Τη δυνατότητα προσωρινής απενεργοποίησης του Αριθμού Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ) σε ανθρώπους που χάνουν το δικαίωμα νόμιμης παραμονής στην Ελλάδα, ή διακόπτεται η διαμονή τους στη χώρα μας, προβλέπει διάταξη του πρόσφατου ασφαλιστικού νόμου που χθες δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ. Με τη νέα αυτή ρύθμιση αναμορφώνεται το ενιαίο πλαίσιο για τη χρήση του αριθμού που συνιστά –μαζί με τον αριθμό δελτίου ταυτότητας και τον αριθμό φορολογικού μητρώου– τον βασικότερο αριθμό ταυτοποίησης φυσικών προσώπων της χώρας. Στην πράξη συμπληρώνεται το θεσμικό πλαίσιο που ίσχυε και παρέμενε αμετάβλητο από το 2008, με κεντρικό στόχο να ελεγχθεί η νομιμότητα κάθε επαφής των πολιτών, κυρίως δε των ξένων που προέρχονται από βαλκανικές χώρες ή χώρες που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με το ελληνικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, για την πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και για πάσης φύσεως παροχές, είτε ως ασφαλισμένων είτε ως ανασφάλιστων.
Με τη νέα ρύθμιση εισάγεται η διαδικασία ενεργοποίησης αλλά και απενεργοποίησης του αριθμού, σε περίπτωση που ο κάτοχος του ΑΜΚΑ πάψει να πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου και κυρίως πάψει να διαμένει μόνιμα και νόμιμα στη χώρα μας. Στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι αφενός η καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, αφετέρου η αποφυγή φαινομένων που παρατηρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, δηλαδή έκδοσης ΑΜΚΑ από μη δικαιούχους, προσκόμισης πλαστών δικαιολογητικών ή και συνέχισης της χρήσης του αριθμού από μη δικαιούχους, για δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή λήψη προνοιακών παροχών.
Εως το τέλος του έτους αναμένεται η έκδοση υπουργικής απόφασης με την οποία θα καθορίζονται η διαδικασία και οι λοιπές αρμόδιες υπηρεσίες έκδοσης ΑΜΚΑ, οι λεπτομέρειες έκδοσής του σε ανήλικους δικαιούχους, τα κριτήρια της νόμιμης παραμονής και κατοικίας στη χώρα, τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την απόδειξη της νόμιμης εργασίας και μόνιμης διαμονής, και κάθε άλλο απαραίτητο δικαιολογητικό για την έκδοση, την ενεργοποίηση, την απενεργοποίηση και την αδρανοποίησή του. Με την ίδια απόφαση θα ορίζεται ο τρόπος επίτευξης της αναγκαίας διαλειτουργικότητας των πληροφοριακών συστημάτων των φορέων που εμπλέκονται σε αυτήν τη διαδικασία. Ηδη, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει υπάρξει μια επί της αρχής συμφωνία μεταξύ των συναρμόδιων υπουργείων, προκειμένου συστήματα της ΗΔΙΚΑ, του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, της Αστυνομίας κ.λπ. να «μιλάνε» μεταξύ τους και να ελέγχουν τη διάρκεια ισχύος εγγράφων που διαθέτει κάθε φυσικό πρόσωπο το οποίο μένει στη χώρα μας. Οταν λήγει η ισχύς ενός εγγράφου, αυτόματα θα αδρανοποιείται ο ΑΜΚΑ. Εφόσον ο κάτοχός του ανανεώσει την ισχύ του, ο ΑΜΚΑ θα επανενεργοποιείται.
Οπως άλλωστε ορίζει το σχετικό άρθρο 74 στον νόμο 4826/2021, ήτοι τον νόμο για το νέο κεφαλαιοποιητικό επικουρικό ταμείο, ο ΑΜΚΑ αποτελεί υποχρεωτικό αριθμό εργασιακής και ασφαλιστικής ταυτοποίησης όλων των φυσικών προσώπων που υπάγονται στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας. Ουδείς δύναται χωρίς ΑΜΚΑ να απασχοληθεί ως μισθωτός ή ως μη μισθωτός, να ασφαλισθεί και να καταβάλει ασφαλιστικές εισφορές, να δικαιωθεί και να εισπράξει συντάξεις και γενικότερα πάσης φύσεως παροχές, επιδόματα και βοηθήματα, καθώς και να αποκτήσει ασφαλιστική ικανότητα.
Δικαιούχοι ΑΜΚΑ είναι: (α) οι Ελληνες πολίτες, (β) οι πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και (γ) οι πολίτες τρίτων χωρών οι οποίοι παραμένουν νόμιμα στην Ελλάδα και έχουν δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας και υπαγωγής στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Δικαιούχοι είναι και οι ανήλικοι των ανωτέρω κατηγοριών, εφόσον παραμένουν νόμιμα και κατοικούν στη χώρα.