Την παροχή φορολογικών κινήτρων στα νοικοκυριά ώστε να επενδύσουν ένα μέρος των αποταμιεύσεών τους σε μετοχές εισηγμένων εταιρειών προτείνει το ΙΟΒΕ, εκτιμώντας ότι η ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς θα έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για το σύνολο της οικονομίας. Συγκεκριμένα, το ΙΟΒΕ προτείνει δύο τρόπους παροχής φορολογικών κινήτρων:
1. Τη θέσπιση ενός ειδικού ατομικού επενδυτικού λογαριασμού (Αποταμιευτικός Επενδυτικός Λογαριασμός, ΑΠΕΛ). Βασικός στόχος του λογαριασμού είναι να ενισχυθούν η «αποταμιευτική κουλτούρα» και ο μακροχρόνιος ορίζοντας επενδύσεων των νοικοκυριών. Θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τοποθετήσεις σε τίτλους ελληνικών ή εγκατεστημένων στην Ελλάδα επιχειρήσεων. Η επιλογή των επιχειρήσεων θα γίνεται στη βάση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, με επαρκή διασπορά κινδύνου ώστε να διαμορφώνεται ένα χαρτοφυλάκιο χαμηλού ρίσκου. Μπορεί να περιλαμβάνει ελάχιστα όρια για τοποθετήσεις σε εγχώριες εταιρείες με ισχυρό R&D ή με «πράσινη» αναπτυξιακή στρατηγική ή με στόχευση σε επενδύσεις υποδομών ή μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα θα περιλαμβάνει και τοποθετήσεις στο εξωτερικό, σε τίτλους μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων, για καλύτερη διαφοροποίηση κινδύνου.
Ενδεικτικά διακρίνονται εναλλακτικές κατηγορίες δυνητικών επενδύσεων, όπως: μετοχικά, μεικτά και εταιρικά ομολογιακά Α/Κ εσωτερικού, μερίδια ή κινητές αξίες σε ΟΣΕΚΑ, κινητές αξίες σε στοχευμένους τίτλους εισηγμένων ή νεοεκδιδόμενων εταιρειών σε οργανωμένη αγορά.
Το φορολογικό κίνητρο προς τους λιανικούς επενδυτές για τοποθετήσεις στον ΑΠΕΛ μπορεί να είναι είτε έκπτωση φόρου είτε έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα, επί του ποσού που επένδυσε κατ’ αυτό το έτος στον λογαριασμό. Το κίνητρο προτείνεται να συνοδεύεται από δύο πλαφόν:
• Η έκπτωση φόρου δεν μπορεί να υπερβαίνει ένα ποσοστό του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος, π.χ. 10%.
• Η έκπτωση φόρου δεν μπορεί να υπερβαίνει ένα απόλυτο ποσό, π.χ. 6.000 ευρώ.
Προκειμένου το κίνητρο να ενθαρρύνει τη μακροχρόνια επενδυτική συμπεριφορά, το ΙΟΒΕ προτείνει ελάχιστο ορίζοντα διακράτησης τα τρία έτη και γραμμικά αυξανόμενη έκπτωση ως συνάρτηση των ετών, με πλαφόν τα 20 έτη.
2. Τοποθετήσεις σε εγχώρια εισηγμένα επενδυτικά ταμεία (ΕΕΤ-Listed Funds). Τα επιλέξιμα ταμεία θα περιλαμβάνουν συμμετοχή σε ελληνικές ή εγκατεστημένες στην Ελλάδα επιχειρήσεις με ισχυρό R&D, με «πράσινη» αναπτυξιακή στρατηγική, που προάγουν τεχνολογίες αιχμής ή αποτελούν επενδύσεις υποδομών. Μεταξύ των επιλέξιμων ΕΕΤ περιλαμβάνονται και εκείνα που στοχεύουν στις εγχώριες νεοφυείς επιχειρήσεις υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τα παραπάνω χαρακτηριστικά.
Το φορολογικό κίνητρο προς τους λιανικούς επενδυτές για τοποθετήσεις σε ΕΕΤ δίνεται και σε αυτήν την περίπτωση είτε με έκπτωση φόρου είτε με έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα, αλλά είναι ισχυρότερο καθώς αφορά τοποθετήσεις υψηλότερου ρίσκου. Επίσης, το κίνητρο πρέπει να συνδέεται με έναν ελάχιστο χρονικό ορίζοντα διακράτησης της επένδυσης. Σε γενικές γραμμές, ο ΑΠΕΛ είναι ένα ευρύτερης απήχησης προϊόν αποταμίευσης, χαμηλού ρίσκου και με μεγαλύτερο εύρος τοποθετήσεων, ενώ τα ΕΕΤ είναι περισσότερο εξειδικευμένα επενδυτικά προϊόντα, προσανατολισμένα στην εγχώρια αγορά και στοχευμένα σε νοικοκυριά με σχετικά υψηλή αποταμίευση.
