Αρνητικός προς το ενδεχόμενο να αλλάξει το όριο χρέους στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης εμφανίζεται ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις. Σε συνέντευξη που παραχώρησε σε μικρό αριθμό ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης, μεταξύ των οποίων και η «Κ», ο κ. Ντομπρόβσκις σημειώνει ότι «οι αλλαγές που εξετάζουμε είναι εντός του πλαισίου των υφιστάμενων συνθηκών» – κάτι που αποκλείει τη δυνατότητα αύξησης του ορίου για το χρέος από το 60% του ΑΕΠ σε υψηλότερα επίπεδα.
Ερωτηθείς (από την «Κ») πώς μπορεί να επιτευχθεί η επάνοδος στο όριο αυτό χωρών που ήταν ήδη υπερχρεωμένες πριν από την πανδημία και που σήμερα έχουν δείκτη χρέους προς ΑΕΠ υπερδιπλάσιο ή και υπερτριπλάσιο από το 60% χωρίς ακραία και παρατεταμένη λιτότητα, ο Λετονός αξιωματούχος δηλώνει: «Πρέπει να κοιτάξουμε πιο ρεαλιστικούς και φιλικούς προς την ανάπτυξη τρόπους μείωσης του χρέους. Για παράδειγμα, μπορούμε να εξετάσουμε τον κανόνα της ετήσιας μείωσης κατά 1/20 (της διαφοράς μεταξύ του επιπέδου του χρέους και του 60%), γιατί, πράγματι, πολλές χώρες εξέρχονται από την κρίση με πολύ υψηλότερα επίπεδα χρέους. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας».
Ο κ. Ντομπρόβσκις αναγνωρίζει ότι στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, την οποία λάνσαρε στις 19 Οκτωβρίου μαζί με τον επίτροπο Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι, η συζήτηση θα επεκταθεί πέραν του στενού πλαισίου των συνθηκών. Ωστόσο, η εκτίμηση της Επιτροπής είναι ότι αλλαγές που προϋποθέτουν αλλαγή των συνθηκών –με δεδομένο ότι απαιτούν ομοφωνία των «27»– είναι πολύ δύσκολο να δρομολογηθούν. Για τον ίδιο τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο, «πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η δημοσιονομική πολιτική θα είναι αντικυκλική, όχι μόνο σε περιόδους κρίσης, όπως τώρα, όταν παρείχαμε τόνωση στην οικονομία, αλλά και σε περιόδους ανάπτυξης, όταν μπορούν να δημιουργηθούν δημοσιονομικά “μαξιλάρια ασφαλείας”».
Οι τράπεζες
Σχετικά με την ενσωμάτωση των εποπτικών κανόνων, γνωστών ως «Βασιλεία ΙΙΙ», τις προτάσεις της για την οποία παρουσίασε χθες η Κομισιόν, ο κ. Ντομπρόβσκις τονίζει ότι η Ε.Ε. είναι η πρώτη που προχωράει σε αυτό το βήμα, πριν από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η προτεινόμενη νομοθεσία είναι η «τελευταία φάση» της εφαρμογής της «Βασιλείας ΙΙΙ», εστιάζοντας στην εκτίμηση του κινδύνου εκ μέρους των τραπεζών (περιορίζοντας το περιθώριο ελιγμών τους για τη μείωση των απαιτούμενων εποπτικών κεφαλαίων). Η Επιτροπή, σημειώνει, διατηρεί περιθώρια ευελιξίας στην εφαρμογή των κανόνων (π.χ. σχετικά με το trading book των τραπεζών), ώστε να μη βρεθούν τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε μειονεκτική θέση έναντι του διεθνούς ανταγωνισμού.
