Αύξηση των κονδυλίων που θα διαχειριστούν οι περιφέρειες της χώρας κατά 2,2 δισ. ευρώ σε σχέση με την προηγούμενη προγραμματική περίοδο προβλέπει το νέο ΕΣΠΑ (2021-2027), η έγκριση του οποίου και η υπογραφή του πλαισίου συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένονται έως τα τέλη του μήνα.
Το νέο ΕΣΠΑ αναμένεται, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου Ανάπτυξης, να ενεργοποιηθεί το προσεχές φθινόπωρο με την έγκριση των 9 επιχειρησιακών και των 13 περιφερειακών προγραμμάτων, και σύμφωνα με τον αρμόδιο υφυπουργό Γιάννη Τσακίρη θα αποτελέσει βασικό πυλώνα του αναπτυξιακού σχεδιασμού για την προσεχή 6ετία, προσαρμοσμένο στις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και στο εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.
Πού θα δοθούν
Ο συνολικός προϋπολογισμός του νέου ΕΣΠΑ ανέρχεται σε 26,1 δισ. ευρώ, στα οποία περιλαμβάνονται και τα 5,3 δισ. ευρώ της εθνικής συμμετοχής, και θα λειτουργήσει συμπληρωματικά με το Ταμείο Ανάκαμψης που θα αποτελέσει τη δύναμη πυρός στην αναπτυξιακή προοπτική. Εκτός από την αύξηση κατά 2,2 δισ. ευρώ των κονδυλίων που θα διαχειριστούν οι 13 περιφέρειες της χώρας –από 5,9 δισ. ευρώ σε 8,1 δισ. ευρώ–, το νέο ΕΣΠΑ περιλαμβάνει διακριτό πρόγραμμα με ενισχυμένους πόρους για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την πολιτική προστασία, τη δίκαιη μετάβαση, το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια με νέες διαχειριστικές αρχές, καθώς και νέο πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα με δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο επιχειρησιακό πρόγραμμα με συνολικούς πόρους 3,9 δισ. ευρώ, ενώ όπως και στο προηγούμενο ΕΣΠΑ το μεγαλύτερο πρόγραμμα αποτελεί αυτό της αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού, με συνολικά κονδύλια 4,2 δισ. ευρώ περίπου.
Οι πέντε άξονες
Οι στόχοι πολιτικής του νέου ΕΣΠΑ διαρθρώνονται μέσα από πέντε άξονες που στοχεύουν σε:
• Μια «εξυπνότερη» Ευρώπη, στόχος στον οποίο θα διατεθεί το 20% των συνολικών πόρων μέσα από δράσεις για την ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, τη στρατηγική επένδυση στο τουριστικό οικοσύστημα, την ενίσχυση παραγωγικών επενδύσεων με έμφαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό και σε φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες και προϊόντα, την ενίσχυση της συνδεσιμότητας με ευρυζωνική πρόσβαση υψηλών ταχυτήτων, τον ψηφιακό μετασχηματισμό δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, την προσαρμογή δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναμικού στο πλαίσιο της στρατηγικής εξυπνης εξειδίκευσης και τις παρεμβάσεις σε δημόσιες υπηρεσίες με βάση τις αρχές του σχεδίου δράσης της Επιτροπής Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
• Μια πιο πράσινη Ευρώπη, στόχος στον οποίο θα διατεθεί το 27% των συνολικών πόρων μέσα από δράσεις για την προώθηση της αυτονομίας με χρήση των ΑΠΕ για αυτοπαραγωγή και συστημάτων αποθήκευσης, τη μετάβαση των νησιών σε καθαρές μορφές ενέργειας, τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση των οδικών αστικών συγκοινωνιών, την αντιμετώπιση φυσικών κινδύνων και καταστροφών, τη δημιουργία μονάδων ανάκτησης και ανακύκλωσης αποβλήτων, και την ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων.
• Μια πιο διασυνδεδεμένη Ευρώπη, στόχος στον οποίο θα διατεθεί το 8% των συνολικών πόρων μέσα από έργα οδικών, σιδηροδρομικών, θαλάσσιων μεταφορών και επενδύσεις σε συστήματα διαχείρισης ασφάλειας της εναέριας κυκλοφορίας.
• Μια πιο κοινωνική Ευρώπη, στόχος στον οποίο θα διατεθεί το 30% των συνολικών πόρων μέσα από δράσεις επένδυσης στο ανθρώπινο δυναμικό για την αύξηση της απασχόλησης, τη μείωση των ανισοτήτων, την ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, την ενίσχυση των δομών κοινωνικής αλληλεγγύης και την υγειονομική κάλυψη με έμφαση στην πρόληψη και σε νέες υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας.
• Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της, στόχος στον οποίο θα διατεθεί το 6% των συνολικών πόρων για τη στήριξη τοπικών πρωτοβουλιών βιώσιμης ανάπτυξης σε αστικές, αγροτικές και νησιωτικές περιοχές.
Απολιγνιτοποίηση
Το νέο ΕΣΠΑ υποστηρίζει το νέο Ταμείο για τη Δίκαιη Μετάβαση με το 7% των συνολικών πόρων, μέσα από συγκεκριμένες δράσεις για την απεξάρτηση από τον λιγνίτη στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, στη Μεγαλόπολη και στα νησιά.
Τέλος, με δεδομένες τις διαχειριστικές ανεπάρκειες που έχουν εντοπιστεί κατά το παρελθόν, στο νέο ΕΣΠΑ έχει προβλεφθεί η ενίσχυση και αναβάθμιση του προγράμματος τεχνικής υποστήριξης με συνολικούς πόρους 504 εκατ. ευρώ, για τη θεσμική και διαχειριστική ικανότητα των δικαιούχων και των φορέων υλοποίησης.