H Πορτογαλία εξερευνά νέους τρόπους για να ενισχύσει την τροφοδοσία της από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πειραματιζόμενη από επιπλέοντα αιολικά πάρκα έως εκατοντάδες φωτοβολταϊκά στην επιφάνεια δεξαμενής ενός φράγματος. Μπορεί, βέβαια, η μαζική χρήση τέτοιων έργων να κοστίζει ακόμα ακριβά, αλλά χώρες όπως η Πορτογαλία, που λειτουργούν ανοίγοντας δρόμους, μάλλον θα ωφεληθούν όταν οι τιμές υποχωρήσουν.
Πολλοί τη θεωρούν ιδανικό σημείο για τη δέσμευση ενέργειας από ένα κράμα φυσικών πηγών, είτε είναι ο ήλιος, είτε ο άνεμος, είτε το νερό. Οι φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις και οι ανεμογεννήτριες έχουν εδώ και χρόνια ενταχθεί στο τοπίο της χώρας, αλλά, αν και σχεδόν το 70% της ενέργειας προέρχεται από ΑΠΕ, η εξάρτησή της από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα παραμένει. Η μείωσή τους θεωρείται κομβική για την εκπλήρωση του στόχου της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα να περισταλεί η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου μέσα στον 21ο αιώνα. Κι ενώ η Γηραιά Ηπειρος βρίσκεται προ της ανόδου των τιμών ηλεκτρικού ρεύματος εξαιτίας του αυξημένου κόστους στο φυσικό αέριο, η Πορτογαλία, όπου το ένα τέταρτο των κατοίκων της δυσκολεύεται να θερμάνει το σπίτι του, δεν παραιτείται του οράματός της για την πράσινη μετάβαση. Οι επιπλέουσες εγκαταστάσεις ίσως είναι μια λύση.
Σχεδόν 18 χιλιόμετρα πέρα από την ακτή του βόρειου λιμανιού της, Βιάνα ντο Καστέλο, τρεις κολοσσιαίες ανεμογεννήτριες, που βρίσκονται επάνω σε αντίστοιχα κολοσσιαίες κίτρινες υποδομές επί των υδάτων, είναι στερεωμένες με άγκυρες στον βυθό του Ατλαντικού. «Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα αιολικά πάρκα στην κατηγορία αυτή σε διεθνές επίπεδο», επισημαίνει ο Ζοζέ Πινέιρο, διευθυντής έργου της WindFloat Atlantic, μιας κοινοπραξίας στην οποία συμμετέχουν η γαλλική Engie καθώς και οι πορτογαλικές EDP Renovaveis, Repsol και Principle Power. Πρόκειται για μια εγκατάσταση που αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού όχι μόνο στην Πορτογαλία αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, κατά τον κ. Πινέιρο.
Η τοποθέτηση ανεμογεννητριών σε μεγάλο θαλάσσιο βάθος, σε περιοχές όπου οι άνεμοι είναι δυνατοί, παρέχει τη δυνατότητα άντλησης περισσότερης ενέργειας από τις παραδοσιακές επίγειες υποδομές. Ουσιαστικά θα καταστήσει φθηνότερο το ηλεκτρικό ρεύμα και την Πορτογαλία λιγότερο εξαρτημένη από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Μελέτη που χρηματοδότησε το υπουργείο Ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών κατέδειξε ότι το κόστος της αιολικής ενέργειας, είτε στη γη είτε στη θάλασσα, θα μπορούσε να ελαττωθεί έως και 49% μέχρι το 2050. «Σταδιακά η τεχνολογία των επιθαλάσσιων υποδομών θα ωριμάσει αρκετά και θα εξοικονομούνται οι δαπάνες, οπότε οι μεγάλης κλίμακας επιπλέουσες εγκαταστάσεις θα είναι πιο συνηθισμένες», υπογραμμίζει ο κ. Πινέιρο.
Συν τοις άλλοις, αυτά τα αιολικά πάρκα προκαλούν αντιδράσεις από τις κοινότητες ψαράδων, διότι δεν τους επιτρέπεται η αλιεία πέριξ των πλατφορμών ή κοντά σε υποθαλάσσια καλώδια που τις συνδέουν με τη γη.
Σε απόσταση δύο ωρών με το αυτοκίνητο από τη Βιάνα ντο Καστέλο, τέλος, διενεργείται ακόμα ένα πείραμα. Η μεγαλύτερη εταιρεία κοινής ωφελείας της Πορτογαλίας, η EDP, εγκατέστησε πριν από τέσσερα χρόνια 840 επιπλέοντες συλλέκτες στα ύδατα του φράγματος Αλτο Ραμπαγκάο. Και τώρα κατασκευάζει μια μεγαλύτερη εγκατάσταση στο φράγμα Αλγκουέβα, στον Νότο της χώρας.
Κατά τον τοπικό διευθυντή της EDP, Νούνο Γκουέδες, η τοποθέτηση επί των φραγμάτων αποφέρει πολύ μεγάλα οφέλη, διότι συμπληρώνει την υδροηλεκτρική ενέργεια, επαναχρησιμοποεί τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις παραγωγής της και δεν απαιτεί χρήση νέων εκτάσεων.