Σε ερώτηση αν ανησυχεί ότι οι νέοι κανόνες εστιάζουν στο πρόβλημα που προκάλεσε την προηγούμενη κρίση (τον συνδυασμό εύκολου δανεισμού και υψηλής μόχλευσης) και ότι, στην παρούσα συγκυρία, ίσως δυσχεράνουν την αναγκαία χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, αλλά και της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης, απαντά: «Ενα από τα σημαντικά στοιχεία που λάβαμε υπόψη μας όταν ετοιμάζαμε αυτές τις προτάσεις ήταν ότι δεν έπρεπε να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των απαιτούμενων εποπτικών κεφαλαίων. Και πράγματι, όταν εφαρμοστεί πλήρως το νέο πλαίσιο αναμένουμε η συνολική αύξηση να κυμανθεί στο 8%-9%· βραχυπρόθεσμα θα περιοριστεί στο 3%-5%. Παράλληλα, οι προτάσεις μας λαμβάνουν υπόψη ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού τοπίου», προσθέτει, αναφέροντας την ανάγκη να διασφαλιστεί η ροή χρηματοδότησης προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις και «στρατηγικούς κλάδους» (υποδομές, αεροναυπηγική κ.ά.).
Εξετάζουμε αλλαγές εντός του πλαισίου των υφιστάμενων συνθηκών, κάτι που αποκλείει τη δυνατότητα αύξησης του ορίου για το χρέος πάνω από το 60% του ΑΕΠ.
Ο κ. Ντομπρόβσκις δεν αμελεί να σημειώσει ότι οι τραπεζικές μεταρρυθμίσεις της περιόδου της κρίσης στην Ευρωζώνη «είχαν ως αποτέλεσμα οι τράπεζες να είναι σήμερα σε πολύ καλύτερη κατάσταση και να είναι μέρος της λύσης, όχι του προβλήματος».
Οι νέες υποχρεώσεις
Οι νέες προτάσεις περιλαμβάνουν επίσης νέες υποχρεώσεις διαχείρισης των κινδύνων που συνδέονται με το κλίμα και το ESG (θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης). «Οι τράπεζες θα πρέπει να εντοπίζουν, να εκτιμούν και να παρακολουθούν τους κινδύνους αυτούς βάσει της εναρμονισμένης προσέγγισης που αναπτύσσει η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών», λέει ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος.
Στην κατεύθυνση της (μερικής) εναρμόνισης κινούνται οι προτάσεις και σχετικά με τα κριτήρια καταλληλότητας για κορυφαία στελέχη και μέλη Δ.Σ. Το σκεπτικό είναι, «το πλαίσιο να λαμβάνει υπόψη τους υφιστάμενους εθνικούς κανόνες, που ενίοτε είναι αρκετά σύνθετοι, αλλά να προωθεί παράλληλα τη μεγαλύτερη συνοχή ανά την Ε.Ε., με ευρωπαϊκά πρότυπα για την επιλογή στελεχών που θα ενισχύουν τη στιβαρότητα του τραπεζικού κλάδου. Είναι κάτι πολύ σχετικό και με την τραπεζική ένωση», σημειώνει ο κ. Ντομπρόβσκις.
Τέλος, το νέο πλαίσιο περιλαμβάνει αυξημένες απαιτήσεις για τράπεζες τρίτων χωρών που δραστηριοποιούνται μέσω υποκαταστημάτων στην Ε.Ε. «Δίνουμε στους επόπτες νέα εργαλεία για να διασφαλίσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ειδικά σε περιπτώσεις που τα υποκαταστήματα έχουν αποκτήσει συστημική σημασία στο τραπεζικό σύστημα (ενός κράτους-μέλους)», εξηγεί.
«Ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα»
Ερωτώμενος για τη διετή καθυστέρηση εφαρμογής του νέου κανονιστικού πλαισίου, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Κομισιόν μιλάει για ένα «ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα» που θα επιτρέψει την ολοκλήρωση της νομοθετικής διαδικασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα δώσει τον αναγκαίο χρόνο στις τράπεζες και τις ελεγκτικές αρχές να το ενσωματώσουν στις διαδικασίες τους. H ίδια η Επιτροπή της «Βασιλείας», υπενθυμίζει, αποφάσισε να καθυστερήσει την εφαρμογή των κανόνων για έναν χρόνο εξαιτίας της πανδημίας.