Επιπλέον θα μπορούσαν να εξεταστούν τέσσερα συμπληρωματικά ή εναλλακτικά μέτρα:
• Πρώτον, απαλλαγές επιλέξιμων μετοχών από τον φόρο μερισμάτων ή απαλλαγές επιλέξιμων ομολογιών από τον φόρο τόκων που παρακρατούνται κατά την πληρωμή. Οι απαλλαγές μπορεί να συνδέονται μετά τα πρώτα χρόνια διαπραγμάτευσης των κινητών αξιών τους σε οργανωμένη αγορά.
• Δεύτερον, απαλλαγή από τη φορολογία εισοδήματος από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου σε περίπτωση διακράτησης επιλέξιμων κινητών αξιών περισσότερο από έναν ελάχιστο αριθμό (π.χ. 3) ετών.
• Τρίτον, απαλλαγή από τον φόρο κληρονομιάς σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου φυσικού προσώπου.
• Τέταρτον, έκπτωση φόρου για συμμετοχή σε αυξήσεις κεφαλαίου μικρομεσαίων επιχειρήσεων ή για επένδυση σε νεοεκδιδόμενες κινητές αξίες και τίτλους διαπραγματεύσιμους στην εναλλακτική αγορά.
Οι επιχειρήσεις
Το ΙΟΒΕ επίσης, προτείνει την παροχή κινήτρων με τη μορφή επιδότησης για την εισαγωγή και την παραμονή μετοχών και ομολόγων σε οργανωμένη αγορά και την κατάργηση του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίου και του φόρου τοκομεριδίων εταιρικών ομολόγων.
Η εφαρμογή των εξεταζόμενων κινήτρων για την τόνωση της κεφαλαιαγοράς ενέχει μεν άμεσο δημοσιονομικό κόστος αλλά και άμεσο όφελος από την άντληση σημαντικά υψηλότερων νέων κεφαλαίων. Στο πλαίσιο εφαρμογής ενός πακέτου κινήτρων μέτριας έντασης, το άμεσο όφελος από τις καθαρές νέες επενδύσεις στην οικονομία εκτιμάται περίπου υπερτριπλάσιο του άμεσου δημοσιονομικού κόστους. Συγκεκριμένα, με ετήσιο δημοσιονομικό κόστος εφαρμογής των φορολογικών κινήτρων για τους λιανικούς επενδυτές περί τα 77 εκατ. αναμένονται καθαρές νέες επενδύσεις 240 εκατ. κάθε έτος. Αντίστοιχα, η εφαρμογή ενός πακέτου κινήτρων μέτριας έντασης για τις επιχειρήσεις προσφοράς εκτιμάται ότι δημιουργεί άμεσο όφελος από τα καθαρά νέα αντληθέντα κεφάλαια περίπου δεκαπλάσιου μέσου ύψους στην πενταετία σε σχέση με το δημοσιονομικό κόστος εφαρμογής. Ενδεικτικά, με μέσο ετήσιο δημοσιονομικό κόστος περί τα 30 εκατ. αναμένονται καθαρές νέες επενδύσεις 304 εκατ. ευρώ κάθε έτος.
Αύξηση ΑΕΠ
Το ετήσιο πραγματικό ΑΕΠ μπορεί να αυξηθεί έως και μισή ποσοστιαία μονάδα και να παραμείνει υψηλότερο μεταξύ 300 εκατ. και 1 δισ. ευρώ κάθε χρόνο έως το 2040. Αντίστοιχα, η ετήσια απασχόληση εκτιμάται υψηλότερη μεσοσταθμικά την πρώτη δεκαετία κατά τουλάχιστον 5 και έως 8 χιλιάδες θέσεις απασχόλησης υψηλής παραγωγικότητας. Γενικά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, κάθε ένα ευρώ δημοσιονομικού κόστους για την εφαρμογή των προτεινόμενων κινήτρων μπορεί να συντελέσει σε σωρευτική αύξηση του πραγματικού εθνικού εισοδήματος έως και 5 ευρώ σε βάθος πενταετίας, με την απόδοση να αυξάνεται περαιτέρω σε βάθος μεγαλύτερου χρονικού ορίζοντα.