΚΑ υπολογίζεται επί των 6.500 €. Συνακόλουθα και ο υπολογισμός του ανταποδοτικού μέρους της σύνταξης λαμβάνει υπόψη το ανώτατο ασφαλιστικό όριο των 6.500 € και όχι τον πραγματικό μισθό.
Για παράδειγμα, ένας ασφαλισμένος με 42 έτη ασφάλισης και μέσο όρο αποδοχών 6.500 € στα 67 θα λάβει ανταποδοτική σύνταξη ύψους 3.700 €. Ο ίδιος ασφαλισμένος με μέσο όρο μηνιαίων αποδοχών 15.000 € θα λάβει ακριβώς την ίδια σύνταξη. Στο πλαίσιο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι απαραίτητο να δοθούν κίνητρα για εργασία και αποταμίευση, μέσω και της μείωσης του ανώτατου ασφαλιστέου εισοδήματος με νέο όριο, π.χ. στις 4.000 €.
Επίσης, με τη μείωση του πλαφόν θα αποφευχθεί το γεγονός να καταβάλλονται εξαιρετικά υψηλές συντάξεις, αν σκεφτεί κανείς ότι η μέση κύρια σύνταξη σήμερα ανέρχεται στα 800 € και η μέση επικουρική σύνταξη στα 195 €.
Σήμερα υπάρχουν περί τους 27.500 μισθωτούς με μισθό μεγαλύτερο των 4.000 €, από τους οποίους οι 7.000 έχουν μεγαλύτερο των 6.500 €. Φυσικά η πλειονότητα αυτής της ομάδας ανήκει στον ιδιωτικό τομέα. Να σημειωθεί ότι η μέση ηλικία αυτής της ομάδας είναι τώρα 50 ετών, η δε προϋπηρεσία 25 έτη. Στη συνταξιοδότησή τους, σε ηλικία 67, θα έχουν προϋπηρεσία 42 (25 + 17) έτη, που σημαίνει ποσοστό αναπλήρωσης 51%.
Με τη συγκεκριμένη παρέμβαση σίγουρα ο ΕΦΚΑ αναμένεται να χάσει έσοδα, όμως αντίστοιχα θα μειωθούν, όπως είναι λογικό, και οι συντάξεις που τώρα το ανταποδοτικό μέρος τους θα υπολογισθεί με βάση τις 4.000 €. Για παράδειγμα, ασφαλισμένος με 42 έτη ασφάλισης και μέσο όρο αποδοχών 4.000 € (αντί για 6.500 €) στα 67 θα λάβει ανταποδοτική σύνταξη ύψους 2.424 €.
Οι υπολογισμοί μας έχουν δείξει ότι η παρούσα αξία των «χαμένων» εσόδων είναι μικρότερη από την παρούσα αξία των «κερδών» από τη μειωμένη σύνταξη. Δηλαδή το ισοζύγιο είναι υπέρ του ΕΦΚΑ. Πιο συγκεκριμένα, η παρούσα αξία του «οφέλους» για τον ΕΦΚΑ εκτιμάται στα 2,4 δισ. €, ενώ η παρούσα αξία της «ζημίας» στο 1,6 δισ. €. Βέβαια η προτεινόμενη μείωση δεν είναι ανάγκη να γίνει άπαξ. Θα μπορούσε να προγραμματισθεί και να γίνει σταδιακά.
Η υιοθέτηση ενός χαμηλότερου ανώτατου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών σίγουρα θα μειώσει το μισθολογικό κόστος, με αποτέλεσμα αφενός την αύξηση της απασχόλησης και αφετέρου την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος με μηνιαίο μισθό 6.500 € «κοστίζει» στον εργοδότη, όσον αφορά το μέρος της κύριας σύνταξης, 866 € μηνιαίως, ενώ με τη μείωση του πλαφόν στα 4.000 € το κόστος περιορίζεται στα 533 €. Προκύπτει συνεπώς ένα ετήσιο όφελος για τον εργοδότη ύψους 4.662 €.
Με δεδομένο ότι η οικονομία μας έχει ανάγκη στελεχών και σε συνδυασμό με την προσπάθεια του brain regain, αυτό το μέτρο θα είναι στη σωστή κατεύθυνση. Ας μην ξεχνάμε ότι η νέα οικονομία είναι πνευματικής έντασης και βασίζεται στην καινοτομία.
Επιπλέον και οι ασφαλισμένοι αναμένεται να έχουν και αύξηση των καθαρών εσόδων τους με αποτέλεσμα την αύξηση της αποταμίευσής τους, η οποία θα ενισχύσει την οικονομία και τα δημόσια έσοδα, ενώ παράλληλα θα δώσει ένα ισχυρό κίνητρο στις επιχειρήσεις να δημιουργήσουν ΤΕΑ (Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης).
Τα ΤΕΑ με τη σειρά τους θα χρησιμοποιήσουν τη συσσώρευση των εισφορών –αποθεματικό– σε επενδύσεις, π.χ. χρηματιστήριο, ομόλογα, ΣΔΙΤ κ.λπ., με αποτέλεσμα την περαιτέρω ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Δεν είναι παράλογο να υποθέσουμε ότι η πλειονότητα αυτών των στελεχών θα ενταχθούν σε ΤΕΑ, με αποτέλεσμα το αποθεματικό των ΤΕΑ να αυξάνεται με μερικές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Τελευταία να σημειώσω ότι το αντίστοιχο πλαφόν στις ΗΠΑ το 2021 είναι $142.800 ($1 = 0,84 €) σε ετήσια βάση, ενώ το 2020 ήταν $137.700. Μια σύγκριση των μισθών των δύο χωρών νομίζω είναι χρήσιμη για την περίπτωση.
Για να το καταλάβουμε καλύτερα, το αντίστοιχο πλαφόν στις ΗΠΑ είναι 2,9 φορές μεγαλύτερο από τον μέσο μισθό των ΗΠΑ, ενώ στην Ελλάδα το πλαφόν είναι αντίστοιχα 5,4 φορές μεγαλύτερο από τον μέσο μισθό της χώρας.
Είναι από τις λίγες προτάσεις που όλοι (εργαζόμενοι, ΕΦΚΑ, επιχειρήσεις) είναι κερδισμένοι!
* Καθηγητής Ασφαλιστικής Επιστήμης, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών [email protected]