Οι νέες ψηφιακές μορφές νομίσματος προσφέρουν τη δυνατότητα για φθηνότερες και ταχύτερες συναλλαγές, διευκολύνουν τη συμπερίληψη ανθρώπων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αναβαθμίζουν την αντοχή των παρόχων των συστημάτων πληρωμών και οξύνουν τον μεταξύ τους ανταγωνισμό, ενώ ενισχύουν και τις διασυνοριακές μεταφορές κεφαλαίων. Ωστόσο, αυτό δεν είναι κάτι απλό και άμεσο. Προϋποθέτει σημαντικές επενδύσεις, καθώς και δύσκολες πολιτικές αποφάσεις, όπως, λόγου χάριν, το να διασαφηνιστεί ο ρόλος του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα στην παροχή των ψηφιακών νομισμάτων και στη ρύθμισή τους. Ορισμένες χώρες ίσως να μπουν στον πειρασμό να κάνουν μία παράκαμψη και να υιοθετήσουν τα κρυπτογραφημένα νομίσματα, ακριβώς όπως θεσπίζουν το εθνικό νόμισμα. Ορισμένα εξ αυτών βέβαια είναι ασφαλή, προσβάσιμα και φθηνά στο συναλλάσσεσθαι, αν και πιστεύουμε ότι στις πιο πολλές των περιπτώσεων οι κίνδυνοι και το κόστος υπερακοντίζουν τα δυνητικά πλεονεκτήματα.
Τα κρυπτογραφημένα νομίσματα εκδίδονται ιδιωτικά, βασίζονται σε τεχνικές κρυπτογράφησης και είναι εκπεφρασμένα στη δική τους μονάδα μέτρησης. Η αξία τους μπορεί να είναι ιδιαζόντως μεταβαλλόμενη, όπως το bitcoin, που παρά ταύτα ζει και βασιλεύει, καθώς για ορισμένους αποτελεί μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να συναλλάσσονται ανώνυμα για καλό ή για κακό σκοπό. Αλλοι το βλέπουν ως τρόπο να διαφοροποιήσουν τα επενδυτικά τους χαρτοφυλάκια, προσδοκώντας υψηλά κέρδη, αν και μπορεί να τους προκαλέσει και σοβαρές ζημίες. Συνεπώς, τα εν λόγω νομίσματα διαφέρουν ριζικά από τα άλλα ψηφιακά – υπάρχουν, παραδείγματος χάριν, κεντρικές τράπεζες, οι οποίες εξετάζουν το ενδεχόμενο να εκδώσουν οι ίδιες ψηφιακό νόμισμα υπό τη μορφή υποχρεώσεών τους έναντι τρίτων. Ιδιωτικές επιχειρήσεις δοκιμάζουν τα όρια του συστήματος με χρήματα, τα οποία μπορούν να μεταφερθούν μέσω κινητών τηλεφώνων, σύστημα δημοφιλές στην Ανατολική Ασία και στην Κίνα. Ακόμα μία εκδοχή είναι και τα λεγόμενα stablecoins.
Ισως το πιο άμεσο κόστος από την ευρεία υιοθέτηση ενός κρυπτογραφημένου νομίσματος, όπως το bitcoin, να αφορά τη μακροοικονομική σταθερότητα. Εάν τα αγαθά και οι υπηρεσίες αποτιμώνται αμφότερες σε πραγματικό νόμισμα και σε κρυπτογραφημένο, τότε τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα δαπανούσαν μεγάλο μέρος του χρόνου τους αλλά και των πόρων τους, ώστε να επιλέξουν ποιο από τα δύο θα έχουν. Αντιστοίχως και τα δημόσια έσοδα θα εξετίθεντο σε κινδύνους λόγω των συναλλαγματικών ισοτιμιών, εάν οι φόροι αποτυπώνονταν σε κρυπτογραφημένο νόμισμα, ενώ οι δαπάνες στο εθνικό νόμισμα ή αντιστρόφως. Επιπλέον, θα ανέκυπταν προβλήματα στη νομισματική πολιτική, μιας και οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να ορίσουν σε ξένο νόμισμα τα επιτόκια.
Συνήθως όταν μία χώρα υιοθετεί ένα ξένο νόμισμα ως εθνικό, τότε «εισάγει» την αξιοπιστία της αντίστοιχης νομισματικής πολιτικής της εκάστοτε χώρας, προσδοκώντας να εναρμονίσει οικονομία και επιτόκια με τον επιχειρηματικό κύκλο της τελευταίας. Ως αποτέλεσμα, οι εγχώριες τιμές θα καθίσταντο ιδιαιτέρως ευμετάβλητες. Ακόμα δε κι αν όλες συλλήβδην οι τιμές ήταν εκπεφρασμένες σε bitcoin, λόγου χάριν, οι τιμές των εισαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών θα αυξομειώνονταν έντονα, ακολουθώντας τις κινήσεις των αγορών. Πλήγματα θα δεχόταν και το σύστημα πάταξης των φαινομένων ξεπλύματος χρήματος, ενώ η προστασία των καταναλωτών θα κλονιζόταν, αφού τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα έχαναν πολλά εξαιτίας του ευμετάβλητου της αξίας των κρυπτογραφημένων νομισμάτων. Αυτό που χρειάζεται είναι η εξισορρόπηση ανάμεσα στα οφέλη και στο ρίσκο. Οι κυβερνήσεις πρέπει να φροντίσουν να παράσχουν αυτές τις νέες μορφές φθηνών και καθολικών συναλλαγών μέσω ψηφιακών νομισμάτων στους πολίτες, ενώ παράλληλα θα μεριμνούν για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, την ισότιμη πρόσβαση σε αυτό, την αποτελεσματικότητα του και τη βιωσιμότητά του.
* Ο κ. Tobias Adrian είναι διευθυντής Τμήματος Χρηματαγορών και Κεφαλαιαγορών και η κ. Rhoda Weeks-Brown είναι διευθύντρια Νομικού Τμήματος του ΔΝΤ.
Το άρθρο δημοσιεύεται στο ιστολόγιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.